Valide sultan

Valide sultan (Osmaans: والده سلطان, letterlijk: moeder sultan) was de titel die gegeven werd aan de legale moeder van de heersende sultan van het Ottomaanse Rijk. De titel werd voor het eerst gebruikt in de zestiende eeuw voor Ayşe Hafsa Sultan, de moeder van Suleyman I. De moeders die overleden voor de troonsbestijging van hun zoon werden dan ook niet als Valide Sultan aangeduid. In uitzonderlijke gevallen verkregen ook stiefmoeders en grootmoeders de titel.

Een achttiende-eeuws portret van een Valide Sultan, geschilderd door Jean Baptiste Vanmour.

Positie

Na de functie van sultan was de positie van de Valide sultan wellicht de meest belangrijke in het Ottomaanse Rijk. Zo had ze veel invloed op de zaken in het rijk. Ook in het hof had ze veel macht en had ze haar eigen vertrekken en hofhouding. Ze hadden ook veel financiële voorzieningen waarmee ze veel bouwprojecten financierden. Toen in de zeventiende eeuw een reeks kinderlijke en incompetente sultans regeerden reisde de macht van de Valide sultans tot nieuwe hoogtes.

Lijst

Naam	Geboortenaam	Afkomst	Vanaf	Tot	Sultan
Ayşe Hafsa Sultan حفصه سلطان		Dochter van khan Meñli I Giray	30 september 1520	19 maart 1534	Süleyman I
Nurbanu Sultan نور بانو سلطان	Cecilia Venier Baffo of Rachel	Venetiaans, Joods of Grieks	15 december 1574	7 december 1583	Murat III
Safiye Sultan صفیه سلطان	Onbekend	Albanees	15 januari 1595	22 december 1603	Mehmet III
Handan Sultan خندان سلطان	Onbekend	Waarschijnlijk Grieks	22 december 1603	9 november 1605	Ahmed I
Halime Sultan حلیمه سلطان		Abchazisch	22 november 1617	10 september 1623	Mustafa I
Kösem Sultan ماه پیکر كوسم سلطان	Anastasia	Grieks	10 september 1623	2 september 1651	Murat V Ibrahim I Mehmet IV (kleinzoon)
Turhan Hatice Sultan ترخان خدیجه سلطان	Nadia	Roethenisch	2 september 1651	4 augustus 1683	Mehmet IV
Aşub Sultan صالحه دل آشوب سلطان	Onbekend	Onbekend	8 november 1687	4 december 1689	Suleiman II
Rabia Sultan رابعه گلنوش سلطان	Evmania Voria	Grieks	6 februari 1695	6 november 1715	Mustafa II Ahmet III
Saliha Sultan صالحه سلطان	Onbekend	Onbekend	20 september 1730	21 september 1739	Mahmut I
Şehsuvar Sultan شهسوار سلطان	Maria	Russisch	13 december 1754	april 1756	Osman III
Mihrişah Sultan مهر شاه سلطان	Agnes	Georgisch	7 april 1789	16 oktober 1805	Selim III
Sineperver Sultan سینه پرور سلطان	Sonia	Bulgaars	29 mei 1807	28 juli 1808	Mustafa IV
Nakşidil Sultan نقش دل سلطان	Onbekend	Georgisch	28 juli 1808	22 augustus 1917	Mahmut II
Bezmiâlem Sultan بزم عالم سلطان	Suzi	Georgisch	2 juli 1839	2 mei 1853	Abdülmecit
Pertevniyal Sultan پرتو نهال سلطان	Hasna	Circassisch	25 juni 1861	30 mei 1876	Abdülaziz
Şevkefza Sultan شوق افزا سلطان	Vilma	Georgisch	30 mei 1876	17 september 1889	Murat V
Perestu Sultan رحيمه پرستو سلطان	Rahime Gogen	Circassisch	31 augustus 1876	11 december 1904	Abdülhamit II (stiefzoon)

Bronnen

• A. D. Alderson (1956): The Structure of the Ottoman Dynasty, Oxford: Clarendon.
• Godfrey Goodwin (2001): The Private World of Ottoman Women, Saqi Book, ISBN 0-86356-745-2.
• Leslie P. Peirce (1993): The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire. New York: Oxford University Press, Inc. ISBN 0-19-507673-7.