Voetbal in Hamburg

Het voetbal in Hamburg is een belangrijke sport in de vrije hanzestad. Sinds 1895 wordt er competitievoetbal gespeeld en sinds de oprichting van Hamburger SV in 1919 wordt het Hamburgse voetbal door deze club gedomineerd. Voor de Tweede Wereldoorlog was Eimsbütteler TV de grote concurrent van de club. FC St. Pauli werd pas na de oorlog een grote club. De Hamburgse derby slaat dan ook op wedstrijden tussen deze twee clubs. Andere clubs die vroeger ook goede resultaten behaalden zijn inmiddels naar lagere reeksen weggezakt.

Geschiedenis

In 1894 werd de voetbalbond van Hamburg-Altona opgericht, die een jaar later begon met een competitie. Destijds was Altona nog een zelfstandige stad, die tot Pruisen behoorde. De competitie werd de eerste jaren gedomineerd door SC Germania 1887 Hamburg en Altonaer FC 1893, later FC Victoria Hamburg de concurrent van Altona 93. In 1903 werd er voor het eerst ook een nationale eindronde gespeeld. Altona 93 was de eerste afgevaardigde en hakte Magdeburger FC Viktoria 1896 in de pan, maar werd dan in de halve finale zelf verslagen door VfB Leipzig. Toch was de club betrokken bij de finale, want Leipzig speelde tegen DFC Praag op de Exerzierweide in Altona. Een jaar later mocht Germania in de nationale eindronde aantreden en zij verloren in de halve finale van BTuFC Britannia 1892. Victoria Hamburg strandde de volgende jaren reeds in de kwartfinale.

Vanaf 1906 viel de competitie onder de Noord-Duitse voetbalbond en moest de kampioen nog eerst langs daar om zich voor de nationale eindronde te kwalificeren. Nadat in 1908 Eintracht Braunschweig de titel kon winnen werd Holstein Kiel van 1910 tot 1912 kampioen en in 1912 waren ze zelfs de eerste club uit Noord-Duitsland die landskampioen werd. Het was dan ook Kiel dat aandrong voor een grote competitie, in plaats van de kleinere stadscompetities die er tot dan waren. Zo werd in 1913 de NFV-Liga ingevoerd, die Altona 93 kon winnen. Door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog was deze competitie geen lang leven beschoren en bleven de regionale competities bestaan. In 1919 fuseerden Germania, Hamburger FC 1888 en de kleinere club SC Falke tot de nieuwe grootclub Hamburger SV, die de volgende jaren het voetbal in Duitsland zou gaan domineren.

Hoewel de club in 1922 geen kampioen van Groot-Hamburg werd mochten ze als Noord-Duits titelverdediger wel aan de eindronde deelnemen. Die wonnen ze waardoor ze opnieuw naar de nationale eindronde mochten en daar bereikten ze als eerste Hamburgse club de nationale finale, tegen 1. FC Nürnberg. De wedstrijd eindigde op een gelijkspel en nadat Nürnberg nog maar met zeven spelers was beëindigde de scheidsrechter de wedstrijd. Op de groene tafel kreeg HSV de titel toegewezen, maar zij verzaakten hieraan. Een jaar later konden ze wel sportief de eerste landstitel behalen. In 1928 werden ze opnieuw kampioen.

In 1933 werd het voetbal in Duitsland grondig geherstructureerd nadat de NSDAP aan de macht kwam. Het was voorbij met de vele regionale competities, al kwam er nog steeds geen landelijke competitie, maar een Gauliga. De Noord-Duitse competities werden vervangen door de Gauliga Nordmark en Gauliga Niedersachsen. Uit Groot-Hamburg plaatsten zich hier vijf clubs voor. Het was nu Eismbütteler TV dat het voortouw nam en vijf van de negen titels won. Op nationaal niveau speelde de club echter geen rol van betekenis. HSV had hier wel successen en kon van 1937 tot 1939 drie keer doorstoten tot de halve finale, maar moest in alle drie de gevallen genoegen nemen met een vierde plaats. In 1937 werd de stad Hamburg door de Groot-Hamburgwet verenigd met Altona, maar ook met Harburg-Wilhelmsburg. De clubs uit deze stad speelden op een uitzondering na hiervoor nooit in dezelfde competitie als de Hamburgse clubs en worden nu hiernaar overgeheveld. Legerclub LSV Hamburg, die tijdens de Tweede Wereldoorlog opgericht werd was de enige Hamburgse club die tijdens de Gauliga de finale bereikte. Ze verloren in 1944 met 4-0 van Dresdner SC.

Na de oorlog speelden de clubs twee jaar opnieuw in een stadscompetitie alvorens de Oberliga Nord opgericht werd als nieuwe hoogste klasse. Het gebied kwam ongeveer overeen met de clubs van de voormalige Noord-Duitse bond, alleen het stuk wat nu in Oost-Duitsland kwam te liggen was er niet bij. De Amateurliga Hamburg werd nu de hoogste klasse voor Hamburgse clubs en de tweede klasse in West-Duitsland. HSV en St. Pauli, dat voor de oorlog geen hoogvlieger was, speelden alle seizoenen in de hoogste klasse. HSV was de superieure club hier en kon vijftien van de zestien titels veroveren. Op nationaal niveau werd enkel in 1960 de titel gewonnen. Ook Concordia Hamburg en Altona 93 waren op enkele uitzonderingen na tot 1963 in de Oberliga vertegenwoordigd. Eimsbütteler TV speelde in 1956 voor het laatste op het hoogste niveau. Verder speelden ook nog ASV Bergedorf, Harburger TB 1865 en Victoria Hamburg enkele seizoenen in de Oberliga.

Bij de invoering van Bundesliga mocht er slechts één club uit een stad deelnemen. De keuze viel uiteraard op HSV en de club zou tot 2018 de enige club zijn die altijd in de Bundesliga gespeeld had. Hun glorieperiode was tussen 1977 en 1983 toen de club drie titels won, en de Europacup I en Europacup II. Hierna kon de club niet meer aan de grote successen aanknopen. In 2009 werd wel nog de halve finale bereikt van de laatste UEFA Cup en het jaar erop ook die van de eerste Europa League. Nadat de club in 2014 en 2015 zich tegen de nummer 3 uit de 2. Bundesliga kon winnen om het behoud te verzekeren volgde in 2018 dan toch een degradatie voor de allereerste keer in de bestaansgeschiedenis. St. Pauli is de enige andere club uit Hamburg die nog promotie naar de Bundesliga kon afdwingen. In totaal speelde de club tussen 1977 en 2011 acht seizoenen in de Bundesliga, waarvan drie opéénvolgende (1988-1991) het langste was.

Na de invoering van de Bundesliga werd de Regionalliga Nord de nieuwe tweede klasse. Zes clubs uit Hamburg begonnen hier en enkel St. Pauli speelde alle seizoenen in de Regionalliga, die tot 1974 bestond. HSV Barmbek-Uhlenhorst speelde er 9 seizoenen en was met St. Pauli de enige club die zich in 1974 plaatste voor de 2. Bundesliga. Na één seizoen degradeerde Barmbek-Uhlenhorst. Geen enkele andere club uit Hamburg kon ooit promotie afdwingen. Sinds 2020 is St. Pauli de koploper voor Duitsland wat betreft het aantal seizoenen in de 2. Bundesliga. De Oberliga Hamburg is sinds 2008 de hoogste klasse voor clubs uit Hamburg en de vijfde hoogste klasse voor Duitsland. Er spelen niet enkel clubs uit Hamburg in de competitie maar ook uit de omliggende omtrek zoals TuS Dassendorf, TSV Buchholz 08, VfL Pinneberg en Wedeler TSV.

Stadions

De Exerzierplatz in Altona, meer bepaalde in Bahrenfeld was in het begin een belangrijk stadion, waar op 31 mei 1903 ook de eerste nationale finale gespeeld werd. Enkele jaren later werd in Eppendorf het Stadion Hoheluft van SC Victoria geopend. Dit stadion was voor de Eerste Wereldoorlog het modernste van de stad. Het was in dit stadion dat Holstein Kiel Karlsruher FV versloeg in 1912 en zo landskampioen werd. Tussen 1911 en 1940 werden hier ook vijf interlands gespeeld. Tegenwoordig is het nog steeds een modern stadion voor het amateurvoetbal en geregeld wordt de finale van de Hamburger Pokal er gespeeld. De winnaar hiervan is geplaatst voor de DFB-Pokal. Sinds 2008/09 is het stadion ook geschikt voor de Regionalliga en werd het stadion ook al gebruikt door Altona 93 en het tweede elftal van St. Pauli.

Op 11 september 1925 opende in Bahrenfeld het Altonaer Stadion, dat al snel belangrijk werd. In 1928 werd de finale om de landstitel er gespeeld tussen HSV en Hertha BSC, HSV won. In 1951 werd het stadion, dat plaats bood aan 42.000 toeschouwers al afgebroken en vervangen door het nog grotere Volksparkstadion. Nadat in 1963 enkel HSV zich voor de Bundesliga plaatste en duidelijk werd dat de tijd voorbij was dat Hamburg vier, vijf clubs zou hebben op het hoogste niveau verhuisde HSV naar het stadion in Altona, dat het daarvoor ook al wel sporadisch gebruikte. Tussen 1953 en 2014 werden er 27 interlands gespeeld en werd het ook gebruikt voor het WK in 1974 en 2006 en het EK 1988. St. Pauli speelt in het Millerntor-Stadion, dat in 1963 gebouwd werd en plaats biedt aan bijna 30.000 toeschouwers.