Top Qs
Tijdlijn
Chat
Perspectief
Weer (meteorologie)
de toestand van de atmosfeer Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
Remove ads
Het weer is de gesteldheid van de atmosfeer op een bepaald moment en op een specifieke plaats. Het weerbeeld wordt bepaald door een samenspel van weerelementen zoals temperatuur, luchtdruk, neerslag, luchtvochtigheid, bewolkingsgraad en windsnelheid. Deze factoren vormen samen de directe omstandigheden die mensen dagelijks ervaren. De wetenschap die zich bezighoudt met de bestudering van het weer, wordt meteorologie genoemd. Meteorologen onderzoeken de fysische processen in de atmosfeer en gebruiken waarnemingen, satellietgegevens en computermodellen om veranderingen te begrijpen en weersvoorspellingen te maken.
.jpg)
Het weer ontstaat door de voortdurende wisselwerking van atmosferische circulatie, instraling van de zon, en de interactie tussen land, zee en lucht. Zonlicht verwarmt de aarde ongelijk: gebieden bij de evenaar ontvangen meer straling dan de polen. Dit temperatuurverschil veroorzaakt verschillen in luchtdruk, waardoor lucht in beweging komt en circulatiepatronen ontstaan, zoals passaatwinden en straalstromen. Land en zee reageren verschillend op opwarming en afkoeling, wat regionale verschillen versterkt en leidt tot fenomenen als moesson of zeewind. De meeste weersverschijnselen vinden plaats in de onderste laag van de aardatmosfeer, de troposfeer.
Het weer is zeer veranderlijk: processen in de atmosfeer kunnen binnen minuten tot dagen sterk variëren. Het gemiddelde van deze weerspatronen dat gemeten wordt over een langere tijdsschaal, bijvoorbeeld de afgelopen dertig jaar, wordt aangeduid als het klimaat. De meteorologie richt zich primair op kortdurende verschijnselen, zoals regenbuien, stormen en hittegolven.
Remove ads
Algemeen
Samenvatten
Perspectief
Afgezien van fenomenen als de straalstroom speelt het weer zich voornamelijk af in de troposfeer, de onderste laag van de aardatmosfeer. De belangrijkste variabele weerelementen zijn temperatuur, windkracht, bedekkingsgraad en neerslag. Het weerbeeld wordt voornamelijk bepaald door het samenspel van deze weerselementen.
Van groot belang bij de totstandkoming van het weer is de atmosferische beweging die het gevolg is van de ongelijkmatige verwarming van het aardoppervlak. Dit is het gevolg van de ongelijke stralingsverdeling, die varieert met de breedtegraad. De ingaande zonnestraling en de uitgaande aardstraling zijn weliswaar gemiddeld genomen min of meer met elkaar in evenwicht, plaatselijk is dit niet het geval. Op breedten lager dan 38° is de instraling groter dan de uitstraling, terwijl buiten dat gebied de uitstraling overheerst. Dit brengt een compenserend warmtetransport op gang dat bestaat uit de algemene circulatie en de zeestromen. De algemene circulatie bestaat uit turbulentie, convectie, advectie en verdamping. De combinatie van dit warmtetransport met de stralingsbalans wordt de energiebalans genoemd. Dit alles maakt dat het in de tropen en subtropen niet warmer wordt en in de gematigde gebieden en de poolstreken niet kouder.
Remove ads
Invloed op de mens
Samenvatten
Perspectief
Het weer vormt een alledaags onderdeel van de wisselwerking tussen mens en omgeving en speelt al eeuwen een centrale rol in de maatschappelijke ontwikkeling. Temperatuur, luchtvochtigheid, wind en neerslag beïnvloeden hoe mensen zich kleden, reizen, werken en met hun omgeving omgaan. Extreme weersomstandigheden, zoals een hittegolf of een hevige storm, kunnen de veiligheid en productiviteit van de mens sterk beïnvloeden. Aangenaam weer zet daarentegen aan tot buitenactiviteiten en sociale contacten. Om deze reden is het weer een onderwerp waar mensen vaak over communiceren.
In Europa en vele andere delen van de wereld wordt informatie over weersinvloeden verzameld door meteorologische instituten, zoals het KNMI (in Nederland) en het KMI (in België). Deze organisaties registreren gegevens over (extreme) weersomstandigheden en rapporteren de gevolgen voor mens, landbouw en infrastructuur. In Europese landen worden jaarlijks miljoenen euro's aan schade gemeld als gevolg van zware stormen en wateroverlast. Zo veroorzaakten de overstromingen in Limburg in juli 2021 honderden miljoenen euro's aan schade. Het extreem weer eistte meer dan tweehonderd levens, vooral in delen van Duitsland en België.
Effect op historische ontwikkelingen
Het weer heeft door de geschiedenis heen een grote en soms directe rol gespeeld in de menselijke samenleving. Naast klimaatveranderingen die de geleidelijke verplaatsing van bevolkingen veroorzaakt hebben (zoals de verwoestijning van het Midden-Oosten en het ontstaan van landbruggen tijdens ijstijden), hebben extreme weersomstandigheden ook op kleinere schaal bevolkingsbewegingen teweeggebracht en direct invloed gehad op historische gebeurtenissen.
Een bekend voorbeeld hiervan zijn de Mongoolse invasies van Japan in 1274 en 1281. Twee keer probeerden de Mongolen Japan binnen te vallen, maar beide keren werden hun vloten door zware tyfoons verwoest. De Japanners noemden deze stormen kamikaze (“goddelijke wind”). Een ander bekend historisch voorbeeld is Napoleons veldtocht naar Rusland in 1812, waarbij Napoleons leger verrast werd door een extreem koude winter. Tienduizenden soldaten stierven door kou, honger en ziekte, waardoor de veldtocht mislukte.
Tussen ongeveer 1300 en 1850 was er een periode van strenge winters en korte zomers, een Kleine IJstijd. De wereldwijde temperatuur daalde vermoedelijk door een combinatie van minder zonnevlekactiviteit en vulkaanuitbarstingen die stof en zwavel in de lucht brachten. Vooral in Europa leidde dit tot mislukte oogsten, hongersnood en economische neergang. Sommige historici relateren deze omstandigheden aan de uiteindelijke ontwikkeling van de Franse Revolutie.
Meer recentelijk hebben in Europa overstromingen, hittegolven en stormen geleid tot evacuaties en verplaatsingen van bevolkingen, zoals tijdens de Europese hittegolf van 2003, waarbij tienduizenden mensen omkwamen aan de gevolgen van de hitte.
Remove ads
Weersvoorspelling
Zie Weersvoorspelling voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Al eeuwenlang probeert de mens het weer te doorgronden en te voorspellen. Waar men vroeger afging op waarnemingen uit de natuur, zoals windrichting en het gedrag van dieren, gebeurde dat sinds de 19e eeuw met wetenschappelijke methoden. Moderne meteorologie maakt gebruik van nauwkeurige metingen van onder andere temperatuur, luchtdruk, vochtigheid en windsnelheid om een beeld te krijgen van de atmosfeer. Met computermodellen die gebaseerd zijn op kennis van luchtstromen en weersystemen, kan men berekenen hoe het weer zich in de komende uren en dagen waarschijnlijk zal ontwikkelen.
Weersystemen
Het geheel van de weerselementen kan een systeem tot stand brengen dat zich afhankelijk van de grootte voor enige tijd in stand houdt. Deze systemen zijn te onderscheiden naar grootte en levensduur:
Remove ads
Zie ook
- Weer en klimaat van A tot Z voor een uitgebreide lijst van artikelen over het weer en klimaat
- Meteorologie
- Technisch weer
- Weerkaart
- Weersverwachting
Literatuur
- Ham, C.J. van der; Korevaar, C.G.; Moens, W.D.; Stijnman, P.C. (1998): Meteorologie en Oceanografie voor de zeevaart, De Boer Maritiem.
Externe links
- Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut, Nederland
- Koninklijk Meteorologisch Instituut, België
Zie de categorie Weather van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads