Willem van Berchen

Willem van Berchen (Nijmegen, 1415/1420 - 1481) was een geestelijke en kroniekschrijver uit Nijmegen. Hij is vooral bekend vanwege zijn Gelderse kroniek uit 1473.

Biografie

Van Berchen werd geboren in een gezin van de burgerlijke klasse. Over zijn persoonlijke leven is weinig bekend. Naast schrijver was Van Berchen vanaf 1475 ook kanunnik van de Sint-Stevenskerk in Nijmegen.

Werk

Handschr. Hamburg, fo.199 r.

Er zijn in totaal negen kronieken van zijn hand overgeleverd, waarin hij uitvoerig ingaat op de gewestelijke geschiedenis van de Lage Landen. Acht van deze kronieken zijn bewaard gebleven in handschrift 8037-8050 Koninklijke Bibliotheek van België te Brussel.

Willem van Berchen geniet echter vooral bekendheid als de auteur van de negende, de Kroniek van Gelre of De nobili principatu Gelrie et eius origine. Deze kroniek beschrijft de geschiedenis van het hertogdom Gelre vanaf het ontstaan hiervan tot en met de vijftiende eeuw. Deze kroniek is overgeleverd in ongeveer vijf handschriften, waarbij opvalt dat het handschrift 31 in het Regionaal Archief Nijmegen een stuk beknopter is tussen de jaren 1397 en 1465 dan de uitgebreide beschrijving van de jaren 1397 tot 1481 (inclusief de Historia captivitatis Adolphi Gelriae ducis, ook opgenomen in handschrift 8037-8050 Koninklijke Bibliotheek) in handschrift Cod. hist. 31b in de Staats- und Universitätsbibliothek in Hamburg.^[1][2] Onderzoekers J. Gessler en J.F. Niermeyer betwijfelen daarom of Willem van Berchen wel echt de auteur is van het stuk 1397–1465 in het Nijmeegse handschrift.^[1][2]

Handschriften

NaSo	Naam	Incipit	Fol.	Handschrift	Beheerder	Stad	Datering	Inhoud
NL0291[1]	De nobili principitatu Gelriae et eius origine	Creator omnium, Deus, hominibus cunctis... Explicit: ...ac Iohannis, ducis moderni, germanam.	ff. 004r-096v	31	Regionaal Archief	Nijmegen	15e eeuw	Gelre uitgebreid tot 1397[1] Gelre beknopt 1402–1465 (dit einddeel is mogelijk niet geschreven door Willem van Berchen)[1]
NL0292[2]	De nobili principitatu Gelriae et eius origine	Creator omnium, Deus, hominibus cunctis... Explicit: ...ad Flandriam remeavit.		Cod. hist. 31b	Staats- und Universitätsbibliothek	Hamburg	15e eeuw	Gelre uitgebreid tot 1481,[2] inclusief Historia captivitatis Adolphi Gelriae ducis.[2]
W028[3]	Cronica Brabantiae	Brabancia cui quendam Noe...	f. 232r-310v	8037-8050	Koninklijke Bibliotheek	Brussel	15e eeuw	Brabant van Noach via Troje tot 1470
NL0293[4]	De primeva origine comitatus Hollandie et Zelandie ac civitatis Traiectensis	Post nativitatem sancti Abrahe...	f. 311r-313v					Hollands "voorgeschiedenis", van Troje tot Willibrord
NL0294[5]	Cronica comitum Hollandie, Zelandie aut dominorum Frisie	Anno Domini DCCCLXIII Carolus Calvus...	f. 314r-360v					Holland, Zeeland en Friesland van 863 tot 1478, plus Historia captivitatis Adolphi Gelriae ducis.
NL0295[6]	Cronica brevis dominorum Egmondensium	Nobiles domini de Egmonda...	f. 421r-0r					Heren van Egmond tot 1451
NL0296[7]	De origine et dominis dominii de Culenborch	Anno Domini MoCLXo incepit dominium de Culenborch...	f. 421v-0r					Heren van Culemborg tot 1471
NL0297[8]	De dominis de Arkel	Illustrium ac bellicosorum virorum dominorum...	f. 422r-439r					Heren van Arkel, van Troje tot 1428.
NL0298[9]	De origine dominii de Huesden et de Althena	Tempore sancti Caroli Magni...	f. 440r-442v					Heren van Heusden tot 1355.
W029[10]	Cronice breves ecclesiarum Tungrensis, Traiectensis et Leodiensis	Anno a passione Domini XXXVI beatus Maternus...	f. 443r-458v					Bisschoppen van Tongeren, Maastricht en Luik tot 1430.

Varia

De Van Berchenstraat in Nijmegen is naar hem vernoemd.

Externe link

• Van Berchen bij de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (dbnl)

Bronnen

• Begheyn, P. J., ‘Willem van Berchen (1415/20-ca. 1481)’, Numaga 18 (1971) 224-228.
• Kuys, J. e. a. (red.), Biografisch Woordenboek Gelderland: Bekende en onbekende mannen en vrouwen uit de Gelderse geschiedenis 4 (Hilversum 2004) 30-32.