Amberg

Amberg er ein by i Bayern i Tyskland. Han ligg i Oberpfalz, om lag halvvegs mellom Regensburg og Bayreuth.

Amberg
by
Våpenskjold
Land	Tyskland
Stat	Bayern
Region	Oberpfalz
Landkreis	Kreisfreie Stadt
Høgd	374 m
Areal	5 007 km²
Folketal	42 676 (31. desember 2023)
Postnummer	92224
Retningsnummer	09621
Bilnummer	AM
Amberg 49.444444444444°N 11.848333333333°E / 49.444444444444; 11.848333333333
Wikimedia Commons: Amberg

Historie

Byen vart først nemnd i 1034 som Ammenberg i eit dokument der keisar Konrad II tildelte biskopen av Bamberg handels-, toll- og skipsfartrettane i denne byen. Men det finst spor av busetnad på staden som er minst 200 år eldre. Amberg vart eit viktig handelssenter i mellomalderen. Eksporten var hovudsakleg jernmalm og jernprodukt, mens dei viktigaste innførslevarene var salt og korn. I 1269 kom byen i lag med Bamberg under Wittelsbach-familien som styrte Bayern.

I 1329 fall byen og heile Oberpfalz til ei grein av Wittelsbach-familien og vart ikkje lenger ein del av hertugdømet Bayern. I 1387 gjekk Amberg saman med byen Sulzbach og jernverkseigarar frå Nürnberg inn i den såkalla «Große Hammereinung», dvs. «den store hammarverksamanslutninga», som er mellom dei første kartella i europeisk industrihistorie. På 1500-talet vart byen omvendt til lutheranismen, men den herskande familien klarte ikkje å innføre den meir radikale kalvinismen då innbyggjarane gjorde motstand.

Utsyn over Amberg. Foto: «Harald909»

I 1628 vart Amberg og Oberpfalz igjen ein del av kurfyrstedømet Bayern. Innbyggjarane fekk eit val om å gå tilbake til katolisismen eller forlate byen for alltid. Mange familiar reiste frå byen til dei frie keisarbyane Regensburg og Nürnberg.

Amberg var regionshouvdstad i Oberpfalz fram til 1810 då denne funksjonen vart flytta til den større byen Regensburg.

Den gamle bykjernen i Amberg vart ikkje skadd under den andre verdskrigen. I staden for atterreising vart derfor vøling og vedlikehald det viktigaste arbeidet i etterkrigstida, særleg frå 1970-åra. Etter den andre verdskrigen vart Bayern del av den amerikanske sektoren, og Amberg vart heimstad til Pond Barracks, ein amerikansk base. Basen vart nedlagd i 1992.