Det georgiske alfabetet

Det georgiske alfabetet blir brukt til å skriva georgisk og nokre få andre kaukasiske språk, som mingrelsk. Det blei også brukt til å skriva ossetisk og abkhasisk på 1940-talet.

Det georgiske alfabetet

Type	Alfabet
Periode	Siden 5. årh. e.Kr. (trad. 3. årh. f.Kr.)
Språk	Georgisk og enkelte andre Kartvelske språk
Avstamming	Moglegvis frå det greske alfabetet
Skapt av	trad. Parnavaz I av Iberia
Unicode	10A0 — 10FF
ISO 15924	Geor

Dagens alfabet har 33 bokstavar. Ein handfull andre var i bruk tidlegare, men har gått ut av bruk. Bokstavane står nesten i eit ein-til-ein-tilhøve med lydane i georgisk.

Alfabetet er kjent sidan 400-talet, men har uklart opphav. Nokre teikn liknar greske skriftteikn, medan andre kan ha andre opphav. I følgje dei tradisjonelle sogene som vart skrive ned av Leonti Mroveli på 1000-talet, vart det georgiske alfabetet laga av Parnavaz I, den første kongen av Kaukasisk Iberia (også kalla Kartli), i det tredje hundreåret f.Kr.

Det finst tre forskjellige variantar av det georgiske alfabetet, som er så forskjellige frå kvarandre at det ikkje er mogleg å forstå dei to andre ved å forstå eitt av dei. Desse variantane blir kalla asomtavruli (majusklar), nuskhuri (minusklar) og dagens mkhedruli, som ikkje har forskjell mellom store og små bokstavar.

Asomtavruli-alfabetet, også kjend som mrgvlovani ('avrunda'), finst i inskripsjonar frå 400-talet, som i den georgiske kyrkja i Betlehem frå om lag 430, medan visse arkeologiske funn an vera endå eldre. Nuskhuri, også kjend som kutkhovani ('firkanta') dukka opp på 800-talet. Dei to alfabeta blei brukte saman i religiøse tekstar, der dei avrunda asomtavruli-bokstavane blei brukte som majusklar. Saman var dei kjend som khutsuri, 'kyrkjeskrift'.

Det moderne alfabetet, mkhedruli ('sekulær' eller 'militær skrift'), dukka opp på 1000-talet og blei først brukt til ikkje-religiøse tekstar. Det erstatta kyrkjeskrifta heilt på 1700-talet.

Alfabetet

Oversyn over alfabetet (blå bakgrunn tyder at bokstaven er ute or bruk).

Bokstavar
ა	ბ	გ	დ	ე	ვ	ზ	ჱ	თ	ი	კ	ლ	მ	ნ
ჲ	ო	პ	ჟ	რ	ს	ტ	ჳ	უ	ფ	ქ	ღ	ყ	შ
ჩ	ც	ძ	წ	ჭ	ხ	ჴ	ჯ	ჰ	ჵ	ჶ	ჷ	ჺ	ჸ	ჹ

Transkripsjon av det georgiske alfabetet:

Bokstav	Unicode	Namn	Nasjonalt	ISO 9984	Norsk1	Laz (Tyrkia)	IPA
ა	U+10D0	an	A a	A a	A a	A a	/ɑ/
ბ	U+10D1	ban	B b	B b	B b	B b	/b/
გ	U+10D2	gan	G g	G g	G g	G g	/ɡ/
დ	U+10D3	don	D d	D d	D d	D d	/d/
ე	U+10D4	en	E e	E e	E e	E e	/ɛ/
ვ	U+10D5	vin	V v	V v	V v	V v	/v/
ზ	U+10D6	zen	Z z	Z z	Z z	Z z	/z/
თ	U+10D7	tan	T t	T' t'	T t	T t	/tʰ/
ი	U+10D8	in	I i	I i	I i	I i	/i/
კ	U+10D9	k'an	K' k'	K k	K k (K' k')2	K' k'	/kʼ/
ლ	U+10DA	las	L l	L l	L l	L l	/l/
მ	U+10DB	man	M m	M m	M m	M m	/m/
ნ	U+10DC	nar	N n	N n	N n	N n	/n/
ო	U+10DD	on	O o	O o	O o	O o	/ɔ/
პ	U+10DE	p'ar	P' p'	P p	P p (P' p')2	P' p'	/pʼ/
ჟ	U+10DF	žan	Zh zh	Ž ž	Zj zj	J j	/ʒ/
რ	U+10E0	rae	R r	R r	R r	R r	/r/
ს	U+10E1	san	S s	S s	S s	S s	/s/
ტ	U+10E2	t'ar	T' t'	T t	T t (T' t')2	T' t'	/tʼ/
უ	U+10E3	un	U u	U u	U u	U u	/u/
ფ	U+10E4	par	P p	P' p'	P p	P p	/pʰ/
ქ	U+10E5	kan	K k	K' k'	K k	K k	/kʰ/
ღ	U+10E6	ḡan	Gh gh	Gh gh	Gh gh (skarre-r)	Ğ ğ	/ɣ/
ყ	U+10E7	q'ar	Q' q'	Q q	Q q (Q' q')2	Q q	/qʼ/
შ	U+10E8	šin	Sh sh	Š š	Sj sj	Ş ş	/ʃ/
ჩ	U+10E9	čin	Ch ch	Č' č'	Tsj tsj	Ç ç	/tʃ/
ც	U+10EA	can	Ts ts	C' c'	Ts ts	Ts ts	/ts/
ძ	U+10EB	jil	Dz dz	J j	Dz dz	Ž ž	/dz/
წ	U+10EC	c'il	Ts' ts'	C c	Ts ts (Ts' ts')2	Ts' ts'	/tsʼ/
ჭ	U+10ED	č'ar	Ch' ch'	Č č	Tsj tsj (Tsj' tsj')2	Ç' ç'	/tʃʼ/
ხ	U+10EE	xan	Kh kh	X x	Kh kh	X x	/x/
ჯ	U+10EF	ǰan	J j	J̌ ǰ	Dzj dzj	C c	/dʒ/
ჰ	U+10F0	hae	H h	H h	H h	H h	/h/

¹Ikkje offisiell, men basert på IPA-lydskrift og vanleg transkripsjon av andre språk.

²Den vanlegaste måten å gjera skil på desse konsonantpara (minus q, som berre finst i ejektiv form) ved transkripsjon er å setja eit '-teikn etter anten dei teikna som representerer ein ejektiv konsonant, eller dei som ikkje gjer det.