Paleogen

Paleogen er ein geologisk periode på den geologiske tidsskalaen som saman med det etterfylgjande neogen utgjer kenozoikum (Jordas nytid). Paleogen byrja for 65,5 millionar år sidan og slutta for 23 millionar år sidan. Perioden vart definert av Carl Friedrich Naumann i 1866. Tidlegare vart jorda si nytid delt i tertiær og kvartær, men denne inndelinga vart endra i 2004 av International Commission on Stratigraphy. Paleogen omfatta berre den eldste delen av tertiær.

Paleogen 65.5–23.03 millionar år sidan P Є O S D C P T J K P N
Gjennomsnittleg O2-innhald i perioden	ca. 26 vol %[1] (130 % av dagens nivå)
Gjennomsnittleg CO2-innhald i atmosfæren i perioden	ca. 500 ppm[2] (2 gonger førindustrielt nivå)
Middeltemperaturen ved jordoverflata i perioden	ca. 18 °C [3] (4 °C over dagens nivå)
Hendingar i kenozoikum sjå • diskuter • endre -65 — – -60 — – -55 — – -50 — – -45 — – -40 — – -35 — – -30 — – -25 — – -20 — – -15 — – -10 — – -5 — – 0 — Neogen Miocen       Krit Paleocen Eocen Oligocen Pliocen Pleistocen     ← PETM ← Første isbrear på Antarktis[4] ← K-T-utryddinga ← Den messiniske saliniteskrisa[5] ← Byrjinga av holocen P a l e o g e n N e o g e n  Kenozoikum  Mesozoikum Ein tilnærma tidsskala for hendingar i kenozoikum. Skala: Millionar år sidan

Epokar

Dei geologiske epokane som paleogen vert delt i er paleocen, eocen og oligocen. Skilja går ved høvesvis 56 og 34 millionar år før notida.

Tektonikk

Det sørlege kontinentet Gondwanaland delte seg i paleogen i Antarktis, Australia og Sør-Amerika, medan det nordlege kontinentet Laurasia delte seg i Grønland og Europa. Tethyshavet vart heilt lukka då Arabia kolliderte med Eurasia. I løpet av dei såkalla laramidske og alpine orogenesen vart Alpane, Andesfjella, Atlasfjella, Himalaya og Rocky Mountains danna.

Bergartar

Sedimentære bergartar er vanlege frå paleogen.

Klima

Klimaet var i første delen av paleogen relativt varmt. For omkring 40 mill. år sidan kom ei tydeleg klimaforverring, der gjennomsnittstemperaturen gjekk ned med kanskje 10° i løpet av få millionar år. Det er truleg at dei store isdekka i Antarktis vart danna på denne tida, mens den nordlege halvkula heldt fram med å vera isfri gjennom heile perioden.

Liv

Skogane på land var dominerte av furuer, sypresser og lauvtre. I paleogen byrja fuglane og pattedyra sine radiasjonar sette inn.