President i Pakistan

Presidenten av Pakistan er statsoverhovud for den islamske republikken Pakistan. Ifølgje den pakistanske grunnlova har presidenten makt til å oppløysa nasjonalforsamliga og lysa ut nyval.^[a][1] Denne makta er fleire gonger blitt omformulert i ulike grunnlovstillegg etter fleire militærkupp og utbyttingar av regjeringar.

Flagget til presidenten av Pakistan

Det 18. grunnlovstillegget frå 2010 endra styreforma i Pakistan tilbake frå eit halv-presidentielt system til ein parlamentarisk demokratisk republikk. Under dette systemet har presidenten avgrensa makt til å styra, og utfører mest seremonielle oppgåver medan statsministeren har det meste av den politiske makta.^[2]

Presidenten blir vald av eit valkollegium frå senatet, nasjonalforsamlinga og provinsforsamlingane.^[3] Han kan sitja i stillinga i in periode på fem år. Dersom presidentperioden blir avkorta eller presidenten er borte, tek formannen for senatet mellombels over embetet.^[3]

Presidentembetet blei innstifta i 1956.^[4] Det blei danna då Pakistan blei utropt til republikk gjennom ei ny grunnlov. Iskander Mirza blei den første presidenten i landet.^[5][6] Landet har til saman hatt tretten presidentar (2019), med to mellombels presidentar i kortare periodar i tillegg. Ein av desse, Wasim Sajjad, var mellombels president i to periodar, ein i 1993 og ein i 1997–98.^[7]

Sekst presidentar har vore medlm av eit politisk parti, fire av dei i Pakistan Peoples Party (PPP). Den første presidenten var ein pensjonert offiser, fire andre var offiserar i teneste og tre av desse tok makta gjennom militærkupp – Ayub Khan i 1958, Muhammad Zia-ul-Haq i 1977 og Pervez Musharraf i 1999.^[4][8] President Zia døydde i embetet då flyet hans forulykka medan han vende tilbake frå Bahawalpur til Islamabad denn 17. august 1988.^[9][10] Khan, med sine to presidentperiodar, har vore lengst i embetet med rundt ti år og fem månadar.^{[n 1][11]}

Den noverande presidenten i Pakistan er Arif Alvi frå Pakistan Tehreek e Insaf.^[12]

Fargar

	Partinamn
	Republican Party
	Muslim League (C)
	Den pakistanske hæren
	Sjølvstendig
	Muslim League (Q)
	Peoples Party
	Muslim League (N)
	Pakistan Tehreek-e-Insaf

Presidentar

Liste over presidentar av Pakistan

No.	Bilde	Namn (fødd–død)	Byrja i embetet[4]	Forlét embetet[4]	Val	Parti		Merknad[4]
1		Iskander Mirza[6][13] (1899–1969)	23. mars 1956	27. oktober 1958	—	Republican Party		Mirza var den siste generalguvernøren av Pakistan og blei den første presidenten etter grunnloven av 1956, som gjorde landet til ein republikk.[3] Han blei avsett i eit militærkupp av general Ayub Khan, som Mirza hadde utnemnd til Chief Martial Law Administrator i 1957.[11]
2		Ayub Khan[11] (1907–1974)	27. oktober 1958	8. juni 1962[n 2]	—	—		Ayub tok kontroll over ladet ved eit statskupp i 1958. Han leia Pakistan inn i ein krig mot India i 1965.[15] I 1969 gjekk Ayub av etter press frå opposisjon, og overlét makta til general Yahya Khan.[10]
			8. juni 1962	31. mars 1969	2. januar 1965[n 2]	Pakistan Muslim League (C)
3		Yahya Khan[16] (1917–1980)	31. mars 1969	20. desember 1971	—	—		Yahya fekk embetet etter at Ayub Khan trekte seg i 1969. Han trekte seg etter at Pakistan blei nedkjempa i Den bangladeshiske frigjeringskrigen i 1971.[10]
4		Zulfikar Ali Bhutto[17] (1928–1979)	20. desember 1971	13. august 1973	20. desember 1971	Pakistan Peoples Party		Bhutto trekte seg som president for å bli statsminister etter innføringa av grunnloven frå 1973, som gav landet eit parlamentarisk politisk system.[10][18]
5		Fazal Ilahi Chaudhry[19] (1904–1982)	14. august 1973	16. september 1978	14. august 1973	Pakistan Peoples Party		Chaudhry var ein konstitusonell president, der statsmiinister Zulfikar Ali Bhutto hadde den politiske makta. Chaudhry trekte seg i 1978 og overlét embetet til general Zia.[13]
6		Muhammad Zia-ul-Haq[9] (1924–1988)	16. september 1978	17. august 1988	—	—		Zia tok de facto kontroll over landet gjennom eit statskupp i 1977. Han hadde tittelen Chief Martial Law Administrator til 1979. Zia-ul-Haq blei drepen i ei flyulkke i 1988. Han er den einaste pakistanske presidenten som har døydd i embetet.[13][20]
7		Ghulam Ishaq Khan[21] (1915–2006)	17. august 1988	18. juli 1993	13. desember 1988	Sjølvstendig		Khan blei president etter at Zia døydde i 1988. Han prøvde å avsetja regjeringa til Nawaz Sharif i 1993, men høgsteretten la ned veto mot avgjerda. Til slutt gjekk Khan av i lag med Sharif, i ein avtale hæren forhandla fram.[22]
8		Farooq Leghari[23] (1940–2010)	14. november 1993	2. desember 1997	14. november 1993	Pakistan Peoples Party		Leghari blei vald til president i 1993 etter at Ghulam Ishaq Khan tekte seg. Leghari var i koflikt med statsminister Nawaz Sharif, og trekte seg til slutt etter påtrykk frå dei konservatives og hæren.[24]
9		Muhammad Rafiq Tarar[25] (1929–)	1. januar 1998	20. juni 2001	31. desember 1997	Pakistan Muslim League (N)		Tarar var konstitusjonell president, medan statsminister Nawaz Sharif hadde den politiske makta. Tarar trekte seg i 2001.[26]
10		Pervez Musharraf[26] (1943–2023)	20. juni 2001	6. oktober 2007	1. januar 2004[n 3]	—		Musharraf tok de facto kontroll over landet gjennom eit kupp i 1999. Han hadde tittelen Chief Martial Law Administrator til 2002.[26][28] Musharraf trekte seg som president i 2008 for å unngå å stillast for riksrett.[29]
			6. oktober 2007	18. august 2008	6. oktober 2007	Pakistan Muslim League (Q)
11		Asif Ali Zardari[30] (1955– )	9. september 2008	9. september 2013	6. september 2008	Pakistan Peoples Party		Zardari blei vald etter at Musharraf trekte seg i 2008. Det 18. grunnlovstillegget frå¨2010 reduserte den vide presidentmakta til ei seremoniell rolle.[31]
12		Mamnoon Hussain[32] (1940–2021)	9. september 2013	9. september 2018	30. juli 2013	Pakistan Muslim League (N)		Hussain blei vald til den 12. presidenten av Pakistan med ein god majoritet, og byrja i embetet den 9. september 2013.[33][34]
13		Arif Alvi[35] (1949– )	9. september 2018		4. september 2018	Pakistan Tehreek-e-Insaf		Alvi blei vald til den 13. presidenten i Pakistan med over 54&nbspø% av røystene i valkollegiet. Motkandidatane var Maulana Fazl-ur-Rehman og Aitzaz Ahsan.[35]

Mellombels presidentar

No.	Bilde	Namn (Birth–death)	Byrja[4]	Slutta[4]	Val	Parti
1A		Wasim Sajjad[7] (1941– )	18. juli 1993	14. november 1993	—	Pakistan Muslim League (N)
2A		Wasim Sajjad[7] (1941– )	2. desember 1997	1. januar 1998	—	Pakistan Muslim League (N)
3A		Muhammad Mian Soomro[13] (1950– )	18. august 2008	9. september 2008	—	Pakistan Muslim League (Q)

Merknadar

1. Oppdatert juli 2017
2. Til 1962 regjerte Khan under unntakstilstand. I 1965 blei han gjenvald gjennom indirekte val i ei ording kalla Basic Democracy, til ein ny periode.^[14]
3. Musharraf fekk seg sjølv vald til president av valkollegiet.^[27]

Sitat

1. «powers, subject to Supreme Court approval or veto, to dissolve the National Assembly, triggering new elections, and thereby dismissing the Prime Minister»