Heimskringla

Heimskringla, og kalla Norske kongesoger, er ei samling av kongesoger nedskriven kring 1220-talet av islendingen Snorre Sturlason (1179—1242).

Tre av dei fyrste utgåvene av Heimskringla på norsk, utgjevne på J.M. Stenersen & Co.s Forlag: Øvst til venstre: Nasjonalutgåva på landsmål frå 1900, nedst til venstre nasjonalutgåva på bokmål frå 1900 og til høgre: Praktutgåva frå 1899.

Foto: K.A. Gallis

Sogene byrjar med Ynglingesoga, soga om Ynglingeætta i Sverige (Svitjod). Etter kvart vert hovudsakleg norske kongar frå 900-talet til 1100-talet omtala. Sogene sluttar med at Øystein Øysteinsson Møyla døyr i 1177.

Namnet Heimskringla kjem av opningsorda i verket, «Kringla heimsins», den runde jordskiva. Heimskringla eller dei norske kongesogene har hatt mykje å seia for å skapa ei norsk nasjonalkjensle.

Heimskringla inneheld dei fylgjande sogene:

• Ynglingesoga
• Soga om Halvdan Svarte
• Soga om Harald Hårfagre (døydde om lag 931)
• Soga om Håkon den gode (døydde 961)
• Soga om Harald Gråfell (døydde 969)
• Soga om Olav Tryggvason (døydde 1000)
• Soga om Olav Haraldsson (døydde 1030)
• Soga om Magnus den gode (døydde 1047)
• Soga om Harald Hardråde (døydde 1066)
• Soga om Olav Kyrre (døydde 1093)
• Soga om Magnus Berrføtt (døydde 1103)
• Soga om Sigurd Jorsalfare (døydde 1130) og brørne hans
• Soga om Magnus den blinde (avsett 1135) og om Harald Gille (døydde 1136)
• Soga om Sigurd (døydde 1155), Øystein (døydde 1157) og Inge (døydde 1161), sønene til Harald Gille
• Soga om Håkon Herdebrei (døydde 1162)
• Soga om Magnus Erlingsson (døydde 1184)

Utgåver

Den første trykte utgåva av Heimskringla kom i Sverige i Johan Peringskiölds omsetjing til svensk og latin i 1697.

I Noreg vart boka første gong utgjeven av Carl Richard Unger i 1868 (Brøgger & Christie, Christiania). Ho vart utgjeven på nynorsk i 1874-77 i omsetjinga til Steinar Schiøtt.

Ei gjennomillustrert «folkeutgåve» av Snorre Sturlassons kongesagaer på dansk (norskdansk) vart gjeven ut av J. M. Stenersens forlag & Co i 1899.
Klikk på bildet for å bla i eller lasta ned boka som e-bok i dvju-format.

Ei rad framståande norske kunstnarar vart i 1896–99 inviterte av forleggaren J.M. Stenersen til å laga ei illustrert prakt- og folkeutgåve av Heimskringla. Desse kunstnarane var Christian Krohg, Erik Werenskiold, Halfdan Egedius, Gerhard Munthe, Eilif Peterssen og Wilhelm Wetlesen.

Bakgrunnsstoff

• Heimskringla på norrønt
• Heimskringla på nynorsk