Thorium

Thorium eller torium er eit radioaktivt grunnstoff med atomnummer 90 og kjemisk symbol Th. Det er eit aktinid. Grunnstoffet er kalla opp etter den norrøne guden Tor.

90 Actinium ← Thorium → Protactinium Ce ↑ Th ↓ Heile tabellen
Generelle eigenskapar
Namn, kjemisk symbol, atomnummer	Thorium, Th, 90
Kjemisk serie	Aktinid
Gruppe, periode, blokk	3, 7, f
Tettleik, hardleik	11724 kg/m3, 3,0 (ikkje SI)
Utsjånad	Sølvkvitt Thorium
Atomeigenskapar
Atommasse	232,0381 u (ikkje SI)
Atomradius (berekna)	180 () pm
Kovalent radius	(?) pm
Ioneradius	94 pm (ladning: +4)
van der Waals radius	(?) pm
Elektronkonfigurasjon	[Rn]6d27s2
Elektron per energinivå	2, 8, 18, 32, 18, 10, 2
Oksidasjonstrinn (oksid)	+4 (svak base)
Krystallstruktur	Kubisk flatesentrert
Fysiske eigenskapar
Tilstandsform	Fast stoff
Smeltepunkt	2028 K (1755°C)
Kokepunkt	5061 K (4788°C)
Molart volum	19,80 cm3/mol
Fordampingsvarme	514,4 kJ/mol
Smeltevarme	16,1 kJ/mol
Damptrykk	(?) Pa ved  K
Ljodfart	2490 m/s ved 20 °C
Diverse eigenskapar
Elektronegativitet	1,3 (Paulings skala)
Spesifikk varmekapasitet	120 J/(kg·K)
Elektrisk konduktivitet	6,53 MS/m
Termisk konduktivitet	54 W/(m·K)
Ioniseringspotensial	587 kJ/mol 1110 kJ/mol 1930 kJ/mol 2780 kJ/mol
Mest stabile isotopar
Iso- top Naturleg førekomst Halverings- tid (ikkje SI) NM NE MeV (ikkje SI) NP 228Th (kunstig) 1,9116 år α 5,520 224Ra 229Th (kunstig) 7 340 år α 5,168 225Ra 230Th (kunstig) 75 380 år α 4,770 226Ra 232Th 100% 14,05 mrd. år α 4,083 228Ra
SI-einingar og STP er brukt unntatt der det er avmerkt

Særskilde kjenneteikn

Thoriumoksid (ThO₂) har eit av dei høgaste kokepunkta (3300 °C) mellom oksida.

Bruk

Oksidet vert brukt som katalysator. Stoffet kan brukast i ein type kjernekraftverk for å generera elektrisk energi. Slike thoriumkraftverk er under utvikling, og ikkje nytta i stor skala.

Historie

Mineralet thoritt vart oppdaga i 1828 av den norske presten Morten Thrane Esmark. På dette grunnlaget påviste Jöns Berzelius grunnstoffet thorium i 1829. Det nyoppdaga stoffet vart oppkalla etter den norrøne guden Tor

Sjå også

• Grunnstoffliste
• Isotoptabell
• Periodesystemet

Bakgrunnsstoff

• Webelements.com - thorium