Arangòssa

Arangòssa^[1] o Arengòssa^[2] (/arəŋ'gɔsə/;^[4] Arengosse en francés) qu'ei ua comuna gascona situada dens lo departament de las Lanas e la region de Navèra Aquitània, ancianament d'Aquitània.

Vilatge d'Occitània

Arengòssa Arengosse
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
La glèisa d'Arengòssa.
Geografia fisica
Coordenadas	44° 00′ 11″ N, 0° 47′ 06″ O
Superfícia	62,48 km²
Altituds  · Maximala  · Mejana  · Minimala	102 m 73 m 32 m
Geografia politica
País	Gasconha
Estat	França
Region 75	Navèra Aquitània
Departament 40	Lanas
Arrondiment 402	Lo Mont
Canton 4013	Lo País Morcenés Tarusate (Morcens avant 2015)
Intercom 244000691	Comunautat de comunas deu País de Morcencs ?
Cònsol	Jean-Luc Dubroca (2020-2026)
Geografia umana
Populacion Populacion totala (2018)	691 ab. Evolucion de la populacion 698 ab.
Densitat	11,22 ab./km²
Autras informacions
Còde postal	40110
Còde INSEE	40006

Geografia

Comuna situada dens la forêt de las Lanas suus Bez.

Comunas a l'entorn.

Toponimia

Arengòssa

La prononciacion qu'ei [aɾəŋ'gɔsə]. Las fòrmas ancianas que son : Sancta Maria de Arangossa, en latin, au sègle XI-XII, Arengosse en 1437, 1638, 1647, 1714 e 1733^[5].
Segon Dauzat, Arengòssa que vien deu nom aquitan d'òmi Aris, dab un sufixe, probablament -encum (véder Ardengòst) e lo sufixe aquitanic -ossum ^[6]. Negre e Astor disen pas arren^[5].
Bénédicte Boyrie-Fénié que tròba lo montatge de Dauzat un chic complicat. Arengòssa qu'ei probablament un toponime preindoeuropèu, aquitanic. Que pòden supausar l'idronime Aran e goitz, derivat toponimic de goi « haut ». Arengòssa que seré atau « ensús de la coma », com benlhèu Arranguisse (comuna de Senta Maria de Gòssa) e Aranco (de *aran-goien, dab un sens près d'Arengòssa) ^[5].
J-B Orpustan que cita un ostau nòble medievau de Garrüze (Garris) deu nom d'Arangoitz (arangoys en 1365) e qu'explica goiz que significa « matin » tanben en basco; qu'explica goiz ei present dens Irigoiz e dens lo nom d'ostaus d'Ossés plaçadas seu costat orientau de la vath; que deduseish la possibilitat d'un sens « vila, vath virada cap a l'èst » o « vila hauta » ^[5]. Arengòssa qu'ei sus un planèr qui ei ensús d'ua coma situada au nòrd e qui devara doçament cap a l'oèst : lo prumèr sens hornit per Orpustan qu'ei improbable.
Qu'ei un toponime hòrt ancian e lo sens qu'ei benlhèu mausegur. La fòrma actuau despuish le sègle XV que s'explica probablament per l'aflaquiment de la pretonica, çò qui hè B. Boyrie-Fénié e s'autoriza a restablir contra la fòrma orau, la fonologia e las fòrmas ancianas lo a de l'etime probable aran ^[5].

Besaudun

Xavièr Ravier que cita fòrmas ancianas devudas a Jorge Millardet : Iohanne d'Armentiu, parrochiano de Besauduno en 1363, lo barat qui ba per le coste de le grant plasse de Besaudun en 1444. Besaudun qu'èra benlhèu ligat a cèltas bois (boii en latin). Lo nom qu'ei probablament identic a Besalú^[7]. Delamarre cita pas Besalú, mes explica los noms de tipe Besaudun per bettialo-dūnon (dūnon = hortalessa), la hortalessa de *Bettialos (inatestat)^[8].

Istòria

Que i a au sud de la comuna, a 2,3 km deu borg, près de l'ostau Morèu (Mourèou en francés), un lòc deu nom de Bézaudun, enqüèra escrit sus las mapas de las annadas 50. Lo nom qu'ei clarament celtic e qu'an trobat materiau antic e de la Hauta Edat Mejana a l'entorn. Qu'èra ua senhoria e ua parròpia, Sancta Maria de Besauduno, atestada tanlèu lo sègle XI. La mapa de Cassini l'escriu dab los caractèrs utilizats per ua parròpia ^[9] A la Revolucion, Besaudun que vadó un simple quartièr d'Arengòssa e que desmontèn la glèisa ^[10].

Administracion

Lista deus cònsols successius

Periòde		Identitat	Etiqueta	Qualitat
Setembre de 2008	2026	Jean-Luc Dubroca	divèrs esquèrra	Agent EDF-GDF
març de 2001	2008	Jean Fauthous
març de 1971	2001	René Gamet
	1971
Totas las donadas non son pas encara conegudas.

Demografia

modificar « persona »  v · d · m  Evolucion demografica Populacion comunala actuala (2013): 701, totala:
1793	1800	1806	1821	1831	1836	1841	1846	1851
						937	1 008	1 024
1856	1861	1866	1872	1876	1881	1886	1891	1896
-	-	-	-	1 244	-	-	-	-
1901	1906	1911	1921	1926	1931	1936	1946	1954
-	-	1 156	-	-	-	-	-	-
1962	1968	1975	1982	1990	1999	2006	2007	2008
781	778	726	711	709	676	703	712	710 728
2009	2010
708 726	706 723
Fonts
Base Cassini de l'EHESS (recercar) - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE Evolucion de la populacion 1962-2008

Lòcs e monuments

• Castèth de Castillon d'estila Loís XIII, l'un des plus célèbres de las Lanas par sa noblesse, entouré d'un immense parc e de son jardin à la francesa.

Personalitats ligadas dab la comuna

• Pierre Ismert

Véder tanben

• Comunas de las Lanas

Ligams extèrnes

• Arangòssa sus lo sit de l'Institut Geografic Nacionau
• Arangòssa sus lo sit de l'Insee