Bigaradièr

Lo bigaradièr (Citrus aurantium) es un arbre de la familha dels Rutacèas (agrum). Lo fruch, las fuèlhas, los rams e la flor son fòrça utilizats en alimentari e en perfumariá.

Citrus aurantium

Bigaradièr

Classificacion

Règne	Plantae
Division	Magnoliophyta
Classa	Magnoliopsida
Òrdre	Sapindales
Familha	Rutaceae
Genre	Citrus

Nom binominal

Citrus aurantium
L., 1753

Classificacion filogenetica

Classificacion filogenetica

Òrdre	Sapindales
Familha	Rutaceae

Sinonims

• Citrus bigaradia Duch.
• Citrus vulgaris Risso

Descripcion

Lo bigaradièr es un arbre de 5 a 10 mètres. S'espandiguèt al començament de l'èra crestiana en Índia e foguèt introdusit en Occitània per las crosadas. Los Moros lo cultivavan fòrça prèp de Sevilha en Andalosia, e son escai èra «irange de Sevilha».

Fuèlhas

Las fuèlhas del bigaradièr son ovalas, lusentas e persistentas amb una espina a l'aissèla de las fuèlhas inferioras.

Fruch

Bigarada mirgalhada.

Lo bigaradièr porta un fruch, la bigarada o irange amar. Lo fruch es mai pichon que l'irange doç e de rusca rufe tintada de vere o de jaune. Sa popa es acida, pauc chucosa, fòrça amara e cap fòça granas.

Flors

Las flors d'irangièr amar son blancas o rosas, pus grandas qu'aquelas de l'irangièr doç e fòrça odorosas. Florís al començament de la prima.

Utilizacions

Lo fruch del bigaradièr es subretot utilizat en sèrva o cuèch (confitura, siròp, Marmelada). La marmelada d'irange es facha sonque d'irange amar e non pas d'irange doç.

Fòrça perfumada, la flor del bigaradièr servís a la fabricacion de l'absoluda de flor d'irangièr, de l'aiga de flor d'irangièr e de l'esséncia de neroli utilizada en perfumariá e per aromatizar los aliments. Aqueles extraches contenon una fòrta proporcion d’antranilat de metil responsable de la nòta tipica de la flor d’irangièr amar. Los rams son utilizats per la fabricacion de l'esséncia de pichon gran bigarada, un òli essencial ric en acetat de linalil.

En Provença, s'utiliza de fruch en maceracion dins de vin (blanc, rosat o roge) apondut de sucre e d'alcòl per far un aperitiu: lo vin d'irange.

De la pèl del fruch s'extrai l'esséncia d'irange amar utilizada per la fabricacion del triple sec, d'amars, de Grand Marnier e del Cointreau.

A Malta, onte lo bigaradièr foguèt introdusit abans l'irangièr, la bigarada es encara utilizada dins la fabricacion del soda maltés, lo Kinnie, çò que li dona son amarum caracteristic.

Proprietats

Los estudis recents subretot suls òlis essencials de pèl e de rams confirmèron lors proprietats sedativas e anxioliticas suls animals^[1],[2].

Tradicionalament, l'òli obtengut amb de granas es prepausat en cas de colesteròl^[3].