Diplomatica

La diplomatica es una sciéncia auxiliara de l'istòria qu'estúdia l'estructura, la classificacion, la valor, la tradicion e l'autenticitat dei documents oficiaus. Aquò a donat naissença a l'edicion diplomatica qu'a per objectiu de concebre de reproduccions fidèlas de tèxtes ancians, sovent acompanhadas per una descripcion detalhada, per ne'n facilitar la lectura.

Facsimile de la premiera pagina de De re diplomatica.

L'aparicion de la diplomatica data dau sègle XV amb l'aparicion de tecnicas destinadas a examinar l'autenticitat dei cartas medievalas. Son obratge fondator, De re diplomatica, foguèt redigit en 1681 per lo monge Jean Mabillon (1632-1707). Dempuei la segonda mitat dau sègle XX, la diplomatica s'interèssa tanben a l'istòria deis usatges de l'escrich.

Istòria

Lei periòdes antics e medievaus

Durant lei periòdes antic e medievau, l'autenticitat d'un document èra considerada coma una caracteristica estacada a sei condicionss de preservacion e d'estocatge. Per exemple, un escritura conservat dins un temple, un ofici public ò leis archius d'una institucion reconeguda (bibliotèca, etc.) èra generalament considerat coma autentic. Lei possibilitats de realizar una còntrafaiçon èran donc nombrosas. Dins la màger part dei cas, èra solament necessari d'obtenir lo depaus dau document dins d'archius legitims per obtenir de facto una reconoissença d'autenticitat. Lei faus èran donc pas rars. Un dei cas pus famós es probablament aqueu de la donacion de Constantin que permetèt a la papautat de legitimar sei possessions territòrialas en Itàlia durant l'epòca carolingiana^[1].

L'aparicion e l'estructuracion de la diplomatica

Edicion dau Nouveau traité de diplomatique de Tassin e Toustain.

Article detalhat: De re diplomatica.

La diplomatica apareguèt dins lo corrent dau sègle XV per establir l'autenticitat dei documents medievaus, especialament lei cartas de proprietat de la Glèisa. Lei premiers trabalhs importants dins aqueu domeni foguèt aquelei dau cardenau Nicolau de Cues (1401-1464) e dau sabent Lorenzo Valla (1407-1457). D'un biais independent, lei dos òmes demostrèron precisament l'inautenticitat de la donacion en 1433^[2] e en 1440^[3][4]. Aquò entraïnèt un certan interès per la disciplina, principalament au sen dei mitans ecclesiastics, e lei tecnicas d'estudi d'un tèxte se melhorèron fòrça durant la Reforma e la Còntra-Reforma^[5].

En 1681, lo monge Jean Mabillon (1632-1707) publiquèt De re diplomatica qu'es considerat coma l'obratge fondator de la diplomatica e de la paleografia. Publiquèt son trabalh dins lo quadre de rivalitats entre lei benedictins, lei carmelitas e lei jesuistas sus la validitat de plusors cartas medievalas. En particular, quauqueis ans aperavans, un jesuista dich Daniel van Papenbroeck (1628-1714) aviá declarat faussas plusors cartas conservadas a l'Abadiá de Sant Denis^[6]. Per contrar aqueleis accusacions, Mabillon foguèt encargat de sintetizar e d'organizar lei règlas de la diplomatica dau periòde per prepausar un metòde rigorós d'analisi dei documents. Particularitat importanta, son obratge èra acompanhat d'una quantitat considerabla d'exemples de cartas e d'escritura. Lo succès e la reconoissença foguèron immediats e Mabillon recebèt mai d'una mission d'autentificacion fins a sa mòrt^[7][8]. Au sègle XVIII, lei trabalhs de Mabillon foguèron completats per René-Prosper Tassin (1697-1777) e Charles-François Toustain (1700-1754) que publiquèron un Nouveau traité de diplomatique (« Tractat novèu de diplomatica ») en 1759.

La diplomatica modèrna

Amb l'adopcion dau metòde scientific per leis istorians a partir dau sègle XIX, la diplomatica venguèt pauc a cha pauc una sciéncia auxiliara de l'istòria. D'efiech, per leis istorians, la question de l'autenticitat dei documents es fondamentala. En parallèl, apareguèt l'edicion diplomatica de tèxtes ancians. Son objectiu èra de reprodurre aquelei tèxtes per ne'n facilitar la consultacion. La question de la fidelitat de la reproduccion i es centrala e lei documents ansin editats son sovent acompanhats de commentaris detalhats. Lo desvolopament de la reproduccion numerica aguèt una influéncia majora sus aquela activitat car Internet a aumentat lei possibilitats de difusion dei documents.

Uei, la diplomatica demòra centrada sus l'estudi de documents vièlhs. Pasmens, es totjorn una sciéncia utila per establir lei còntrafaiçons e lei documents autentics au sens larg^[9]. Un exemple famós foguèt son utilizacion per demostrar la faussetat dau jornau d'Adolf Hitler censament descubèrt per Konrad Kujau (1938-2000). Aquela polivaléncia entraïnèt egalament l'aparicion d'aplicacion dins de domenis en defòra dau camp istoric. En particular, la diplomatica fa tanben partida dei sciéncias forensicas que recampan l'ensemble dei disciplinas tecnicas e scientificas necessàrias au trabalh d'investigacion.