Faïna

La faïna (Martes foina) es una espècia de mamifèrs carnivòrs d'Euròpa et d'Asia, de pelatge gris brun, corta sus pata e de mòrs nocturnas. Es una martra fasent partida de la familha dels Mustelids, coma la mostèla, lo tais, la loira, lo catpudre o lo furet, pichons mamifèrs carnivòrs se caracterizant sovent per lor odor fòrta.

Martes foina

Faïna fotografiada dins un zoo en Alemanha.

Classificacion

Règne	Animalia
Embrancament	Chordata
Sosembr.	Vertebrata
Classa	Mammalia
Sosclassa	Theria
Superòrdre	Eutheria
Òrdre	Carnivora
Sosòrdre	Caniformia
Familha	Mustelidae
Sosfamilha	Mustelinae
Genre	Martes

Nom binominal

Martes foina
(Erxleben, 1777)

Estatut de conservacion UICN

LC  : Preocupacion menora

Estatut CITES

Annèxe III , Rev. del 16/03/89

Istòria

Dins l'antiquitat, las faïnas èran domesticadas per la caça d'animals considerats coma nosibles que son per exemple los autres mustelids o las sèrps.

Descripcion

Sa longor va de 40 a 54 centimètres e son pes se situa entre 1,1 e 2,3 quilogramas. La faïna a una esperança de vida de 3 a 12 ans, l'edat maxim en libertat es de 10 ans. En captivitat o en elevatge, pòt aténher 18 ans.

Quitament se son pas interfecondas, la faïna (Martes foina) e la Martra dels pins (Martes martes) son fòrça pròchas, la confusion es possibla. Lo critèri mai dirècte per determinar l'animal observat consistís a observar la color del pelatge situat jos la gòrja, sul pitre e lo naut de las patas. Per la martra una taca clara de color jaunenca es observabla sul pitre, alara que per la faïna aquela taca es francament blanca, cobrissent la gòrja, lo naut de las patas anterioras e lo pitre.

Un autre metòde mai sovent admés per diferenciar una faïna e una martra dels pins: lo dejós de las patas de las martras es pelut, al contrari de lo de las faïnas. Aquela epecificitat se pòt veire tanben a la lectura de las pesadas dins un sol mòl.

• 
  Faïna fotografiada en ivèrn en Chequia.
• 
  Esqueleta de faïna
• 
  Crani

Ecologia e comportament

Comportament social

Las faïnas son d'animals solitaris, coma gaireben totas las autras espècias de martras. Evitan lors congenèrs fòra dels periòdes de reproduccion. S'agís d'animals territorials que marcan lor territòri amb de secrecions e l'aparan al mens contra d'autras faïnas de meteis sèxe. La grandor del territòri es variabla, mas demòra inferiora a lo de la Martra dels pins. Varia en foncion del sèxe (los territòris dels mascles son mai grands que lo de las femes), de la sason (son mai pichons en ivèrn), de l'abitat (son mai grands pels camps qu'en vila) e de la noiridura disponibla. Lor activitat es subretot nocturna. L’esperança de vida de la faïna es de gaireben dotze ans^[1].

Alimentacion

La faïna es oportunista e se noirís, segon las sasons, de pichons mamifèrs, de fruchs, d'aucèls, de desgalhs trapats près de las abitacions.

Reproduccion

Portada de tres pichons, dins la remesa d'una bòria, en Bulgaria.

La feme s'ajaç un còp per an, en març o abril, quitament se l'acoblament se debana pendent l'estiu precedent (junh a agost). Aquel periòde de uèit meses es la dormença, mas lo temps efectiu que la feme pòrta los pichons es d'un mes. La portada de la faïna compta de dos a cinc pichons que naisson cècs e nuds. Obrisson los uèlhs après un mes, son desmamats après dos meses e son independents a la davalada. La maduretat sexuala ven entre quinze e vint e set meses.

Reparticion e abitat

Airal de reparticion de la faïna pel mond.

Se trapa de faïnas dins una granda partida d'Eurasia. Son airal de reparticion va de l'Espanha fins a Mongolia, passant per Euròpa del Sud, Euròpa centrala e Asia centrala. La faïna es absenta de las illas Britanicas. Una populacion de faïnas foguèt tanben introducha dins l'Estat american del Wisconsin dins la tòca de comercializar lors forraduras.

La faïna es capabla d'ocupar de mitans plan variats. Viu especialament pel campèstre (bòsques e vergièrs) mas tanben près de las abitacions e fins a las vilas, a lo jaç dins las fenials et los granièrs. Puja plan mas se risca pas tan naut que la Martra dels pins, mai ligada al bòsc. Mas s'agís de la sola espècia de martra a viure pas sonque pel bòsc.

Sistematica

• L'espècia Martes foina foguèt descricha pel naturalista alemand Johann Christian Erxleben en 1777, jol nom inicial de Mustela fouina^[2].
• Lo nom latin, Martes foina, significa martra dels faus.
• La localitat tipa es Alemanha.
• Classificada per Philippe Pinel en 1792 dins lo genre Martes, que n'es l'espècia tipa^[3].

Sinonim

• Mustela fouina Erxleben, 1777
• Martes domestica Pinel 1792

Taxinomia

Lista de las sosespècias

Segon Mammal Species of the World (9 juin 2013)^[4] e Catalogue of Life (9 juin 2013)^[5]:

• sosespècia Martes foina bosniaca Brass, 1911
• sosespècia Martes foina bunites (Bate, 1906)
• sosespècia Martes foina foina (Erxleben, 1777)
• sosespècia Martes foina intermedia (Severtzov, 1873)
• sosespècia Martes foina kozlovi Ognev, 1931
• sosespècia Martes foina mediterranea (Barrett-Hamilton, 1898)
• sosespècia Martes foina milleri Festa, 1914
• sosespècia Martes foina nehringi (Satunin, 1906)
• sosespècia Martes foina rosanowi Martino & Martino, 1917
• sosespècia Martes foina syriaca (Nehring, 1902)
• sosespècia Martes foina toufoeus (Hodgson, 1842)

La faïna e l'Òme

Menaças per l'espècia

Faïna victima de la rota.

Los anticoagulants utilizats contra los rosegaires an per efièch d'empoisonar tota la cadena alimentària que se ne noirís. En efièch, l'empoisonament per anticoagulants es pas radical. Las victimas agonisan pendent d'oradas e aquò, de jorns après la consomacion de la poison. Mas, lo pròpri dels predators essent de s'atacar prioritàriament als animals mai flacs, las faïnas per exemple s'empoisonan a lor torn en consoment de rats, mirgas e autres rosegaires agonisants e donc aisits de caçar. De mai, plan sovent, las lutas contra los rosegaires se debanan mai sovent a la prima, periòde de fòrt aument de las populacions. E, quand una faïna morís d'empoisonament en abril/mai, la probabilitat de subrevida de sa progenitura es fòrça flaca.

Degalhs causats

Pòt destruire un galinièr quand cerca d'uòus. Excitada per la panica creada per las galinas, tua tot çò que se mòu. Quitament s'es subretot carnivòra, los produchs vegetals (baias et fruchs) constituisson una partida importanta de son alimentacion.

S'ataca als circuits electrics de las veituras e a l'isolacion dels ostals, e tanben rosega lo caochóc. Es per aquò sovent considerada coma « nosibla ». Al contrari, a l’epòca de la Roma antica, èra adoptada per capturar las mirgas e desratizar las abitacions. Jòga encara uèi un ròtle de polícia sanitària als bòrd de las abitacions umanas.

Li agrada viure près de las abitacions umanas o jol teulat dels ostals. Per sa preséncia e son activitat nocturna, pòt destorbar los abitants que siá en rosegant de materials isolants, pels crits e rambalhs en periòde de gèst, o per las odors de las dejeccions o de las carònhas abandonadas^[6],[7]. Tanben se pòt atacar als pichons animals d'elevatge, coma la polalha, e los caçaires li repròchan de tuar las meteissas presas qu'eles, e cèrcan donc a ne limitar lo nombre^[8].

Luta

Lo primièr mejan de luta consistís a empachar al maxim las faïnas d'intrar dins las abitacions o los galinièrs, barrant los camins d'accès als trastes. Es possible tanben de los dissuadir de demorar amb repulsius (bruches aleatòris, esclairatge, odors, ultrasons...). En cas de nosença importanta, lo recors a de tendas o eliminacion radicala se regís per las legislacions localas^[6].

Estatut de proteccion

La faïna es pas una espècia menaçada a l'escala mondiala. Se classifica coma preoccupacion minora (LC = Least Concern) per l'IUCN.

L'espècia es inscricha a l'annèx III de la CITES.

En França, la faïna èra encara inscricha en 2009 sus la lista de las espècias susceptiblas d'èsser classificadas nosiblas, pontualament e localament, arrèst abrogat en 2012^[9].