Juraments d'Estrasborg

Los juraments d'Estrasborg (en latin Sacramenta Argentariae), son de manuscrits que foguèron redigit per oficializar una aliança signada lo 14 de febrièr de 842, entre dos felens de Carlesmanhe, Carles lo Calvet e Loís lo Germanic, contra las ambicions de son fraire ainat, Lotari I^r.

Manuscrit dels juraments d'Estrasborg

Los juraments son redigits dins las doas lengas dels sobeirans: lenga alemanda (germanica) per Loís lo Germanic e lenga romanica per Carles lo Calvet.

La lenga romanica del manuscrit es uèi generalament considerada coma una lenga d'oïl, primièra atestacion d'un protofrancés^[1]. Pasmens, d'autres cercaires supausan que los Juraments d'Estrasborg son redigits en occitan. En particular, lo lingüista italian Arrigo Castellani a publicat d'articles nombroses per demostrar l'occitanitat del tèxt^[2]: lo situa dins un ancian dialècte occitan de Peitieus, ja que Peitieus èra dins una zòna occitanofòna abans lo sègle XIII. Tanben, segon una ipotèsi d'Hans Stroh, professor d'occitan a l'universitat de Munic, aquesta lenga romanica seriá per part d'occitan, pus precisament un ancian dialècte auvernhat del sud, region qu'èra una possession de Carles lo Calvet. ^[3] Lo tèxt contendriá tanben un fons lexical comun francés-occitan.

Extrach del jurament en lenga romanica

"Pro Deo amur et pro christian poblo et nostro commun salvament, d'ist di in avant, in quant Deus savir et podir me dunat, si salvarai eo cist meon fradre Karlo et in aiudha et in cadhuna cosa, si cum om per dreit son fradra salvar dift, in o quid il mi altresi fazet, et ab Ludher nul plaid nunquam prindrai, qui meon vol cist meon fradre Karle in damno sit."

Per l'amor de Dieu e pel pòble crestian e nòstre salvament comun, a partir d'uèi, e tant que Dieu me donarà saber e poder, salvarai mon fraire Carles per mon ajuda e en tota causa, coma òm deu salvar son fraire, segon drechura, a condicion que el faga parièr per ieu, e tendrai pas jamai amb Lotari cap plaid que, de ma volontat, pòsca èsser daumatjós a mon fraire Carles.

Extrach del jurament en lenga tudesca

Lo meteis extrach dins çò qu'es probablament una forma de francic:

"In Godes minna ind in thes christianes folches ind unser bedhero gealtnissi, fon thesemo dage frammordes, so fram so mir Got geuuizci indi mahd furgibit, so haldih tesan minan bruodher, soso man mit rehtu sinan bruodher scal, in thiu, thaz er mig sosoma duo ; indi mit Ludheren in nohheiniu thing ne gegango, zhe minan uuillon imo ce scadhen uuerhen."