Luminescéncia

La luminescéncia es una emission de lutz dicha « freja » en oposicion a l'incandescéncia que se dich « cauda ». La lutz emesa per luminescéncia resulta d'interaccions entre particulas electricament encargadas. Dins los cases mai frequents, son de transicions electronicas se debanant dins d'atòms, de las moleculas o de cristals que provòcan l'emission de fotons. L'energia liberada jos forma de lutz pendent la transicion pòt èsser d'en primièr balhada jos forma electrica, quimica, mecanica o luminosa. Se destria diferents tipes de luminescéncia segon lo biais d’excitacion inicial.

Luminescéncia.

Istòria

Lo tèrme luminescéncia foguèt inventat pel fisician alemand Eilhard Wiedemann (filh de G.H. Wiedemann) en 1888^[1], a partir del mot latin lumen, significant lutz. Se lo fenomèna es conegut dempuèi l'Antiquitat e dins diferentas civilizacions, caldrà esperar las òbras de John Herschel, Edmond Becquerel e George Gabriel Stokes au milieu du la mitat de lor origina del fenomèn de biais scientific. Caldrà enseguida esperar los ans 1920-30, per destriar de biais concrèt la fluorescéncia de la fosforescéncia mercés a las òbras dels fisicians Jean e Francis Perrin^[2] e l'introduccion del diagrama de Jabłoński pel fisician polonés Alexandre Jabłoński:

Tipes

Segon lo biais d'excitacion, existís mai d'un tipres de luminescéncia.

• L'electroluminescéncia (excitacion electrica (camp electric)), utilizada dins los diòds LED, las televisions;

• La fotoluminéncia (excitacion per absorpcion de fotons), per exemple dins los tubs luminescents, los colorants fluorescents, los azurants optics;
  • La fluorescéncia, fotoluminescéncia rapida (de 10^-9 a 10^-6 segondas per la majoritat de las moleculas organicas);
  • La fosforescéncia, fotoluminescéncia lenta (de 10^-3 a 10 segondas per la majoritat de las molecules organicas^[3]);

• La quimiluminescéncia (excitacion a la seguida d'une reaction quimica), utilizada per exemple dins los pals luminoses o se realizan al nivèl de la flama blava de difusion o de premescla (metan o butan de brutlaire d'una gasinièra, d'un briquet).
  • La bioluminescéncia, (reaccion enzimatica), utilizada per las lusertas;
• La cristalloluminescéncia (excitacion a la seguida d'una modificacion estructurala cristallina), se debanar de la cristallizacion d'una solucion o de la dissolucion d'unes cristals;
• La termoluminescéncia e la crioluminescéncia, per exemple dins la datacion arqueologica d'objèctes;
• La mecalumenescéncia:
  • La catodoluminescéncia (excitacion per collision electronica), se provòca una collision accelerent d'electrons amb de camps electrics, per exemple dins lo tub cathodic;
  • La triboluminescéncia (excitacion a la seguida de la trencadura de ligams quimiqcs dins un solid), per exemple dins lo sucre trissat;
  • La sonoluminescéncia (excitacion per absorpcion de fonons), per exemple d'una cambaròtas;
• La radioluminescéncia (excitacion a la seguida d'una irradiacion par RX o radioactivitat α, β, γ), per exemple dins los ecrans de radiografia X ;
• eca.