Ftiraptèrs

Los ftiraptèrs (Phthiraptera) constituisson dins un òrdre unic l'ensems dels insèctes designats jol nom de pesolhs, entre los quals trobam lo pesolh de l'òme.

Pesolh

Pediculus humanus, pesolh uman

Classificacion

Règne	Animalia
Embrancament	Arthropoda
Sosembr.	Hexapoda
Classa	Insecta
Sosclassa	Pterygota
Infraclassa	Neoptera

Òrdre

Phthiraptera
Haeckel, 1896

Sosòrdres de reng inferior

• Anoplura (pesolhs chucaires,
  que los pesolh de l'òme)
• Rhyncophthirina (pesolhs dels elefants
  e facochèrs)
• Ischnocera (pesolhs aviaris)
• Amblycera (pesolhs mastegaires)

L'òrdre compta unas 4 900 espècias consideradas coma validas^[1].

Classificacion

Dins la segonda edicion de son Systema Naturae (1758), Carl von Linné pren coma nom de genre lo nom latin del pesolh, Pediculus. I amassa pasmens fòrça animals que podon avar l'aspècte de pesolh, es a dire los posolhs vertadièrs (anoplors), los pesolhs dels aucels (mallofags), los psòcs e tanben un diptèr hippoboscideu. Lo seguèt sul subiècte Johan Christian Fabricius (1775).

La primièr destriament entre los posolh vertadièrs, chucaires de sang, e las espècias amb de mandibulas trissadoiras (mallophages) es degut a Charles de Geer en 1778: gardèt lo nom de genre Pediculus pels primièrs e designa los segonds jol nom de Ricinus^[2].

L'ordre dels anoplors foguèt creat par William Leach en 1815, mas encara i sarra un genre de mallofags. Fin finala Christian Ludwig Nitzsch, davancièr dins l'estudi dels ftiraptèrs, creèt lo tèrme de mallofags en 1818. La diferencia entre los pesolhs vertadièrs, ematofags d'aparelh bucal fissador/chucaire, e los mallofags d'aparelh bucal trissador s'establilizèt e foguèt confirmat par Hermann Burmeister en 1838.

La classificacion tradicionala oposant aqueles dos òrdres, mallofags e anoplors, foguèt contestada en 1985 sus la basa d'una analisi cladistica basada sus la morfologia^[3]. Dempuèi, la classificacion filogenetica adoptada mai tard varièt pauc e foguèt confortada per de trabalhs de filogenia moleculara. Compta quatre grands grops sovent considerats coma de sos-òrdres.

• Amblycera
• Ischnocera
• Rhyncophthirina
• Anoplura

Trinoton anserinum (Amblycera), parasit dels cicnes

Strigiphilus sp. (Ischnocera), parasit de la chòta d'Oral

Fahrenholzia pinnata (anoplor), parasit dels rats cangorós

Espècias parasitas dels umans

Lo pesolh es l'un dels principals insèctes vectors del tifús e benlèu d'autres patogèns.
Charles Vialatte, Henry Foley e Edmond Sergent contriguèron a la descobèrta del ròtle del pesolh dins la transmission de la fèbre recurrenta mondiala dels aes 1923 - 1925.

Infestacion

Soldats caçant lors pesolhs - Ladislav Medňanský, 1915.

L'infestacion de la pèl per de poselhs es desagrable per causa de la prusina de las fissadas mas es benigna.

Bibliografia

• Roberts, J.R., Head Lice, New England Journal of Medicine, vol. 346, 1645-1650, 2002 Referéncias de las institucions sanitàrias internacionales al subjècte