ଆଜାଥାଇଓପ୍ରିନ

ଆଜାଥାଇଓପ୍ରିନ (ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ Azathioprine ବା AZA), ବିକ୍ରୟ ନାମ ଇମୁରାନ/Imuran) ଏକ ଇମ୍ମ୍ୟୁନୋସପ୍ରେସାଣ୍ଟ ଔସଧ (immunosuppressive medication) ରିଉମାଟଏଡ ଆର୍ଥ୍ରାଇଟିସ, କ୍ରନ୍ ରୋଗ, ଅଲସରେଟିଭ କୋଲାଇଟିସ ରୋଗମାନଙ୍କ ଚିକିତ୍ସାରେ ଓ ବୃକ୍‌କ ପ୍ରତିରୋପଣ (kidney transplant) ପରେ ପ୍ରତିରୋପଣ ପରିତ୍ୟାଗ (rejection) ନ‌କରିବା ନିମନ୍ତେ ଏହି ଔଷଧ ଦିଆଯାଏ ।^[୨][୩] ଏହା ପାଟିରେ ବା ଶିରାଭ୍ୟନ୍ତର ଇଞ୍ଜେକସନ (injected into a vein) ଆକାରରେ ଦିଆଯାଏ ।^[୩]

ଆଜାଥାଇଓପ୍ରିନ

Clinical data
Pronunciation	/ˌæzəˈθaɪəˌpriːn/[୧]
Trade names	Azasan, Imuran and others
AHFS/Drugs.com	monograph
MedlinePlus	a682167
data	US FDA: azathioprine
Pregnancy category	AU: D US: D (Evidence of risk)
Routes of administration	Mainly by mouth (sometimes initially intravenous)
ATC code	L04AX01 (WHO)
Legal status
Legal status	AU: S4 (Prescription only) CA: ℞-only UK: POM (Prescription only) US: ℞-only
Pharmacokinetic data
Bioavailability	60±31%
Protein binding	20–30%
Metabolism	Activated non-enzymatically, deactivated mainly by xanthine oxidase
Elimination half-life	26–80 minutes (azathioprine) 3–5 hours (drug plus metabolites)
Excretion	Kidney, 98% as metabolites
Identifiers
IUPAC name 6-[(1-Methyl-4-nitro-1H-imidazol-5-yl)sulfanyl]-7H-purine
CAS Number	446-86-6 Y
PubChem CID	2265
DrugBank	DB00993 Y
ChemSpider	2178 Y
UNII	MRK240IY2L
KEGG	D00238 Y
ChEBI	CHEBI:2948 Y
ChEMBL	CHEMBL1542 Y
ECHA InfoCard	100.006.525
Chemical and physical data
Formula	C9H7N7O2S
Molar mass	277.263 g/mol
3D model (JSmol)	Interactive image
Melting point	238 to 245 °C (460 to 473 °F)
SMILES [O-][N+](=O)c3ncn(c3Sc1ncnc2ncnc12)C
InChI InChI=1S/C9H7N7O2S/c1-15-4-14-7(16(17)18)9(15)19-8-5-6(11-2-10-5)12-3-13-8/h2-4H,1H3,(H,10,11,12,13) Y Key:LMEKQMALGUDUQG-UHFFFAOYSA-N Y
(verify)

ଆଜାଥାଇଓପ୍ରିନର ପାର୍ଶ୍ୱ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ ଅସ୍ଥିମଜ୍ଜା ଦମନ (bone marrow suppression) ଓ ବାନ୍ତି (vomiting) ହୋଇପାରେ । ଥାଇଓପ୍ୟୁରିନ ଏସ-ମିଥାଇଲଟ୍ରନ୍ସଫରେଜର (thiopurine S-methyltransferase) ଜେନେଟିକ ଅଭାବ (genetic) ଥିଲେ ଏହି ଅସ୍ଥିମଜ୍ଜା ଦମନ ହୁଏ । ଅଧିକ ଲିମ୍ଫୋମା ରୋଗ ସଙ୍କଟ ମଧ୍ୟ ରହିପାରେ । ଗର୍ଭାବସ୍ଥାରେ ଏହା ଶିଶୁର କ୍ଷତି କରିପାରେ ।^[୩] ଏହା ଏକ ପ୍ୟୁରିନ ଆନାଲଗ (purine analogue) ଓ ଆଣ୍ଟିମେଟାବୋଲାଇଟର (antimetabolite) ଔଷଧ । ଜୀବକୋଷରେ ଡିଏନଏ (DNA) ଓ ଆରଏନଏ (RNA) ତିଆରିକୁ ଏହି ଔଷଧ ୬-ଥାଇଓଗୁଆନିନ (6-thioguanine) ମାଧ୍ୟମରେ ଭାଙ୍ଗିଦିଏ ।^[୩][୪]

ଆଜାଥାଇଓପ୍ରିନ ପ୍ରଥମେ ସନ ୧୯୫୭ରେ ତିଆରି ହୋଇଥିଲା ।^[୪] ଏହାର ନାମ ବିଶ୍ୱ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସଂଗଠନର ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକୀୟ ଔଷଧ ଚିଠାରେ (World Health Organization's List of Essential Medicines) ଅଛି ଯାହା ମୌଳିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସିସ୍ଟମ (health system) ନିମନ୍ତେ ଅତି ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ।^[୫] ବିକାଶଶୀଳ ଦେଶମାନଙ୍କରେ (developing world) ଏହି ଔଷଧର ଏକ ମାସର ଡୋଜର କ୍ରୟ ମୂଲ୍ୟ ୭.୬୩ରୁ ୧୭.୧୯ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାର ।^[୬] ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାରେ ଏହାର ଏକ ମାସ ଡୋଜର ହୋଲସେଲ ମୂଲ୍ୟ ପ୍ରାୟ ୩୫.୩୪ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାର ।^[୭]