Сомихы уæлвæз

From Wikipedia, the free encyclopedia

Remove ads

Сомихы уæлвæз (сом. Հայկական լեռնաշխարհ [Haykakan leṙnašxarh], уырыс. Армянское нагорье) у Раззаг Азийы хæххон регион, Раззаг Азийы æртæ уæлвæзтæн сæ мидаг. Уымæй скæсæнырдæм ис Ираны уæлвæз, ныгуылæнырдæм та — Чысыл Азийы уæлвæз.

Зынгæдæр хæхтæ

Thumb
«Татевы базыртæ», дунейы даргъдæр канаты фæндæгтæй иу, Сомихы провинци Сюник

Сомихы уæлвæзыл ис æдæппæт цыппар хохы, кæцытæн сæ бæрзæнд 4 мин метрæй фылдæр у, стæй иунæг хох, кæцыйæн йæ бæрзæнд у 5 минæй фылдæр (Стыр Арарат). Иннæ зындгонд цъуппытæ сты:

  • Стыр Арарат (5165 м)
  • Себелан (4811 м)
  • Джило (4168 м)
  • Арагац (4090 м)
  • Сипан (Сюпхан) (4058 м)
  • Качкар (3937 м)
  • Чысыл Арарат (3925 м)
  • Капутджух (3905 м)
  • Газанасар (3841 м)
  • Сискатар (Сисакапар) (3826 м)
  • Паракан (3825 м)
  • Капуйт (Параканы хицæн цъупп) (3751 м)
  • Гомшасар (Гямыш) (3724 м)
  • Сехенд (3707 м)
  • Алун (Параканы хицæ цъупп) (3703 м)
  • Аждаак (3597 м)
  • Спитакасар (3560 м)
  • Мец-Ишханасар (3550 м)
  • Мрав (3340 м)
  • Кошатах (3317 м)
  • Абул (3300 м)
  • Немрут (2948 м).
Remove ads

Цæугæдæттæ æмæ цæдтæ

Бæстæйы цæугæдæттæ сæ дон ласынц Къаспы æмæ Сау денджызмæ, æмæ ма Персы бакæлæнмæ. Уæлвæзы зыднгонддæр цæугæдæттæ сты Къуар, Аракс, Евфрат, Тигр, Чъорох.

Дæргъвæтиндæр цæугæдæттæ сты:

Æдæппæт Сомихы уæлвæзыл ис 95 минæй фылдæр цæугæдæттæ, уыдонæй 4000 фылдæр сты 10 километрæй цыбырдæр.

Remove ads

Истори

Адæм цардысты Сомихы уæлвæзы незамантæй. Иу гипотезæмæ гæсгæ нырыккон бæх дарын æмæ æфсæйнаг кæнын тайыны дæсныйæдтæ амы рагон царджытæ æрымысыдысты[1][2][3]. Иуæй-иу ахуыргæндтæм гæсгæ (уыдоны ’хсæн Л. А. Миллер, Т. В. Гамкрелидзе, В. В. Иванов, О. С. Широков æмæ иннæтæ) Сомихы уæлвæз у æппæт индоевропæйаг адæмтæ кæцæй равзæрдысты, уыцы ран (куыд æй хонынц Сомихаг гипотезæ)[4][5][6][7]. Ууыл дзурæг сты ног генетикон иртæстытæ дæр, Дэвид Райхы ныхæстæм гæсгæ, фыццаг индоевропæйаг æвзагыл чи дзырдта, уыдон цардысты Кавказæй хуссарырдæм, нырыккон Иран æмæ Сомихы, уымы рагон цæрджытæй ист ДНК, уыдон иннæ рагон популяциты фыдæлтæ кæй уыдысты, уый æвдисы (чиныг «Чи стæм æмæ кæцæй æрбацыдыстæм», 2018)[8].

Хæстон-стратегион цæстæнгасæй ацы регион тынг ахсджиаг у, æмæ уымæн уыцы ран цыдысты бирæ хæстытæ Зæххастæуы денджызы паддзахæдтæ æмæ Раззаг Азийы паддахæдты ’хсæн. Сомихы уæлвæзы ууылты саудæджер дæр цыдис Европæ æмæ Азийы ’хсæн, амæй цæгатырдæм цыдысты ахсджиаг фæндæгтæ Сау æмæ Къаспы денджызы былгæрæттыл æмæ Арвыкомы фæндагыл дæр.

Подробнее Паддзахад, Кæд уыдис ...
Remove ads

Фиппаинæгтæ

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads
Remove ads