ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ
ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ / From Wikipedia, the free encyclopedia
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੰਦਰਪ੍ਰਸਥ,[6] ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਖੇਤਰ ਦਿੱਲੀ (NCT) ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨੋਂ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਦੀ ਸੀਟ ਹੈ, ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਭਵਨ, ਸੰਸਦ ਭਵਨ ਅਤੇ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ NCT ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਨਗਰਪਾਲਿਕਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ NDMC ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਜਿਆਦਾਤਰ ਲੁਟੀਅਨਜ਼ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਨੇੜਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਨਗਰਪਾਲਿਕਾ ਖੇਤਰ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ।
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ | ||
---|---|---|
ਸੰਘੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਸ਼ਹਿਰ | ||
ਗੁਣਕ: 28°36′50″N 77°12′32″E | ||
ਦੇਸ਼ | ਭਾਰਤ | |
ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ | ਦਿੱਲੀ | |
ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕੇ | ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ | |
ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ | ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ | |
ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ | ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ | |
ਸਥਪਨਾ | 12 ਦਸੰਬਰ 1911 | |
ਉਦਘਾਟਨ | 13 ਫਰਵਰੀ 1931 | |
ਬਾਨੀ | ਜਾਰਜ ਪੰਜਵਾਂ | |
ਸਰਕਾਰ | ||
• ਕਿਸਮ | ਮਿਊਂਸੀਪਲ ਕੌਂਸਲ | |
• ਬਾਡੀ | ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਮਿਉਂਸਿਪਲ ਕੌਂਸਲ | |
ਖੇਤਰ | ||
• ਰਾਜਧਾਨੀ ਸ਼ਹਿਰ | 42.7 km2 (16.49 sq mi) | |
• ਰੈਂਕ | 10 | |
ਉੱਚਾਈ | 216 m (708.62 ft) | |
ਆਬਾਦੀ (2011)[3] | ||
• ਰਾਜਧਾਨੀ ਸ਼ਹਿਰ | 2,49,998 | |
• ਰੈਂਕ | 11 | |
• ਘਣਤਾ | 5,900/km2 (15,000/sq mi) | |
• ਮੈਟਰੋ (2018; ਸਾਰੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਦਿੱਲੀ ਸਮੇਤ + NCR ਦਾ ਹਿੱਸਾ) | 2,85,14,000 | |
ਸਮਾਂ ਖੇਤਰ | ਯੂਟੀਸੀ+05:30 (ਆਈਐਸਟੀ) | |
ਪਿੰਨ ਕੋਡ | 1100xx, 121003, 1220xx, 201313 (ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ)[5] | |
ਏਰੀਆ ਕੋਡ | +91-11 | |
ਵਾਹਨ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ | DL-2X | |
ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ | ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ | |
ਵੈੱਬਸਾਈਟ | www |
ਹਾਲਾਂਕਿ ਬੋਲਚਾਲ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਖੇਤਰ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦੇਣ ਲਈ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਬਦਲੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਦੋਵੇਂ ਵੱਖਰੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਹਨ, ਨਗਰਪਾਲਿਕਾ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਮੇਗਾਸਿਟੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਛੋਟਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਖੇਤਰ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵੀ ਵੱਡੀ ਹਸਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੋ ਗੁਆਂਢੀ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪੂਰੇ NCT ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗਾਜ਼ੀਆਬਾਦ, ਨੋਇਡਾ, ਗ੍ਰੇਟਰ ਨੋਇਡਾ, ਮੇਰਠ, YEIDA ਸਿਟੀ, ਗੁੜਗਾਉਂ ਅਤੇ ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਮੱਧ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਨੀਂਹ ਪੱਥਰ 1911 ਦੇ ਦਿੱਲੀ ਦਰਬਾਰ ਦੌਰਾਨ ਜਾਰਜ ਪੰਜਵੇਂ ਦੁਆਰਾ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।[7] ਇਸ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਆਰਕੀਟੈਕਟ ਐਡਵਿਨ ਲੁਟੀਅਨ ਅਤੇ ਹਰਬਰਟ ਬੇਕਰ ਦੁਆਰਾ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਨਵੀਂ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ 13 ਫਰਵਰੀ 1931 ਨੂੰ ਵਾਇਸਰਾਏ ਅਤੇ ਗਵਰਨਰ-ਜਨਰਲ ਇਰਵਿਨ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[8]