ਪੁਦੀਨਾ
From Wikipedia, the free encyclopedia
ਪੁਦੀਨਾ (ਵਿਗਿਆਨਕ ਨਾਮ: ਮੇਂਥਾ ਲੋਂਗੀਫੋਲੀਆ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ - Mint) ਮੇਂਥਾ ਵੰਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਇੱਕ ਬਾਰ੍ਹਾਂਮਾਹੀ, ਖੁਸ਼ਬੂਦਾਰ ਜੜੀ ਬੂਟੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਵੱਖ ਵੱਖ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਯੂਰਪ, ਅਮਰੀਕਾ, ਏਸ਼ੀਆ, ਅਫਰੀਕਾ ਅਤੇ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ, ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਦੀਆਂ ਕਈ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਕਿਸਮਾਂ ਵੀ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਪੌਦਾ 10 - 60 ਸੈ ਮੀ (ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕਦੇ 100 ਸੈ ਮੀ) ਲੰਮਾ ਵੱਧਦਾ ਹੈ। ਇਹਦੇ ਪੱਤੇ ਵਿਪਰੀਤ ਜੋੜੇ ਵਿੱਚ, ਸਰਲ, 2 – 6.5 ਸੈ ਮੀ ਲੰਮੇ ਅਤੇ 1 - 2 ਸੈ ਮੀ ਚੌੜੇ, ਲੂਈਦਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਖੁਰਦਰਾ ਦੰਦੇਦਾਰ ਹਾਸ਼ੀਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਤਣੇ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਗੁੱਛੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਫੁਲ ਪੀਲੇ (ਕਦੇ ਕਦੇ ਸਫੇਦ ਜਾਂ ਗੁਲਾਬੀ) ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹਰੇਕ ਫੁਲ 3 - 4 ਮਿ ਮੀ ਲੰਮਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।[1][2][3] ਪੁਦੀਨੇ ਦਾ ਬੌਟੈਨੀਕਲ ਨਾਮ ‘ਮੇਂਥਾ ਲੋਂਗੀਫੋਲੀਆ’ ਹੈ। ਯੂਰਪ, ਅਫ਼ਰੀਕਾ, ਏਸ਼ੀਆ, ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਪੁਦੀਨੇ ਦੀਆਂ 13 ਤੋਂ 18 ਕਿਸਮਾਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਤਾਜ਼ਾ ਪੁਦੀਨਾ ਸੁੱਕੇ ਪੁਦੀਨੇ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪਿਆਰੀ ਖ਼ੁਸ਼ਬੋ ਨਿਕਲਦੀ ਹੈ ਜੋ ਢਿੱਡ ਅੰਦਰਲੇ ਰਸਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਵਧਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਪੁਦੀਨੇ ਦੇ ਪੂਰੇ ਦੇ ਪੂਰੇ ਬੂਟੇ ਨੂੰ ਹੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਖਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਾ ਮੂੰਹ ਅੰਦਰ ਠੰਢਕ ਦਾ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣਾ ਹੀ ਇਸ ਨੂੰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਖਾਣ ਉੱਤੇ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।