ਵਿਕਾਸਮਾਨ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ
From Wikipedia, the free encyclopedia
ਵਿਕਾਸ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਇਹ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਧਿਐਨ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੌਰਾਨ ਕਿਵੇਂ ਅਤੇ ਕਿਉਂ ਬਦਲਦੇ ਹਨ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਨਿਆਣਿਆਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ, ਇਸ ਖੇਤਰ ਨੇ ਪਸਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸ਼ੋਰ, ਬਾਲਗ, ਬੁਢਾਪਾ, ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਕਲਾਵੇ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲਿਆ ਹੈ। ਵਿਕਾਸ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀ ਇਹ ਦੱਸਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੀਵਨ ਭਰ ਵਿਚਾਰ, ਭਾਵਨਾ ਅਤੇ ਵਿਹਾਰ ਕਿਵੇਂ ਬਦਲਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਖੇਤਰ ਤਿੰਨ ਮੁੱਖ ਮਾਪਾਂ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਦਾ ਹੈ: ਸਰੀਰਕ ਵਿਕਾਸ, ਬੋਧਾਤਮਕ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ-ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਵਿਕਾਸ। ਇਹਨਾਂ ਤਿੰਨ ਪਹਿਲੂਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਮੋਟਰ ਹੁਨਰ, ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਕਾਰਜ, ਨੈਤਿਕ ਸਮਝ, ਭਾਸ਼ਾ ਪ੍ਰਾਪਤੀ, ਸਮਾਜਿਕ ਤਬਦੀਲੀ, ਸ਼ਖਸੀਅਤ, ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਵਿਕਾਸ, ਸਵੈ-ਸੰਕਲਪ ਅਤੇ ਪਛਾਣ-ਨਿਰਮਾਣ ਸਮੇਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਸ਼ੇ ਹਨ। [1][ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]ਇਹਨਾਂ ਤਿੰਨ ਪਹਿਲੂਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਮੋਟਰ ਹੁਨਰ, ਮੋਟਰ ਹੁਨਰ, ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਫੰਕਸ਼ਨ, ਨੈਤਿਕ ਸਮਝ, ਭਾਸ਼ਾ ਪ੍ਰਾਪਤੀ, ਸਮਾਜਿਕ ਤਬਦੀਲੀ, ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ, ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਵਿਕਾਸ, ਸਵੈ-ਸੰਕਲਪ ਹੈ ਅਤੇ ਪਛਾਣ-ਨਿਰਮਾਣ ਸਮੇਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਸ਼ੇ ਹਨ।
ਵਿਕਾਸ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਮਨੁੱਖੀ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਅਤੇ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦੀ ਘੋਖ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖੋਜਕਰਤਾ ਨਿੱਜੀ ਗੁਣਾਂ, ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਦੇ ਵਿਹਾਰ ਅਤੇ ਸਮਾਜਕ ਸੰਦਰਭ ਅਤੇ ਨਿਰਮਾਣ ਵਾਤਾਵਰਨ ਸਮੇਤ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੇ ਕਾਰਕਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਆਪਸੀ ਅੰਤਰ ਅਮਲ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਚਲ ਰਹੀਆਂ ਬਹਿਸਾਂ ਵਿੱਚ ਜੈਵਿਕ ਸਾਰਤੱਤਵਾਦ ਬਨਾਮ ਨਿਓਰੋਪਲਾਸਟੀਸਿਟੀ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਪੜਾਅ ਬਨਾਮ ਵਿਕਾਸ ਦੀਆਂ ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਰੇਂਜ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਿਦਿਅਕ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ, ਬਾਲ ਮਨੋਪੈਥਾਲੌਜੀ, ਫੋਰੈਂਸਿਕ ਵਿਕਾਸਮੂਲਕ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ, ਬੱਚੇ ਦਾ ਵਿਕਾਸ, ਬੋਧਾਤਮਕ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ, ਇਕਾਲੋਜੀਕਲ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ। 20 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਵਿਕਾਸ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਯੂਰੀ ਬਰੋਨਫੇਨਬਰੈਨਰ, ਏਰਿਕ ੲਰਿਕਸਨ, ਸਿਗਮੰਡ ਫ਼ਰਾਇਡ, ਜੌਂ ਪੀਆਜੇ, ਬਾਰਬਰਾ ਰੋਗੌਫ, ਐਸਤਰ ਥਲੇਨ ਅਤੇ ਲੇਵ ਵਿਗੋਤਸਕੀ।