ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ

ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ, ਰੋਮਨ ਲਿਪੀ: Akāla purakha, ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ 'ਕਾਲ ਰਹਿਤ ਜੀਵ') ਇੱਕ ਪਰਿਵਰਤਨਯੋਗ ਸਿੱਖ ਨਾਮ ਹੈ ਜੋ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਪਰਮਾਤਮਾ, ਜਾਂ ਸਰਵ ਵਿਆਪਕ ਬ੍ਰਹਮ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।^[1] ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਇਹ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਨਾਮ ਹੈ ਜੋ ਸਾਰੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦਾ ਰਚਣਹਾਰ, ਪਾਲਣਹਾਰ ਅਤੇ ਕਰਨਹਾਰ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਭਾਵ ਹੈ ਕੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਜ਼ਰੇ-ਜ਼ਰੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਸ ਵਿਆਪਕ ਹੈ। ਉਹ ਨਿਰਮਲ, ਨਿਰਾਕਾਰ ਅਤੇ ਅਟੱਲ ਹੈ ਜਿਸ ਕਰ ਕੇ ਉਹ ਹੀ ਸੱਚ ਹੈ।

ਭਾਵ

ਇਸਦਾ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ ਹੈ "ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਹੋਂਦ"। ਪਹਿਲਾ ਸ਼ਬਦ "ਅਕਾਲ", ਜਿਸਦਾ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ ਹੈ "ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਰਹਿਤ, ਅਮਰ, ਅਸਥਾਈ ਨਹੀਂ," ਸਿੱਖ ਪਰੰਪਰਾ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਨ ਦਾ ਅਨਿੱਖੜਵਾਂ ਅੰਗ ਹੈ। ਇਹ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਭਜਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਇੱਕ ਕਾਵਿ ਰਚਨਾ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ "ਅਕਾਲ ਉਸਤਤਿ" ਰੱਖਿਆ, ਭਾਵ "ਸਦਾ ਤੋਂ ਰਹਿਤ (ਅਕਾਲ) ਦੀ ਉਸਤਤਿ (ਉਸਤਤਿ) ਵਿੱਚ"।^[2] ਹਾਲਾਂਕਿ, ਅਕਾਲ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਦਸਮ ਗ੍ਰੰਥ ਲਈ ਵਿਲੱਖਣ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨਾਲ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਮੂਲ ਤੱਕ ਵਾਪਸ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਕਾਲ ਸ਼ਬਦ "ਸਮੇਂ" ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਕਾਲ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਸਦੀਵੀ" ਜਾਂ "ਸਦੀਵੀ", ਜਿਸ ਲਈ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਅਗੇਤਰ "ਅ-" ਜੋੜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਪੁਰਖ "ਹੋਣਾ" ਜਾਂ "ਹਸਤੀ" ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਕੱਠੇ ਮਿਲ ਕੇ, ਦੋਵੇਂ ਸ਼ਬਦ "ਸਦੀਵੀ, ਸਦੀਵੀ ਹੋਂਦ" ਦਾ ਅਰਥ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਪੁਰਖ ਸ਼ਬਦ ਪੁਰਸ਼ (पुरुष) ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਰੂਪ ਹੈ।

ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਕਿਸੇ ਮੂਰਤੀਮਾਨ ਦੇਵਤੇ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਈਸਾਈ ਧਾਰਨਾ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਨਿੱਜੀ ਮੁਕਤੀ ਦੇ ਸੰਕਲਪ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਅੰਤਮ ਹਕੀਕਤ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਿਆਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਪਰ ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਅਨੁਭਵ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਖਾਸ ਧਿਆਨ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ - ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਅਕਤੀ ਮੁਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਨੇ ਸੰਸਾਰ, ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਅਤੇ ਮੌਤ ਦੇ ਨਿਰੰਤਰ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਫਸੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ 'ਤੇ ਤਰਸ ਖਾਧਾ, ਅਤੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਹਮ ਸ਼ਬਦਾਂ (ਗੁਰਸ਼ਬਦ) ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਕਿ ਬਾਅਦ ਦੇ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਦੁਆਰਾ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਨੂੰ ਜਾਣਨ ਅਤੇ ਅਨੁਭਵ ਕਰਨ ਦੇ ਇੱਛੁਕ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।^[3]

ਮੂਲ ਮੰਤਰ

ੴ ਸਤਿ ਨਾਮੁ ਕਰਤਾ ਪੁਰਖੁ ਨਿਰਭਉ ਨਿਰਵੈਰੁ

ਅਕਾਲ ਮੂਰਤਿ ਅਜੂਨੀ ਸੈਭੰ ਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ।। ...ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ

ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ

• ਅਕਾਲ
• ਇੱਕ ਓਂਕਾਰ
• ਵਾਹਿਗੁਰੂ