ਆਦਿਤਿਆ ਪਹਿਲਾ

ਆਦਿਤਿਆ ਪਹਿਲਾ ਚੋਲ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦਾ ਰਾਜਾ ਸੀ। ਆਦਿਤਿਆ, ਵਿਜਆਲਿਆ ਚੋਲ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ ਜੋ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਾਜਗੱਦੀ ਉੱਤੇ ਬੈਠਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਪੱਲਵ ਰਾਜਿਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਾਈ ਲੜ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਰਾਜ ਉਹਨਾਂ ਤੋਂ ਖੋਹ ਲਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਕੀਤਾ। ਆਦਿਤਿਆ ਨੇ 871 ਈ: ਤੋਂ 907 ਈ: ਤੱਕ ਰਾਜ ਕੀਤਾ। ਆਦਿਤਿਆ ਚੋਲ ਪਹਿਲਾ ਚੋਲ ਰਾਜਾ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਪੱਲਵ ਰਾਜ ਦੀ ਜਿੱਤ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਗੰਗਾ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੋਂਗੂ ਨਾਡੂ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਚੋਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ।^[1] ਆਦਿਤਿਆ ਚੋਲ ਪਹਿਲਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪੁੱਤਰ ਪ੍ਰਾਂਤਕ ਚੋਲ ਪਹਿਲਾ ਗੱਦੀ ਤੇ ਬੈਠਾ।

ਆਦਿਤਿਆ ਪਹਿਲਾ
ਰਾਜਕੇਸਰੀ ਵਰਮਨ, ਟੋਂਡਾਈਮਨਰੂਰ ਤੁਨਜਿਨਾ ਉਦੈਯਰ, ਕੋਂਡਰਾਮਾ
ਚੋਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਲਗਭਗ 905 ਈ.
ਚੋਲ ਸਾਮਰਾਜ
ਸ਼ਾਸਨ ਕਾਲ	ਅੰ. 871 – ਅੰ. 907
ਪੂਰਵ-ਅਧਿਕਾਰੀ	ਵਿਜਿਆਲਿਆ ਚੋਲ
ਵਾਰਸ	ਪ੍ਰਾਂਤਕ ਪਹਿਲਾ
ਜਨਮ	ਪਜ਼ਹਾਯਰਾਈ, ਪੱਲਵ ਸਾਮਰਾਜ (ਮੌਜੂਦਾ ਕੁੰਭਕੋਣਮ, ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ, ਭਾਰਤ ਤੋਂ 7 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ)
ਮੌਤ	907 ਟੋਂਡਾਈਮਾਨਰੁਰ, ਚੋਲ ਰਾਜ (ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਦਾ ਸ਼੍ਰੀਕਲਹਸਤੀ, ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ)
ਰਾਣੀਆਂ	ਤ੍ਰਿਭੁਵਨਮਦੇਵੀਆਰ ਇਲਾਂਗੋਨ ਪਿਚੀ
ਔਲਾਦ	ਪ੍ਰਾਂਤਕ ਚੋਲ ਪਹਿਲਾ ਕੰਨਾਰਾ ਦੇਵਨ
ਰਾਜਵੰਸ਼	ਚੋਲ
ਪਿਤਾ	ਵਿਜਿਆਲਿਆ ਚੋਲ
ਮਾਤਾ	ਅਨਾਘਾਵਤੀ
ਧਰਮ	ਸ਼ਿਵਤੇ

ਸ਼੍ਰੀਪੁਰੰਬੀਅਮ ਦੀ ਲੜਾਈ

878 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ, ਪਾਂਡਯ ਰਾਜਾ ਵਰਗੁਣਵਰਮਨ ਦੂਜੇ ਨੇ ਪੱਲਵ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਚੋਲ ਦੇਸ਼ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਪਰ ਵਰਗੁਣਵਰਮਨ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਨ੍ਰਿਪੁੰਤਗਵਰਮਨ ਪੱਲਵ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਅਪਰਾਜਿਤ ਨੇ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਯੁਵਰਾਜ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ। ਆਦਿਤਿਆ ਚੋਲ ਪਹਿਲੇ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਗੰਗਾ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਿਥਵੀਪਤੀ ਪਹਿਲੇ ਨੇ ਸ੍ਰੀਪੁਰੰਬੀਅਮ ਵਿਖੇ ਹੋਈ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਅਪਰਾਜਿਤ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ। ਪਾਂਡਯ ਰਾਜਾ ਨੂੰ ਕਰਾਰੀ ਹਾਰ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਪ੍ਰਿਥਵੀਪਤੀ ਪਹਿਲਾ ਨੇ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਗੁਆ ​​ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਜਿੱਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਦਿਤਿਆ ਚੋਲ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੱਲਵ ਹਾਕਮ ਤੋਂ ਕੁਝ ਨਵਾਂ ਇਲਾਕਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ।^[2]

ਟੋਂਡਾਈਮੰਡਲਮ ਅਤੇ ਕੋਂਗੂ ਨਾਡੂ ਦੀ ਜਿੱਤ

ਆਦਿਤਿਆ ਚੋਲ ਪਹਿਲਾ ਆਪਣੇ ਅਧੀਨ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਨੇ ਪੱਲਵਾਂ ਨੂੰ ਉਖਾੜ ਸੁੱਟਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ। ਉਸ ਨੇ 897 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਟੋਂਡਾਈ ਨਾਡੂ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਈ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੇ ਅਪਰਾਜਿਤਾ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਜਦੋਂ ਉਹ ਹਾਥੀ 'ਤੇ ਸਵਾਰ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਪੂਰਾ ਪੱਲਵ ਰਾਜ ਹੁਣ ਚੋਲ ਖੇਤਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਪੱਛਮੀ ਗੰਗਾ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਿਥਵੀਪਤੀ ਦੂਜੇ ਨੇ ਆਦਿਤਿਆ ਚੋਲ ਦੀ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ। ਅੱਗੇ ਆਦਿਤਿਆ ਨੇ ਪਾਂਡਿਆ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਾਂਤਕ ਵੀਰਨਾਰਾਇਣਨ ਤੋਂ ਕੋਂਗੂ ਨਾਡੂ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਲਿਆ।^[3] ਇਸ ਮੁਹਿੰਮ ਨੂੰ ਸੰਭਵ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੇਰਲਾ ਦੇ ਚੇਰਾ ਸ਼ਾਸਕ ਸਥਾਨੂ ਰਵੀ ਦੁਆਰਾ ਸਮਰਥਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।^[4][5]

ਮੌਤ ਅਤੇ ਉਤਰਾਧਿਕਾਰ

ਇੱਕ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ ਵਿੱਚ, ਆਦਿਤਿਆ ਪਹਿਲਾ ਨੂੰ ਤਾਮਿਲ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਦੁਆਰਾ ਵੱਖਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ: தொண்டைமானரூர் துஞ்சின உடையார் ਠੌਂਡਈਮਾਨੁਰੁਰ ਥੁੰਜੀਨਾ ਉਦੈਯਾਰ "ਰਾਜੇ ਜਿਸ ਦੀ ਮੌਤ ਟੋਂਡਾਈਮਨਰੂਰ ਵਿਖੇ ਹੋਈ।"

ਆਦਿਤਿਆ ਪਹਿਲਾ ਦੀ ਮੌਤ 907 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀਕਾਲਹਸਤੀ ਵਿੱਚ ਟੋਂਡਾਈਮਨਰੂਰ ਵਿਖੇ ਹੋਈ। ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਪ੍ਰਾਂਤਕ ਪਹਿਲਾ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਅਸਥੀਆਂ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰ ਬਣਵਾਇਆ। ਆਦਿਤਿਆ ਪਹਿਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਦੀਆਂ ਰਾਣੀਆਂ ਇਲੰਗੋਨ ਪਿਚੀ ਅਤੇ ਵਾਇਰੀ ਅੱਕਨ ਉਰਫ਼ ਤ੍ਰਿਭੁਵਨ ਮਾਦੇਵੀਆਰ ਸਨ। ਇਹਨਾਂ ਦੋ ਰਾਣੀਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਆਦਿਤਿਆ ਪਹਿਲੀ ਦੀ ਇੱਕ ਮਾਲਕਣ ਸੀ ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਂ ਨੰਗਈ ਸੱਤਾਪੇਰੁਮਨਰ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੱਕ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ ਤੋਂ ਸਬੂਤ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।