ਆਰਥਰ ਮਿਲਰ

ਆਰਥਰ ਮਿਲਰ (17 ਅਕਤੂਬਰ 1915 – 10 ਫਰਵਰੀ 2005) ਅਮਰੀਕੀ ਨਾਟਕਕਾਰ ਅਤੇ ਨਿਬੰਧਕਾਰ ਸਨ।^[1] ਦੂਸਰੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸਮਾਜਕ ਮਜ਼ਮੂਨਾਂ ਉੱਤੇ ਡਰਾਮੇ ਲਿਖਣ ਵਾਲੇ ਮਿਲਰ ਨੇ ਬਹੁਚਰਚਿਤ 'ਦ ਅਮੇਰਿਕਨ ਡਰੀਮ' ਯਾਨੀ 'ਅਮਰੀਕੀ ਸੁਪਨੇ' ਦੀਆਂ ਅਨੇਕ ਖਾਮੀਆਂ ਅਮਰੀਕੀ ਜਨਤਾ ਅਤੇ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਰਖੀਆਂ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਵੀ ਹੋਈ ਲੇਕਿਨ ਉਸਦੀ ਪਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਾਟਕਾਂ ਵਿੱਚ ਆਧੁਨਿਕ ਸਮਾਜ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਰੱਖਿਆ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਲ ਮਾਈ ਸਨਜ (1947), ਡੈੱਥ ਆਫ ਏ ਸੇਲਜਮੈਨ (1949), ਦ ਕਰੂਸੀਬਲ (1953) ਅਤੇ ਏ ਵਿਊ ਫਰਾਮ ਦ ਬ੍ਰਿਜ਼ (ਇਕਾਂਗੀ, 1955; ਸੋਧਿਆ ਦੋ-ਅੰਕੀ, 1956) ਵਰਗੇ ਡਰਾਮੇ ਲਿਖੇ। 1949 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੇਲਜਮੈਨ ਦੀ ਮੌਤ (ਡੈੱਥ ਆਫ ਏ ਸੇਲਜਮੈਨ) ਦਾ ਮੰਚਨ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਉਹ ਰਾਤੋ - ਰਾਤ ਹੀ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰੇ ਹੋ ਗਏ। ਇਹ ਇੱਕ ਆਮ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿਲੀ ਲੋਮੈਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਅਤੇ ਜੋ ਪੇਸ਼ਾਵਰਾਨਾ ਸਫਲਤਾ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਭਾਰੀ ਦਬਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ, ਦਮ ਤੋੜ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਡਰਾਮੇ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ 1949 ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਟਜਰ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵੀ ਮਿਲਿਆ। ਮਿਲਰ ਦੀ ਇਹ ਯੋਗਤਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਬਿਲਕੁਲ ਨਿਜੀ ਜਾਂ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਵਿਆਪਕ ਸਮਾਜਕ ਸਰੂਪ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਸਨ।

ਆਰਥਰ ਮਿਲਰ
ਜਨਮ	ਆਰਥਰ ਐਸ਼ਰ ਮਿਲਰ 17 ਅਕਤੂਬਰ 1915 ਹਾਰਲੇਮ, ਨਿਊਯਾਰਕ ਸਿਟੀ, ਯੂਨਾਇਟਡ ਸਟੇਟਸ
ਮੌਤ	10 ਫਰਵਰੀ 2005 ਰੌਕਸਬਰੀ, ਕੋਨੈਕਟੀਕੱਟ, ਯੂਨਾਇਟਡ ਸਟੇਟਸ
ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ	ਅਮਰੀਕੀ
ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ	ਮਿਸ਼ੀਗਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ
ਪੇਸ਼ਾ	ਨਾਟਕਕਾਰ ਅਤੇ ਨਿਬੰਧਕਾਰ
ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ	ਮੇਰੀ ਸਲੈਟਰੀ (1940-1956); 2 ਬੱਚੇ ਮੇਰਲਿਨ ਮੁਨਰੋ (1956–1961); 2 ਜਨਮ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੌਤ ਇੰਗੇ ਮੂਰਾਥ (1962–2002; ; 2 ਬੱਚੇ)
ਬੱਚੇ	ਜੇਨ ਰਾਬਰਟ ਰੇਬੇਕਾ ਡੇਨੀਅਲ
ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ	ਜੋਆਨ ਕੋਪਲੈਂਡ (ਭੈਣ) ਕੇਰਮਿਟਮਿਲਰ (ਭਰਾ)
ਪੁਰਸਕਾਰ	ਡਰਾਮੇ ਲਈ ਪੁਲਿਤਜ਼ਰ ਪ੍ਰਾਈਜ਼ (1949) ਕਨੇਡੀ ਸੈਂਟਰ ਆਨਰਜ (1984) ਪ੍ਰਾਇਮੀਅਮ ਇਮਪੀਰੀਆਲ (2001)
ਦਸਤਖ਼ਤ

ਜ਼ਿੰਦਗੀ

ਆਰਥਰ ਮਿਲਰ ਦਾ ਜਨਮ ਨਿਊਯਾਰਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੱਪੜਾ ਮਿਲ ਦੇ ਮਾਲਿਕ ਦੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। 1929 ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਆਰਥਕ ਸੰਕਟ ਅਤੇ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਗਿਰਾਵਟ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਕੰਮ-ਕਾਜ ਠੱਪ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਛੋਟੇ-ਮੋਟੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਾਲਜ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰਤਾ ਪੜ੍ਹੀ। ਉਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਡਰਾਮਾ ਆਲ ਮਾਈ ਸਨਜ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਦੂਸਰੇ ਸੰਸਾਰ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲੈਣ ਵਲੋਂ ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਪਰਵਾਰ ਉੱਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਡਰਾਮੇ ਦੇ ਕਾਰਨ ਉਸ ਦੀ ਕਰੜੀ ਆਲੋਚਨਾ ਹੋਈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਉੱਤੇ ਦੇਸਭਗਤੀ ਦੇ ਅਣਹੋਂਦ ਦਾ ਇਲਜ਼ਾਮ ਵੀ ਲਗਿਆ। ਲੇਕਿਨ ਉਸ ਦਾ ਇਹੀ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਤਾਂ ਕੇਵਲ ਸੱਚ ਬਿਆਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਕਮਿਉਨਿਸਟ ਸਮਰਥਕਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਮੈਕਾਰਥੀ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਅਭਿਆਨ ਚਲਾਇਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਉਦਾਰਵਾਦੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਉਹ ਫਿਰ ਵਿਵਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਘਿਰ ਗਿਆ। ਇੱਕ ਸੰਸਦੀ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਉਹਨਾਂ ਦੋਸਤਾਂ ਅਤੇ ਸਾਥੀਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਦੱਸਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜੋ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ, ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦਾ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪੇਸ਼ੇ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਮੁਖਬਿਰ ਬਨਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਇੱਕ ਡਰਾਮਾ ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਸੀ - ਨਿਊ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਦ ਕਰੂਸੀਬਲ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਸਾਮੂਹਕ ਰੋਸ ਅਤੇ ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ ਰੇਖਾਂਕਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਵਿਆਹ 1956 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਐਕਟਰੈਸ ਮਰਲਿਨ ਮੁਨਰੋ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਲੇਕਿਨ ਪੰਜ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਹੀ ਤਲਾਕ ਵੀ ਹੋ ਗਿਆ। ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਘਟੀ ਲੇਕਿਨ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਰਾਹਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ 1995 ਵਿੱਚ ਵੀ ਉਸ ਦੇ ਬਰੋਕਨ ਗਲਾਸ (ਟੁੱਟਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀਸਾ) ਨੂੰ ਓਲਿਵਿਅਰ ਅਵਾਰਡ ਮਿਲਿਆ। ਉਸ ਦਾ ਕੰਮ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਇੰਨਾ ਸਰਾਹਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੂਰੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਹਰ ਰੋਜ ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ ਉਸ ਦੇ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਡਰਾਮੇ ਦਾ ਮੰਚਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।