ਏਸ਼ੀਆ-ਪੈਸੀਫਿਕ ਆਰਥਿਕ ਸਹਿਕਾਰਤਾ

ਏਸ਼ੀਆ-ਪੈਸੀਫਿਕ ਆਰਥਿਕ ਸਹਿਕਾਰਤਾ ( ਏਪੀਈਸੀ ) 21 ਪੈਸੀਫਿਕ ਰਿਮ ਮੈਂਬਰ ਅਰਥਚਾਰਿਆਂ^[1] ਲਈ ਇੱਕ ਅੰਤਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਫੋਰਮ ਹੈ ਜੋ ਏਸ਼ੀਆ-ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਮੁਫਤ ਵਪਾਰ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਸਾਊਥ ਈਸਟ ਏਸ਼ੀਅਨ ਨੇਸ਼ਨਜ਼ (ਏਸੀਆਨ) ਦੀ 1980 ਤੋਂ ਅੱਧ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਮੰਤਰੀ ਮੰਤਰਾਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੀਆਂ ਕਾਨਫਰੰਸਾਂ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ, ਏਪੀਈਸੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਏਸ਼ੀਆ-ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਅਰਥਚਾਰਿਆਂ ਦੀ ਵੱਧ ਰਹੀ ਅੰਤਰ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਪਾਰਕ ਸਮੂਹ ਬਣਨ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਯੂਰਪ ਤੋਂ ਪਰੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਅਤੇ ਕੱਚੇ ਮਾਲ ਲਈ ਨਵੇਂ ਬਾਜ਼ਾਰ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ 1989 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।^[2][3][4] ਇਸ ਦੇ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਏਪੀਈਸੀ ਨੂੰ ਏਸ਼ੀਆ-ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਬਹੁਪੱਖੀ ਸਮੂਹਾਂ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਫੋਰਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।^{[5][6][7][8][9][10]}

ਸਾਲਾਨਾ ਏਪੇਕ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਲੀਡਰਾਂ ਦੀ ਬੈਠਕ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਗਣਤੰਤਰ (ਤਾਈਵਾਨ) ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਸਾਰੇ ਏਪੇਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੇ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ (ਤਾਈਵਾਨ ਨੂੰ ਚੀਨੀ ਤਾਈਪੇ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਨੇਤਾ ਵਜੋਂ ਇੱਕ ਮੰਤਰੀ-ਪੱਧਰ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦਾ ਹੈ)।^[11] ਬੈਠਕ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਹਰ ਸਾਲ ਮੈਂਬਰ ਅਰਥਚਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ (ਪਰ ਸਾਰੇ ਨਹੀਂ) ਸੰਮੇਲਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨੇਤਾ ਮੇਜ਼ਬਾਨ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਸ਼ਾਕ ਪਹਿਨ ਕੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਏਪੇਕ ਦੇ ਤਿੰਨ ਅਧਿਕਾਰਤ ਆਬਜ਼ਰਵਰ ਹਨ: ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਆਫ ਸਾਊਥ ਈਸਟ ਏਸ਼ੀਅਨ ਨੇਸ਼ਨਜ਼ ਸਕੱਤਰੇਤ, ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਆਰਥਿਕ ਸਹਿਕਾਰਤਾ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਅਤੇ ਪੈਸੀਫਿਕ ਟਾਪੂ ਫੋਰਮ ਸਕੱਤਰੇਤ।^[12] ਏਪੀਈਸੀ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨ ਆਰਥਿਕਤਾ ਸਾਲ ਲਈ ਜੀ -20 ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦਿਆਂ ਜੀ -20 ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਭੂਗੋਲਿਕ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਲਈ ਪਹਿਲੇ ਸਥਾਨ ਤੇ ਬੁਲਾਇਆ ਗਿਆ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।^[13][14]

ਇਤਿਹਾਸ

ਏਪੀਈਸੀ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਉਦੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜਦੋਂ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅੱਧ ਵਿੱਚ ਆਸੀਆਨ ਦੀਆਂ ਪੋਸਟ-ਮਨਿਸਟਰੀਅਲ ਕਾਨਫਰੰਸਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਨੇ ਵਿਕਸਤ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੋਵਾਂ ਅਰਥਚਾਰਿਆਂ ਦੇ ਮੰਤਰੀ ਪੱਧਰ ਦੇ ਨੁਮਾਇੰਦਿਆਂ ਦਰਮਿਆਨ ਨਿਯਮਤ ਕਾਨਫਰੰਸਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਅਤੇ ਮੁੱਲ ਦਰਸਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। 1989 ਤਕ, ਪੋਸਟ-ਮਨਿਸਟਰੀਅਲ ਕਾਨਫਰੰਸਾਂ ਵਿੱਚ 12 ਮੈਂਬਰ (ਆਸੀਆਨ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਛੇ ਮੈਂਬਰ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਛੇ ਸੰਵਾਦ ਸਹਿਭਾਗੀ) ਹੋ ਗਏ ਸੀ। ਘਟਨਾਕ੍ਰਮ ਨੇ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬੌਬ ਹੌਕ ਨੂੰ ਆਰਥਿਕ ਮਾਮਲਿਆਂ 'ਤੇ ਖੇਤਰ-ਵਿਆਪੀ ਸਹਿਕਾਰਤਾ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ' ਤੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤੀ। ਜਨਵਰੀ 1989 ਵਿੱਚ, ਬੌਬ ਹੌਕ ਨੇ ਪੈਸੀਫਿਕ ਰੀਮ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਆਰਥਿਕ ਸਹਿਯੋਗ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਨਾਲ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਕੈਨਬਰਾ ਵਿੱਚ ਨਵੰਬਰ ਵਿੱਚ ਏਪੇਕ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਬੈਠਕ ਹੋਈ, ਜਿਸ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮਾਮਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਮੰਤਰੀ ਗੈਰੇਥ ਇਵਾਨਸ ਨੇ ਕੀਤੀ। ਬਾਰਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਮੰਤਰੀਆਂ ਨੇ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਬੈਠਕ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ਵਿੱਚ ਭਵਿੱਖ ਦੀਆਂ ਸਾਲਾਨਾ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਲਈ ਵਚਨਬੱਧਤਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸਮਾਪਤ ਹੋਈ। ਦਸ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ, ਏਪੇਕ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਲਈ 12 ਏਸ਼ੀਆ-ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਦੇ ਅਰਥਚਾਰੇ ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਦੇ ਕੈਨਬਰਾ ਵਿੱਚ ਮਿਲੇ। ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਏਪੇਕ ਸਕੱਤਰੇਤ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਤਾਲਮੇਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।^[3][4]