ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ

ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ ਦੇ ਕੰਢੇ ਤੇ ਇੱਕ ਘਾਟ ਬਣਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਇਨਸਾਨ ਆਪਣੇ ਵਿਛੜਿਆਂ ਦੀ ਰਾਖ ਪ੍ਰਵਾਹ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਥਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾਲਪੁਰੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੀਵਨ ਸਿੰਘ ਰੰਗਰੇਟੇ ਵੱਲੋ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦਾ ਸੀਸ ਵੀ ਇਥੋ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਲਿਜਾਕੇ ਸਸਕਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।^[1]

ਸ੍ਰੀ ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ
town
ਦੇਸ਼	ਭਾਰਤ
ਸੂਬਾ	ਪੰਜਾਬ
ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ	ਰੂਪਨਗਰ
ਸਥਾਪਨਾ	1627
ਬਾਨੀ	ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ
ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
• ਦਫ਼ਤਰੀ	ਪੰਜਾਬੀ
ਸਮਾਂ ਖੇਤਰ	ਯੂਟੀਸੀ+5:30 (IST)
PIN	140115
Telephone code	01887
ਵਾਹਨ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ	PB-
Coastline	0 kilometres (0 mi)
ਨੇੜਲਾ ਸ਼ਹਿਰ	ਸ੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ

ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਨਗਰ

ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚਰਨ ਕਮਲ, ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ, ਪੰਜਾਬ

ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪਤਾਲਪੁਰੀ, ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ, ਪੰਜਾਬ

ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ (31.1820758°n 76.5635490°e) ਛੇਵੇਂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ, ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ 1627 ਵਿੱਚ ਵਸਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ, ਬਾਬਾ ਗੁਰਦਿੱਤਾ ਦੁਆਰਾ ਕਹਿਲੂਰ ਦੇ ਰਾਜਾ ਤਾਰਾ ਚੰਦ ਤੋਂ ਜ਼ਮੀਨ ਖਰੀਦੀ ਸੀ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਇੱਕ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸੰਤ ਪੀਰ ਬੁੱਦਨ ਸ਼ਾਹ ਦੀ ਯਾਦ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਇਹ ਸਤਲੁਜ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਆਨੰਦਪੁਰ ਤੋਂ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੱਖਣ ਵਿਚ, ਰੂਪਨਗਰ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 30 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਨੰਗਲ-ਰੂਪਨਗਰ-ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਸੜਕ (NH21) 'ਤੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 90 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ' ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ^[2][3]

ਇਹ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਪਵਿੱਤਰ ਅਸਥਾਨ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਜਗ੍ਹਾ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਇਹ ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਉਜਾੜ ਹੀ ਸੀ। ਛੇਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਆਖ਼ਰੀ ਸਾਲ ਇਥੇ ਬਿਤਾਏ। ਦੋਵੇਂ ਗੁਰੂ ਹਰ ਰਾਏ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਹਰਿਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਵੀ ਇਸ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਸਥਾਨ' ਤੇ ਗੁਰਗੱਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। .^[4]

ਹਿੱਟ ਫਿਲਮ, [[[ਵੀਰ-ਜ਼ਾਰਾ]]] (2004) 'ਚ ਇਸ ਜਗ੍ਹਾ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਹੈ। ਜ਼ੋਹਰਾ ਸਹਿਗਲ, ਇਸ ਫਿਲਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਿਰਦਾਰ ਨਿਭਾ ਰਹੇ ਹਨ ਜਿਸਦੀ ਆਖਰੀ ਇੱਛਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੀਆਂ ਅਸਥੀਆਂ ਕੀਰਤਪੁਰ ਵਿੱਚ ਜਲ ਪ੍ਰਵਾਹ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣ।

ਇਤਿਹਾਸ

ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਰੂਪਨਗਰ ਵਿੱਚ ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਸਥਾਨ

ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਛੇਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਥੇ ਸੱਤਵੇਂ ਅਤੇ ਅੱਠਵੇਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਥੇ ਹੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਸੰਨ 1675 ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨੌਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸ੍ਰੀ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਦਾ ਸੀਸ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਭਾਈ ਜੈਤਾ ਦੁਆਰਾ ਬੜੀ ਸ਼ਰਧਾ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਬਬਨਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸੀਸ ਨੂੰ ਜਲੂਸ ਵਿੱਚ ਅੰਤਮ ਸਸਕਾਰ ਲਈ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਲੈ ਗਏ। ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਥੇ ਇੱਕ ਥੰਮ੍ਹ ਉਸਾਰਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਤੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੀ ਲਾਸਾਨੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਇਹ ਹਵਾਲਾ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ: "ਤਿਲਕ ਜੰਞੂ ਰਾਖਾ ਪ੍ਰਭ ਤਾਕਾ॥ ਕੀਨੋ ਬਡੋ ਕਲੂ ਮਹਿ ਸਾਕਾ॥"

ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਲੋਕ

• ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ, ਸਾਬਕਾ. ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ, ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਆਗੂ।
• ਡਾ. ਰਤਨ ਚੰਦ, ਆਈ.ਏ.ਐੱਸ., ਸੀਨੀਅਰ ਅਫਸਰਸ਼ਾਹੀ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ।