ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਓਲੀ ਸਾਹਿਬ

ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਉਲੀ ਸਾਹਿਬ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਤਰਨਤਾਰਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਗੋਇੰਦਵਾਲ ਸਾਹਿਬ ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਅਸਥਾਨ ਹੈ। ਇਹ ਤਰਨਤਾਰਨ ਤੋਂ 25 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜੰਕਸ਼ਨ ਤੋਂ 48 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।^[1]

ਮੁਢਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ

ਇਸ ਸਥਾਨ ਅੱਠ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਦੀ ਚਰਨ ਛੂਹ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ। ਪਹਿਲੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਉਦਾਸੀ ਸਮੇਂ ਇਥੇ ਆਏ ਸਨ। ਤੀਜੇ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਸਥਾਨ ਤੇ ਇਕ ਬਾਉਲੀ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ |

ਇਤਿਹਾਸ

ਗੋਇੰਦਵਾਲ ਬਾਉਲੀ ਸਾਹਿਬ ਪਹਿਲੀ ਸਿੱਖ ਯਾਤਰਾ ਹੈ ਜੋ 16ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਤੀਜੇ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਗੋਇੰਦਵਾਲ ਵਿੱਚ 33 ਸਾਲ ਰਹੇ। ਇੱਥੇ, ਓਹਨਾ ਨੇ 84 ਪੌੜੀਆਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਬਾਉਲੀ ਜਾਂ ਇੱਕ ਖੂਹ ਬਣਵਾਇਆ।^[2] ਬਾਉਲੀ ਦੇ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੁਆਰ ਨੂੰ ਕਲਾਤਮਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸਜਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਫਰਸ਼ਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਕਤਾਰ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਕੋਈ ਖੂਹ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਮੋਕਸ਼ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਗੋਇੰਦਵਾਲ ਉਹ ਅਸਥਾਨ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਨੂੰ ਮਿਲੇ ਸਨ ਅਤੇ ਇਹ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਸਥਾਨ ਵੀ ਹੈ।

ਬਾਉਲੀ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਆਮ ਸਿੱਖ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਨ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਸਿਖਰ ਤੇ ਇੱਕ ਵੱਢਾ ਸੋਨੇ ਦਾ ਗੁੰਬਦ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਭਾਈਚਾਰਕ ਰਸੋਈ ਦਾ ਲੰਗਰ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਹਰੇਕ ਯਾਤਰੀ ਨੂੰ ਮੁਫਤ ਭੋਜਨ ਛਕਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਨੇ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਕਬਰ ਨੇ ਵੀ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਲੰਗਰ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਛਕਿਆ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਗੁੰਬਦ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੁਆਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਮਹਾਨ ਸੰਤ- ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਕਲਾਕਿਰਤੀਆ ਨਾਲ ਸਜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।