ਗੌਹਰਾਰਾ ਬੇਗਮ

ਗੌਹਰਾਰਾ ਬੇਗਮ (17 ਜੂਨ, 1631 – 1706; ਗੌਹਰ ਆਰਾ ਬੇਗਮ ਜਾਂ ਦਹਰ ਆਰਾ ਬੇਗਮ, ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਗਿਆ ਹੈ)^[1] ਉਹ ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ਾਹੀ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਸਨ ਅਤੇ ਮੁਗਲ ਸਮਰਾਟ, ਸ਼ਾਹ ਜਹਾਨ (ਤਾਜ ਮਹਿਲ ਨਿਰਮਾਤਾ) ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਮੁਮਤਾਜ਼ ਮਹਿਲ, ਦੀ ਚੌਧਵੀਂ ਤੇ ਅਖੀਰਲੀ ਔਲਾਦ ਸਨ।

ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ. ਗੌਹਰਾਰਾ, ਬਚ ਗਈ ਅਤੇ 75 ਸਾਲ ਤੱਕ ਜਿਉਂਦੀ ਰਹੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਤਖਤ ਦੇ ਉਤਰਾਧਿਕਾਰ ਦੀ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ ਜਾਂ ਨਹੀਂ।

75 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਗੌਹਰਾਰਾ ਦੀ ਮੌਤ 1706 ਵਿੱਚ, ਕੁਦਰਤੀ ਕਾਰਣਾਂ ਕਰਕੇ ਜਾਂ ਰੋਗ ਨਾਲ ਹੋ ਗਈ।

ਜੀਵਨ

ਬੇਗਮ ਦਾ ਜਨਮ 17 ਜੂਨ 1631 ਨੂੰ ਹੋਇਆ। ਉਸ ਦਿਨ ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਮੁਮਤਾਜ਼ ਮਹਿਲ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ, ਗੌਹਰ ਆਰਾ ਬੇਗਮ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਭਰਾ ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਕਾਫ਼ੀ ਘੱਟ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਬੂਤ ਅਸਪਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੰਕੇਤ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਚੌਥੇ ਭਰਾ ਮੁਰਾਦ ਬਖ਼ਸ਼ ਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰ ਦੀ ਲੜਾਈ ਦੌਰਾਨ ਗੱਦੀ ਲਈ ਦਿੱਤੀ ਬੋਲੀ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।^[2] ਜੇ ਇਹ ਸੱਚ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਇਹ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਰਗਰਮ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਭੈਣ ਜਹਾਨਾਰਾ ਤੋਂ ਉਲਟ, ਉਸ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਜੇਤੂ ਭਰਾ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੁਆਰਾ ਕੈਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।^[3]

ਗੌਹਰ ਆਰਾ ਬੇਗਮ ਦੀਆਂ ਭੈਣਾਂ ਨਾਲ, ਉਸ ਨੂੰ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਿਆਹ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਸੀ।^[4] ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਪਤਨ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸੰਬੰਧਾਂ ਦੇ ਵਿਆਹ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ। ਜਦੋਂ ਉਸ ਦੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਦਾਰਾ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸਿਪੀਹਰ ਸ਼ਿਕੋਹ ਨੇ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੀ ਧੀ ਜੁਬਦਾਤ-ਉਨ-ਨਿਸਾ ਨਾਲ 1673 ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ, ਗੌਹਰ ਆਰਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਮਾਮੇ ਦੀ ਧੀ ਹਮੀਦਾ ਬਾਨੂ ਬੇਗਮ ਨੇ ਵਿਆਹ ਦੀ ਰਸਮ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਦਾਰਾ ਦੀ ਪੋਤੀ ਸਲੀਮਾ ਬਾਨੋ ਬੇਗਮ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਗੌਹਰ ਆਰਾ ਨੇ ਗੋਦ ਲਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਪਾਲਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ) ਅਤੇ 1672 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੇ ਚੌਥੇ ਪੁੱਤਰ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਮੁਹੰਮਦ ਅਕਬਰ ਦੇ ਵਿਆਹ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਲਾੜੀ ਦੀ ਮਾਂ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਲਈ ਅਤੇ ਵਿਆਹ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਆਹ ਸਮਾਗਮ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ: "ਦਿੱਲੀ ਫਾਟਕ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਬੇਗਮ (ਅਰਥਾਤ ਗੌਹਰ ਆਰਾ) ਦੀ ਕੋਠੀ ਤੱਕ ਦੀ ਸੜਕ ਦੇ ਦੋਵਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਤੇ ਲੱਕੜ ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।"

ਮੌਤ

ਗੌਹਰ ਆਰਾ ਬੇਗਮ ਦੀ ਸ਼ਾਹਿਜਾਨਾਬਾਦ ਵਿੱਚ 1706 ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋਈ। ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ, ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਡੈੱਕਨ ਵਿੱਚ ਤਾਇਨਾਤ ਸੀ, ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਦੁਖੀ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰ ਦੁਹਰਾਉਣ ਦੀ ਖਬਰ ਮਿਲੀ "ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਉਹ ਅਤੇ ਮੈਂ ਇਕੱਲਾ ਰਹਿ ਗਿਆ ਸੀ।"

ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ

ਗੌਹਰ ਆਰਾ ਬੇਗਮ ਰੁਚਿਰ ਗੁਪਤਾ ਦੇ ਨਾਵਲ "ਮਿਸਟਰਸ ਆਫ਼ ਥ੍ਰੋਨ" (2014) ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪਾਤਰ ਹੈ।