ਜਰਮਨੀ ਦਾ ਏਕੀਕਰਨ

ਜਰਮਨੀ ਦਾ ਰਾਜਨੀਤਕ  ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਏਕੀਕਰਨ 18 ਜਨਵਰੀ 1871 ਨੂੰ ਫ੍ਰਾਂਸ ਦੇ ਵਰਸੇਲਸ ਪੈਲੇਸ ਵਿੱਚ ਹਾਲ ਆਫ ਮਿਰਰਜ਼ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਮੱਧ ਯੂਰਪ ਦੇ ਆਜਾਦ ਰਾਜਾਂ (ਪ੍ਰਸ਼ਾ, ਬਵੇਰਿਆ, ਸੈਕਸੋਨੀ ਆਦਿ) ਨੂੰ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਕੇ 1871 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰ ਰਾਜ ਅਤੇ [[ਜਰਮਨ ਸਾਮਰਾਜ]] ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦਾ ਨਾਮ ਜਰਮਨੀ ਦਾ ਏਕੀਕਰਨ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਭੂਖੰਡ (ਜਰਮਨੀ) 39 ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ [[ਆਸਟਰਿਆਈ ਸਾਮਰਾਜ]] ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾ ਰਾਜਤੰਤਰ ਆਪਣੇ ਆਰਥਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਮਹੱਤਵ ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਨ।  [[ਫ਼ਰਾਂਸ ਦੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ]] ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਨਵੇਂ ਵਿਚਾਰਾਂ ਤੋਂ ਜਰਮਨੀ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ। [[ਨੇਪੋਲਿਅਨ]] ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਜਿੱਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵੱਖ ਵੱਖ  ਜਰਮਨ - ਰਾਜਾਂ ਨੂੰ ਰਾਈਨ-ਸੰਘ ਦੇ ਤਹਿਤ ਸੰਗਠਿਤ ਕੀਤਾ, ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਜਰਮਨ ਰਾਜਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਨਾਲ  ਜਰਮਨੀ ਵਿੱਚ ਏਕਤਾ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਦਾ ਪ੍ਰਸਾਰ ਹੋਇਆ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਸੀ ਕਿ ਜਰਮਨ - ਰਾਜਾਂ ਨੇ [[ਵਿaਨਾ ਕਾਂਗਰਸ]] ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੂਤਰ ਵਿੱਚ ਸੰਗਠਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਉਸ ਵੱਲ ਕੋਈ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।

Anton von Werner's Proclamation of the German Empire (18 January 1871), Bismarck-Museum in Friedrichsruh

, ਜਰਮਨ ਸਾਮਰਾਜ 1871-1918 ਵੇਲੇ। ਕਿਉਂਜੋ ਬਹੁ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਆਸਟ੍ਰੀਆ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਜਰਮਨ ਭਾਸ਼ੀ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਇਸ ਭੂਗੋਲਿਕ ਰਚਨਾ ਲੈਸਰ  ਜਰਮਨੀ (ਕਲੇਂਡੇਤਸਚ) ਹੱਲ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਪਿਛੋਕੜ

ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ 18 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ, ਆਰੰਭਿਕ ਪ੍ਰਬੁੱਧਤਾ ਦੇ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਜਰਮਨ ਮਾਈਕ੍ਰੋ-ਸਟੇਟ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰ-ਰਾਜ ਦੀ ਇੱਛਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।^[1] ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਦਵਾਨ ਜੋਹਨ ਗੋਟਫ੍ਰਾਈਡ ਗ੍ਰੇਗੋਈ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਇੱਕ ਜੁੜੀ ਇੱਕ ਮੰਡਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਰੇ ਜਰਮਨ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲੀ ਪਬਲਿਕ ਲਈ ਫੌਂਟ ਬਣਾਏ ਸਨ ਤਾਂ ਜੋ ਕਹਾਣੀ^[2] ਭੂਗੋਲ, ਨਕਸ਼ਾਨਵੀਸ਼ੀ^[3] ਅਤੇ ਦੰਦ-ਕ੍ਥਾਈ ਸਾਹਿਤ^[4] ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾਈ ਰਵਾਇਤ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ ਅਤੇ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਜਰਮਨ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਏਕਤਾ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਪਰਗਟ ਹੋ ਸਕੇ। ਇੱਕ ਸਦੀ ਬਾਅਦ, ਨਪੋਲੀਅਨਿਕ ਕਬਜ਼ੇ ਦੇ ਸਮੇਂ, ਵੇਮਰ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸੰਸਥਾ ਨੇ ਫਰੀਡਰਿਕ ਜੋਹੈਨ ਜਸਟਿਨ ਬਰਟੂਚ ਨੂੰ ਕੁੱਲ-ਜਰਮਨ ਦੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਨਾਲ ਯਾਦ ਕੀਤਾ...: … ਇੱਕ ਹੋਰ ਹੋਰ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਜੋਹ. ਗੋਟਫ੍ਰਿਡ ਗ੍ਰੇਗੋਰੀਅਸ (ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਨਾਮ Melissantes ਅਧੀਨ) 18 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਬਣ ਚੁੱਕਿਆ ਇੱਕ ਵਿਚਾਰ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਗਰ ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ ਬਰਾਬਰ ਹੁੰਗਾਰਾ ਮਿਲਿਆ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਲੈ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ। ਜਰਮਨੀ ਦੇ ਪਹਾੜੀ ਕਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦਾ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੱਦ ਮੁੜ ਉਸਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਅਜੀਬੋ-ਗ਼ਰੀਬ ਵਰਣਨ, ਯਾਦਯੋਗ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਉਸ ਵਲੋਂ ਨਵੇਂ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਨਾਲ ਜੁੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਅਤੇ ਬਰਬਾਦੀ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਗਣਨਾ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਦੇਸ਼ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਜੋ ਪ੍ਰਭੁੱਤ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੀਆਂ ਤੰਗ ਹੱਦਾਂ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪਰੰਤੂ ਜਿਸਦੇ ਪਿਤਾਪਣ ਨੂੰ ਪਿਤਾਭੂਮੀ ਦੀ ਕਮੀ ਅੱਖਰਦੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਨੁੱਖ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ਭਗਤੀ ਦੀ ਘਾਟ ਸੀ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਮ ਹਿੱਤ…^[5]

ਨਵੀਂ ਵਿਵਸਥਾ

ਵਿਅਨਾ ਕਾਂਗਰਸ ਦੁਆਰਾ ਜਰਮਨ-ਰਾਜਾਂ ਦੀ ਜੋ ਨਵੀਂ ਵਿਵਸਥਾ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਉਸਦੇ ਤਹਿਤ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸੰਘ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੰਗਠਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਆਸਟਰੀਆ ਨੂੰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੇ ਹਿਤਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਅੱਡ ਅੱਡ ਜਰਮਨ ਰਾਜਾਂ ਦਾ ਮੁੜ ਸੰਗਠਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਾਜਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਸਭਾ ਦਾ ਗਠਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸਦਾ ਇਕੱਠ ਫਰੇਂਕਫਰਟ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਇਸਦੇ ਮੈਂਬਰ ਜਨਤਾ ਦੁਆਰਾ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਨਾ ਹੋਕੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਰਾਜਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਨਾਮਜਦ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਇਹ ਰਾਜੇ ਨਵੇਂ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧੀ ਸਨ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਏਕਤਾ ਦੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਨਾਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਪਰ ਜਰਮਨ ਰਾਜਾਂ ਦੀ ਜਨਤਾ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਅਤੇ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਮੌਜੂਦ ਸੀ। ਇਹ ਨਵੀਂ ਵਿਵਸਥਾ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸੀ ਕਿ ਉੱਥੇ ਆਸਟਰਿਆ ਦੀ ਸਰਦਾਰੀ ਮੌਜੂਦ ਸੀ। ਇਸ ਜਰਮਨ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਲੱਗਪਗ 39 ਰਾਜ ਸਨ ਜਿਹਨਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸੰਘ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।

ਜਰਮਨੀ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਚੁੰਗੀ ਕਰ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਨਿਯਮ ਸਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਤੋਂ ਉੱਥੇ ਦੇ ਵਪਾਰਕ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀਆਂ ਅੜਚਨਾਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਅੜਚਨਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਜਰਮਨ ਰਾਜਾਂ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਚੁੰਗੀ ਸੰਘ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਇੱਕ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਵਪਾਰਕ ਸੰਘ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਇਕੱਠ ਹਰ ਵਰਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਸੰਘ ਦੇ ਫ਼ੈਸਲੇ ਸਰਵਸੰਮਤੀ ਨਾਲ ਹੁੰਦੇ ਸੀ। ਹੁਣ ਸਾਰੇ ਜਰਮਨ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦਾ ਸੀਮਾ-ਸ਼ੁਲਕ ਲਾਗੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਵਿਵਸਥਾ ਨਾਲ ਜਰਮਨੀ ਦੇ ਵਪਾਰ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੋਇਆ, ਨਾਲ ਹੀ ਇਸਨੇ ਉੱਥੇ ਏਕਤਾ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਵੀ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਇਸ ਆਰਥਕ ਏਕੀਕਰਨ ਨਾਲ ਰਾਜਨੀਤਕ ਏਕਤਾ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਬਲ ਮਿਲਿਆ। ਵਾਸਤਵ ਵਿੱਚ, ਜਰਮਨ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਏਕੀਕਰਨ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇਹ ਪਹਿਲਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਦਮ ਸੀ।