ਜ਼ੀਨਤ ਮਹਲ

ਬੇਗਮ ਸਾਹਿਬਾ ਜ਼ੀਨਤ ਮਹਿਲ,  ਸਮਰਾਟ ਬਹਾਦੁਰ ਸ਼ਾਹ ਦੂਸਰਾ ਜਫਰ ਦੇ ਵੱਲੋਂ ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਉੱਤੇ ਸ਼ਾਸਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਅਸਲੀ ਸਮਰਾਟ ਮਹਾਰਾਣੀ ਸੀ। ਉਹ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੀ ਪਸੰਦੀਦਾ ਪਤਨੀ ਸੀ।

ਜ਼ੀਨਤ ਮਹਲ
ਜ਼ੀਨਤ ਮਹਲ ਬੇਗਮ ਸਾਹਿਬਾ
Empress consort of the Emperor of India
ਸ਼ਾਸਨ ਕਾਲ	19 ਨਵੰਬਰ 1840 – 14 ਸਤੰਬਰ 1857
ਜਨਮ	1823
ਮੌਤ	17 ਜੁਲਾਈ 1886 (ਉਮਰ 63) ਰੰਗੂਨ, ਬਰਮਾ
ਦਫ਼ਨ	ਬਹਾਦਰ ਸ਼ਾਹ ਦੀ ਮਜ਼ਾਰ ਨੇੜੇ, 6 ਥੀਏਟਰ ਰੋਡ ਰੰਗੂਨ, ਬਰਮਾ
ਜੀਵਨ-ਸਾਥੀ	ਬਹਾਦੁਰ ਸ਼ਾਹ ਦੂਸਰਾ
ਔਲਾਦ	ਮਿਰਜ਼ਾ ਜਵਾਨ ਬਖ਼ਤ
ਘਰਾਣਾ	Timurid

ਜੀਵਨੀ

ਜ਼ੀਨਤ ਮਹਲ ਦੀ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਗਿਆਤ ਤਸਵੀਰ, ਸ਼ਾਇਦ ਇਹ ਇੱਕ ਹੀ ਤਸਵੀਰ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮੁਗਲ ਮਹਾਰਾਣੀ ਦੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।

ਜ਼ੀਨਤ ਮਹਲ ਨੇ 19 ਨਵੰਬਰ 1840 ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਬਹਾਦੁਰ ਸ਼ਾਹ ਦੂਸਰਾ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਮਿਰਜ਼ਾ ਬਖਤ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ। ^[1]

ਉਸਨੇ ਸਮਰਾਟ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਕਰਾਉਨ ਪ੍ਰਿੰਸ ਮਿਰਜਾ ਦਾਰਾ ਬਖਤ ਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਬੇਟੇ ਮਿਰਜਾ ਜਵਾਨ ਬਖਤ ਨੂੰ ਸਮਰਾਟ ਦੇ ਜੇਠੇ ਪੁੱਤਰ ਮਿਰਜਾ ਫਾਥ - ਉਲ - ਮੁਲਕ ਬਹਾਦੁਰ ਦੇ ਸਿੰਘਾਸਨ ਦੇ ਵਾਰਿਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਚਾਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਲੇਕਿਨ ਅੰਗਰੇਜਾਂ ਦੀ ਜੇਠਾਹੱਕ ਨੀਤੀ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਇਹ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਮਹਲ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਜਿਆਦਾ ਦਖ਼ਲ ਦੇਣ ਲਈ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰੈਜੀਡੈਂਟ ਥਾਮਸ ਮੇਟਕਾਫ ਨੂੰ 1853 ਵਿੱਚ ਜਹਿਰ ਦੇਣ ਦਾ ਉਸ ਤੇ ਸ਼ੱਕ ਸੀ। ^{[2][ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]}

ਉਹ ਲਾਲ ਕੂਆਂ, ਪੁਰਾਣੀ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਹੀ ਹਵੇਲੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ।^[3][4]

1857 ਦੀ ਬਗਾਵਤ

1857 ਦੀ ਭਾਰਤੀ ਬਗ਼ਾਵਤ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਬੇਟੇ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਲਈ ਸਿੰਘਾਸਨ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਵਿਦਰੋਹੀਆਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਰੱਖਿਆ। ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਫ਼ਤਹਿ ਦੇ ਨਾਲ, ਵਿਦਰੋਹੀਆਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਲਈ ਸਮਰਾਟ ਦੇ ਦੂਸਰੇ ਦੋ ਬੇਟਿਆਂ ਨੂੰ ਗੋਲੀ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ; ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਸਦਾ ਪੁੱਤਰ ਵਾਰਿਸ ਨਹੀਂ ਬਣ ਸਕਿਆ। 1858 ਵਿੱਚ, ਅੰਗਰੇਜਾਂ ਨੇ ਉਸਦੇ ਪਤੀ ਨੂੰ ਗੱਦੀ ਤੋਂ ਬਰਤਰਫ਼ ਕਰ ਕੇ, ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਉਸਨੂੰ ਰੰਗੂਨ ਲਈ ਜਲਾਵਤਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 1862 ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਅੰਗਰੇਜਾਂ ਨੇ ਰਾਜਾਸ਼ਾਹੀ  ਨੂੰ ਖਾਰਿਜ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਮਰਾਟ ਦੇ ਖਿਤਾਬ ਦਾ ਕਿਸੇ ਵਲੋਂ ਦਾਅਵਾ ਕਰਨ ਉੱਤੇ ਰੋਕ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।

ਮੌਤ

17 ਜੁਲਾਈ 1886 ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਉਸ ਨੂੰ   ਯਾਂਗਨ ਦੇ  ਦਾਗੋਨ ਟਾਊਨਸ਼ਿਪ ਵਿੱਚ ਸ਼ਵੇਡਗੋਨ ਪੈਗੋਡਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਦੀ ਕਬਰ ਵਿੱਚ ਦਫ਼ਨਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਾਈਟ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਬਹਾਦੁਰ ਸ਼ਾਹ ਜ਼ਫ਼ਰ ਦਰਗਾਹ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਜਾਣਿਆ ਗਿਆ।^[5][6]

ਉਸ ਦਾ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰ ਸ਼ਾਹ II ਦਾ ਪੋਤਾ ਵੀ ਜੋੜੇ ਦੇ ਨਾਲ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਕਈ ਦਹਾਕੇ ਤੱਕ ਗੁੰਮੀ ਰਹਿਣ ਦੇ ਬਾਅਦ, 1991 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਹਾਲੀ ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਕਬਰ ਦੀ ਖੋਜ ਹੋਈ।^[7]

ਜ਼ੀਨਤ ਮਹਿਲ ਦਾ ਇੱਕ ਪੋਰਟਰੇਟ. ਲਗਪਗ 1840

ਗੈਲਰੀ

• 
  Kabin-name (Marriage Certificate) of Bahadur Shah and Zeenat Mahal
• 
  A portraiture of Zeenat Mahal
• 
  A portraiture of Zeenat Mahal
• 
  A portraiture of Zeenat Mahal

ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ

• ਬੇਗਮ ਹਜ਼ਰਤ ਮਹਿਲ
• ਜ਼ੀਨਤ-ਉਨ -ਨਿਸਾ