ਨਰਤੁਰੰਗ ਤਾਰਾਮੰਡਲ

ਨਰਤੁਰੰਗ (ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਮਤਲੱਬ: ਨਰ ਅਤੇ ਘੋੜੇ ਦਾ ਮਿਸ਼ਰਣ) ਜਾਂ ਸੰਟੌਰਸ ਖਗੋਲੀ ਗੋਲੇ ਦੇ ਦੱਖਣ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਤਾਰਾਮੰਡਲ ਹੈ ਜੋ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖਗੋਲੀ ਸੰਘ ਦੁਆਰਾ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ 88 ਤਾਰਾਮੰਡਲੋਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ। ਦੂਜੀ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਟਾਲਮੀ ਨੇ ਜਿਹਨਾਂ 48 ਤਾਰਾਮੰਡਲੋਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਬਣਾਈ ਸੀ ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸੀ। ਪੁਰਾਣੇ ਯੂਨਾਨੀ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਅੱਧੇ ਆਦਮੀ ਅਤੇ ਅੱਧੇ ਘੋੜੇ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਾਣੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਿਖਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਧਰਤੀ ਵਲੋਂ ਸੂਰਜ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਤਾਰਾ, ਮਿਤਰਕ (ਅਲਫਾ ਸੰਟੌਰੀ) ਇਸ ਤਾਰਾਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਨਰਤੁਰੰਗ ਤਾਰਾਮੰਡਲ ਨੂੰ ਸੰਟੌਰਸ ਕਾਂਸਟਲੇਸ਼ਨ (Centaurus constellation) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਨਰਤੁਰੰਗ ਤਾਰਾਮੰਡਲ

ਤਾਰੇ

ਨਰਤੁਰੰਗ ਤਾਰਾਮੰਡਲ ਵਿੱਚ 69 ਤਾਰੇ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬਾਇਰ ਨਾਮ ਦਿੱਤੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ 13 ਦੇ ਈਦ - ਗਿਰਦ ਗ਼ੈਰ - ਸੌਰੀਏ ਗ੍ਰਹਿ ਪਰਿਕਰਮਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਤਾਰਾਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਮਿਤਰਕ (ਅਲਫਾ ਸੰਟੌਰੀ) ਹੈ ਜੋ ਦਰਅਸਲ ਇੱਕ ਤਿੰਨ ਤਾਰਾਂ ਦਾ ਗੁਟ ਹੈ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਕਸਿਮਾ ਸੰਟੌਰੀ ਸੂਰਜ ਦਾ ਸਭ ਵਲੋਂ ਸਮੀਪੀ ਗੁਆਂਢੀ ਤਾਰਾ ਹੈ। ਨਰਤੁਰੰਗ ਤਾਰਾਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਦਿਲਚਸਪ ਖਗੋਲੀਵਸਤੁਵਾਂਵੀ ਹਨ -

• ਬੀ॰ਪੀ॰ਏਮ॰ 37093 ਨਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਸਫੇਦ ਬੌਣਾ ਤਾਰਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਾਰਬਨ ਦੇਪਰਮਾਣੁਵਾਂਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਇੱਕ ਮਣਿਭ (ਕਰਿਸਟਲ) ਢਾਂਚਾ ਬਣਾ ਲਿਆ ਹੈ। ਹੀਰੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਾਰਬਨ ਮਣਿਭ ਢਾਂਚਾ ਬਣਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਤਾਰੇ ਵਿੱਚ ਢਾਂਚਾ ਹੀਰੇ ਵਲੋਂ ਵੱਖ ਹੈ। ਬੀਟਲਜ ਨਾਮ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਪਾਪ - ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਗਾਨਾ ਸੀ ਲੂਸੀ ਇਸ ਦ ਸਕਾਏ ਵਿਦ ਡਾਇਮੰਡਜ (ਅਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਹੀਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਲੂਸੀ ਨਾਮ ਦੀ ਇਸਤਰੀ / ਕੁੜੀ), ਇਸਲਈ ਇਸ ਤਾਰੇ ਨੂੰ ਅਨੌਪਚਾਰਿਕ ਰੂਪ ਵਲੋਂ ਲੂਸੀ ਦਾ ਨਾਮ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਗਿਆ ਹੈ।
• ਓਮੇਗਾ ਸੰਟੌਰੀ (ω Centauri) ਨਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਗੋਲ ਤਾਰਾਗੁੱਛ, ਜੋ ਕਸ਼ੀਰਮਾਰਗ (ਸਾਡੀ ਆਕਾਸ਼ ਗੰਗਾ) ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਗੋਲ ਤਾਰਾਗੁੱਛ ਹੈ।
• ਬੀਟਾ ਸੰਟੌਰੀ (β Centauri) ਜਾਂ ਹਦਰ, ਜੋ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਰੋਸ਼ਨ ਨੀਲਾ - ਸਫੇਦ ਦਾਨਵ ਤਾਰਾ ਹੈ।