ਪਨੀਰ

ਪਨੀਰ (Cheese) ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਬਣੇ ਖਾਣ ਯੋਗ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਵਿਵਿਧਤਾਪੂਰਣ ਸਮੂਹ ਦਾ ਨਾਮ ਹੈ। ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਲਗਭਗ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਰੰਗ-ਰੂਪ ਅਤੇ ਸਵਾਦ ਦਾ ਪਨੀਰ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਮੱਝਾਂ, ਗਾਵਾਂ, ਭੇਡਾਂ, ਬੱਕਰੀਆਂ ਆਦਿ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਪਨੀਰ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਚੀਨ ਤੋਂ ਪਨੀਰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ^[1]

ਪਨੀਰ ਦਾ ਇੱਕ ਥਾਲ

ਗੌਡਾ ਪਨੀਰ ਦੇ ਪਹੀਏ

ਪੋਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ

ਪਨੀਰ ਮੂਲ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਅਤੇ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਦੇ ਇਲਾਵਾ, ਫਾਸਫੋਰਸ, ਜਿੰਕ, ਵਿਟਾਮਿਨ-ਏ, ਰਾਇਬੋਫਲੇਵਿਨ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ2 ਵਰਗੇ ਪੋਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਇਨੈਮਲ ਦੀ ਵੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੰਦਾਂ ਨੂੰ ਸੜਨ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਲਾਭ

• ਪਨੀਰ ਲੋੜੀਂਦੇ ਪੋਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਦਾ ਚੰਗਾ ਮੇਲ ਹੈ। ਖਾਸ ਤੌਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਅਤੇ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਦੇ ਇਲਾਵਾ, ਫਾਸਫੋਰਸ, ਜਿੰਕ, ਵਿਟਾਮਿਨ-ਏ, ਰਾਇਬੋਫਲੇਵਿਨ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ2 ਵਰਗੇ ਪੋਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪ੍ਰਯੋਗ ਵਿੱਚ ਲਿਆਏ ਗਏ ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਪਨੀਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦਾ, ਪਨੀਰ ਦੇ ਪੋਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੇ ਖਾਣੇ ਵਿੱਚ ਚਰਬੀ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰਨਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਲਈ ਘੱਟ ਚਰਬੀ ਯੁਕਤ ਪਨੀਰ ਵੀ ਉਪਲੱਬਧ ਹੈ।
• ਚੇੱਡਰ, ਸਵਿਸ, ਬਲਿਊ, ਮੋਂਟੀਰੇ, ਜੈਕ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਸੇਸਡ ਪਨੀਰ ਵਰਗੇ ਕਈ ਪਨੀਰ ਸੇਵਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਦੰਦਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀੜੇ ਲੱਗਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਘੱਟਦਾ ਹੈ। ਲਾਰ ਦਾ ਪਰਵਾਹ ਉਤੇਜਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਰੋਗ ਨਿਰੋਧਕ ਸਮਰੱਥਾ ਵੱਧਦੀ ਹੈ।
• ਪਨੀਰ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਦੁਧ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਆਪਣੀ ਰੋਗ ਨਿਰੋਧਕ ਸਮਰੱਥਾ ਦੁਆਰਾ ਪਲੇਕ (Plaque) ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਤੇਜਾਬਾਂ ਨੂੰ ਉਦਾਸੀਨ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਇਨੈਮਲ ਦੀ ਵੀ ਰੱਖਿਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਜਲਣ ਵੀ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਦ ਹੀ ਤਾਂ ਡਾਕਟਰ ਭੋਜਨ ਜਾਂ ਸਨੈਕ ਖਾਣ ਦੇ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਪਨੀਰ ਖਾਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
• ਚੇੱਡਰ ਅਤੇ ਸਵਿਸ ਜਿਵੇਂ ਕਈ ਪਨੀਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲੈਕਟੋਸ ਨਹੀਂ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਅਤੇ ਅਨੇਕ ਪੋਸ਼ਟਿਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਰੋਤ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਲੈਕਟੋਸ ਪਚਾਉਣ ਵਿੱਚ ਕਠਿਨਾਈ ਹੋਵੇ ਉਹ ਇਸ ਪਨੀਰ ਨੂੰ ਭਰਪੂਰ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
• ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਪਨੀਰ ਨੂੰ ਖਾਣੇ ਵਿੱਚ ਲੈਣ ਨਾਲ ਆਸਟਯੋਪੋਰੋਸਿਸ ਨੂੰ ਘਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉੱਚ ਰਕਤਚਾਪ(ਬੀ.ਪੀ.) ਦੇ ਖਤਰੇ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਹਾਇਪਰਟੇਂਸ਼ਨ ਆਹਾਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਨੀਰ ਦੀ ਥੋੜ੍ਹੀ ਮਾਤਰਾ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਆਹਾਰ ਵਿੱਚ ਚਰਬੀ ਯੁਕਤ ਦੁੱਧ, ਦਹੀ, ਘੱਟ ਚਰਬੀ ਯੁਕਤ ਪਨੀਰ ਅਤੇ ਫਲਾਂ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਸਰਵਿੰਗ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਤੋਂ ਹਿਰਦਾ ਰੋਗ, ਐਲ ਡੀ ਐਚ ਕੌਲੇਸਟਰਾਲ ਅਤੇ ਹੋਮੋਸਿਸਟੀਨ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਘੱਟਦਾ ਹੈ। ਕੁਲ ਮਿਲਾਕੇ ਚੀਜ ਦੀ ਉੱਚ ਪੌਸ਼ਟਿਕਤਾ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਲਾਭਦਾਇਕ ਭੂਮਿਕਾ, ਇਸਨੂੰ ਤੰਦੁਰੁਸਤ ਖਾਣੇ ਦਾ ਇੱਕ ਅੰਗ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।