ਪਸ਼ੌਰਾ ਸਿੰਘ (ਸਿੱਖ ਵਿਦਵਾਨ)

ਪਸ਼ੌਰਾ ਸਿੰਘ ਇੱਕ ਧਾਰਮਿਕ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਵਿਦਵਾਨ ਅਤੇ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਰਿਵਰਸਾਈਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਡਾ. ਜਸਬੀਰ ਸਿੰਘ ਸੈਣੀ ਐਂਡੋਇਡ ਚੇਅਰ ਤੇ ਬਿਰਾਜਮਾਨ ਹੈ। ^[1] ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਪੀ.ਐਚ.ਡੀ.ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ਼ ਟੋਰਾਂਟੋ ਵਿਖੇ - ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਵਿਦਵਾਨ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ WH ਮੈਕਲਿਓਡ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੇਠ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। ^[2] ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣਾ ਅਕਾਦਮਿਕ ਕਰੀਅਰ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਮਿਸ਼ੀਗਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਸਿੱਖ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਦੋ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਸੰਪਾਦਿਤ ਅਤੇ ਸਹਿ-ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ। ^[2]

ਟੋਰਾਂਟੋ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਸਿੰਘ ਦੇ ਥੀਸਿਸ ਦੀਆਂ ਕਾਪੀਆਂ, "ਆਦਿ ਗ੍ਰੰਥ ਦਾ ਪਾਠ ਅਤੇ ਅਰਥ", ਬਿਨਾਂ ਆਗਿਆ ਦੇ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ^[3] ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੇ ਰੂੜੀਵਾਦੀ ਧੜੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਏ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਚਿੰਤਾ ਦੇ ਨਾਲ, ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਅੱਗੇ ਇਸ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕੀਤੀ। ਸਿੰਘ ਦੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਅਧਿਐਨਾਂ ਦੀ ਰੂੜ੍ਹੀਵਾਦੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਖ਼ਤ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਉਹ ਹਮਲਿਆਂ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਉਸ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਥੀਸਿਸ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸੇ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਲਈ ਦਬਾਅ ਪਾਇਆ ਗਿਆ। ^[2] ਉਸਨੇ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਸਦਾ ਥੀਸਿਸ "ਬਹੁਤ ਹੀ ਠੋਸ ਸਮਗਰੀ" 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਸੀ। ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਵੱਲੋਂ ਤਲਬ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ^[2] ਉਹ ਪਹਿਲੇ ਸੰਮਨ ਤੋਂ ਖੁੰਝ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਇੰਡੀਆ ਟੂਡੇ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕਿਹਾ, "ਮੈਂ ਸਿਰਫ਼ ਤੀਜੇ ਗੁਰੂ ਅਤੇ ਪੰਜਵੇਂ ਗੁਰੂ ( ਅਰਜਨ ਦੇਵ ) ਦੀਆਂ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਰਜਨ ਦੇਵ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਵਿੱਤਰ ਗ੍ਰੰਥ ਨੂੰ ਸੰਕਲਨ ਕਰਨ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਦੀ ਸੰਪਾਦਕੀ ਨੀਤੀ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ"। ^[4] ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਪੈਨਲ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਪੇਸ਼ ਹੋਇਆ, ਉਸ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੋਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਕਲੀਫ਼ ਲਈ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗੀ, ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਥੀਸਿਸ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਵੀ ਗਲਤ ਸੋਧਣ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਹੋਰ ਕੁਝ ਨਹੀਂ। ਉਸ ਦੀ ਮੁਆਫੀ ਅਤੇ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਈ ਗਈ ਸੀ। ^[2]

2019 ਵਿੱਚ, ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਸਿੱਖ ਪਾਰਟੀ ਵਰਗੇ ਸਿੱਖ ਐਡਵੋਕੇਸੀ ਗਰੁੱਪਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਇਤਿਹਾਸ ਕਾਨਫਰੰਸ ਲਈ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵੱਲੋਂ ਪਸ਼ੌਰਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਸੱਦੇ 'ਤੇ ਇਤਰਾਜ਼ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿੰਘ 'ਤੇ "ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ" 'ਤੇ ਸਵਾਲ ਉਠਾਉਣ ਅਤੇ "ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੀਆਂ ਯਾਤਰਾਵਾਂ" ਨੂੰ ਜਾਅਲੀ ਮੰਨਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਧਮਕੀ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿੱਚ ਬੋਲਣ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਹ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨਗੇ। ਸਿੰਘ ਨਿੱਜੀ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਨਾ ਹੋਇਆ। ^[5]

ਰਚਨਾਵਾਂ

ਪਸ਼ੌਰਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਿਦਵਾਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ^[2] ਉਸਨੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਕਈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ: ^[6]

• ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ: ਕੈਨਨ, ਅਰਥ, ਅਤੇ ਅਥਾਰਟੀ (ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪ੍ਰੈਸ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 2000)।
• ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਭਗਤ: ਸਿੱਖ ਸਵੈ-ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਭਗਤ ਬਾਣੀ (ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪ੍ਰੈਸ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 2003)।
• ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਦਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਕਾਰਜ: ਸਿੱਖ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸ, ਯਾਦ ਅਤੇ ਜੀਵਨੀ (ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪ੍ਰੈਸ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ), 2006।
• ਗਲੋਬਲ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਧਰਮ (ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪ੍ਰੈਸ, ਯੂਐਸਏ), 2012।
• ਦਿ ਟਰਾਂਸਮਿਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਸਿੱਖ ਹੈਰੀਟੇਜ ਇਨ ਦਾ ਡਾਇਸਪੋਰਾ, ਐਨ. ਗੇਰਾਲਡ ਬੈਰੀਅਰ ਨਾਲ ਸਹਿ-ਸੰਪਾਦਕ, (ਮਨੋਹਰ ਪਬਲਿਸ਼ਰਜ਼ ਐਂਡ ਡਿਸਟ੍ਰੀਬਿਊਟਰਜ਼, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ) 1996।
• ਸਿੱਖ ਪਛਾਣ: ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਅਤੇ ਪਰਿਵਰਤਨ, ਐਨ. ਗੇਰਾਲਡ ਬੈਰੀਅਰ ਦੇ ਨਾਲ ਸਹਿ-ਸੰਪਾਦਕ, (ਮਨੋਹਰ ਪਬਲਿਸ਼ਰਜ਼ ਐਂਡ ਡਿਸਟ੍ਰੀਬਿਊਟਰਜ਼, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ), 1999।
• ਸਿੱਖਇਜ਼ਮ ਐਂਡ ਹਿਸਟਰੀ, ਐਨ. ਗੇਰਾਲਡ ਬੈਰੀਅਰ ਨਾਲ ਸਹਿ-ਸੰਪਾਦਕ, (ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪ੍ਰੈਸ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ), 2004।
• ਦੀ ਆਕਸਫੋਰਡ ਹੈਂਡਬੁੱਕ ਆਫ਼ ਸਿੱਖ ਸਟੱਡੀਜ਼ , ਲੁਈਸ ਈ. ਫੇਨੇਕ ਦੇ ਨਾਲ ਸਹਿ-ਸੰਪਾਦਕ, (ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪ੍ਰੈਸ, ਯੂਐਸਏ), 2014।