ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਰਿਆਸਤ

ਫਰੀਦਕੋਟ ਰਿਆਸਤ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Faridkot State) ਬਰਤਾਨਵੀ ਰਾਜ ਸਮੇਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਆਸਤ ਸੀ। ਫਰੀਦਕੋਟ ਰਿਆਸਤ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇੱਕ ਸਵੈ-ਸ਼ਾਸਨ ਵਾਲਾ ਰਿਆਸਤ ਸੀ, ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੱਕ ਬਰਾੜ ਜੱਟਾਂ ਦਾ ਰਾਜ ਸੀ।^[1] ਇਹ ਰਿਆਸਤ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਪੁਰਾਣੇ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਸੀ। ਸਾਬਕਾ ਰਿਆਸਤ ਦਾ ਖੇਤਰਫਲ ਲਗਭਗ 1649.82 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ (637 ਵਰਗ ਮੀਲ) ਸੀ।^[2] 1941 ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਆਬਾਦੀ ਲਗਭਗ 199,000 ਸੀ। ਰਾਜ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਦੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਸੁਹਿਰਦ ਸਬੰਧ ਸਨ।^[3]

ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਰਿਆਸਤ ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ
ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ ਦਾ/ਦੀ Princely State
1803–1947
Flag Coat of arms
ਪੰਜਾਬ ਦੇ 1911 ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਰਿਆਸਤ
ਖੇਤਰ
• 1892	1,652 km2 (638 sq mi)
Population
• 1892	97034
ਇਤਿਹਾਸ
ਇਤਿਹਾਸਕ ਦੌਰ	New Imperialism
• ਸਥਾਪਨਾ	1803
• ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ	1947
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਰਾਠਾ ਸਲਤਨਤ ਭਾਰਤ

ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਰਿਆਸਤ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਵੰਸ਼ਾਵਲੀ (ਪਰਿਵਾਰ-ਰੁੱਖ), ਸੋਧੀ ਹੋਈ ਵੰਸ਼ਾਵਲੀ-ਸਾਰਣੀ (1940)

ਰਾਜਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ

1. ਚੀਫ਼ ਗੁਲਾਬ ਸਿੰਘ (3 ਅਪ੍ਰੈਲ 1809 - 1826)
2. ਸਰਦਾਰ ਅਤਰ ਸਿੰਘ (1826)
3. ਰਾਜਾ ਪਹਾੜ ਸਿੰਘ (1827 - 1849)
4. ਰਾਜਾ ਵਜ਼ੀਰ ਸਿੰਘ (1849 - 1874)
5. ਰਾਜਾ ਬਿਕਰਮ ਸਿੰਘ (1874 - 1898)
6. ਰਾਜਾ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ (1898 - 1906)
7. ਰਾਜਾ ਬ੍ਰਿਜਇੰਦਰ ਸਿੰਘ (1906 - 1918)
8. ਰਾਜਾ ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ (1918 - 1948)

ਮੁਕੰਮਲ ਸੂਚੀ ਹੇਠ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ:

ਨੰਬਰ	ਨਾਮ (ਜਨਮ-ਮੌਤ)	ਚਿੱਤਰ	ਰਾਜ ਸਮਾਂ
ਸਰਦਾਰ
1	ਹਮੀਰ ਸਿੰਘ (1731–1782)		1763 – 1782
2	ਮੋਹਰ ਸਿੰਘ		1782 – 1798
3	ਚੜਤ ਸਿੰਘ		1798 – 1804
4	ਦਲ ਸਿੰਘ		1804
5	ਗੁਲਾਬ ਸਿੰਘ		1804 – 1826}}
6	ਅਤਰ ਸਿੰਘ		1826 – 1827
7	ਪਹਾੜ ਸਿੰਘ		1827 – 1846
ਰਾਜੇ
7	ਪਹਾੜ ਸਿੰਘ (1799 – ਅਪ੍ਰੈਲ 1849)		1846 – 1849
8	ਵਜ਼ੀਰ ਸਿੰਘ		1849 – 1874
9	ਬਿਕਰਮ ਸਿੰਘ (1843–1898)		1874 – 1898
10	ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ (ਮੌਤ 1906)		1898 – 1906
11	ਬ੍ਰਿਜ ਇੰਦਰ ਸਿੰਘ		11 November 1906 – 1918
12	ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ		1918 – 1948
20 ਅਗਸਤ 1948 ਨੂੰ ਫਰੀਦਕੋਟ ਰਿਆਸਤ ਨੂੰ P.E.P.S.U. ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।

ਫੋਟੋ ਗੈਲਰੀ

• 
  ਫਰੀਦਕੋਟ ਦੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸ਼ੀਸ਼ ਮਹਿਲ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ, ਭਾਈ ਮਰਦਾਨਾ ਅਤੇ ਭਾਈ ਬਾਲਾ ਦਾ ਫਰਸ਼
• 
  ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਤੋਂ ਫਰੀਦਕੋਟ ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਰਾਜਾ ਪਹਾੜ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਦਾ ਸਨਦ ਦਸਤਾਵੇਜ਼
• 
  ਫਰੀਦਕੋਟ ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਬਿਕਰਮ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮੋਹਰ, 1878
• 
  ਫਰੀਦਕੋਟ ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਰਾਜ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਦੀ ਤਸਵੀਰ।
• 
  ਫਰੀਦਕੋਟ ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਰਾਜ ਮਹਿਲ ਮਹਿਲ ਦੀ ਤਸਵੀਰ
• 
  ਫਰੀਦਕੋਟ ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਮੁਬਾਰਕ ਮਹਿਲ ਮਹਿਲ ਦੀ ਤਸਵੀਰ।
• 
  ਫਰੀਦਕੋਟ ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਗੰਜ ਬਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗਲੀ ਦੀ ਤਸਵੀਰ।
• 
  ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਸੂਬੇ ਦੇ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ (ਫਰੀਦਕੋਟ ਰਾਜ ਸਮੇਤ) ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ, 'ਦ ਪੰਜਾਬ, ਨੌਰਥ-ਵੈਸਟ ਫਰੰਟੀਅਰ ਪ੍ਰੋਵਿੰਸ ਐਂਡ ਕਸ਼ਮੀਰ' (1916) ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ।
• 
  ਫਰੀਦਕੋਟ ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਰਾਜਾ ਬ੍ਰਿਜ ਇੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਫੋਟੋ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ-ਗਵਰਨਰ ਸਰ ਮਾਈਕਲ ਓ'ਡਵਾਇਰ ਨਾਲ ਬੈਠੀ ਹੋਈ, ਲਗਭਗ 1916
• 
  1911 ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਫਰੀਦਕੋਟ ਰਿਆਸਤ
• 
  ਫਰੀਦਕੋਟ ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਬ੍ਰਿਜ ਇੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਆਪਣੇ ਸੁਪਰਡੈਂਟ ਆਫ਼ ਸਟੇਟ ਅਤੇ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ ਨਾਲ ਗੱਡੀ ਚਲਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਦੀ ਤਸਵੀਰ।
• 
  ਫਰੀਦਕੋਟ ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪੇਂਟਿੰਗ, 1885 (2010 ਵਿੱਚ ਲਾਲ ਕੋਠੀ ਤੋਂ ਚੋਰੀ ਹੋਈ)
• 
  1886 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਗਵਰਨਰ, ਚਾਰਲਸ ਅੰਫਰਸਟਨ ਐਚੀਸਨ ਦੀ ਫੋਟੋ, ਜਿਸਦੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਫਰੀਦਕੋਟ ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਬਿਕਰਮ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਵਾਰਸ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਹਨ।
• 
  ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਬਿਕਰਮ ਸਿੰਘ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਦਰਬਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਇੱਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਨਾਲ, ਲਗਭਗ 1880 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ।
• 
  ਫਰੀਦਕੋਟ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਦੀ ਤਸਵੀਰ

ਸਮਾਧਾਂ

ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਰਿਆਸਤ^[4] ਦੇ ਰਾਜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਬਣੀਆਂ ਸ਼ਾਹੀ ਸਮਾਧਾਂ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਦੇ ਚੇਲਿਆਂ ਕੋਲ ਚੱਲਿਆ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ 1935 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਧਾਰਮਿਕ ਰਸਮਾਂ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸ਼ਾਹੀ ਸਮਾਧਾਂ ਦੀ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਆਪਣੇ ਚੇਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸੌਂਪੀ ਸੀ। ਮਹਾਰਾਜਾ ਪਹਾੜਾ ਸਿੰਘ, ਬਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਆਖਰੀ ਰਾਜੇ ਹਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ ਦੀ ਇੱਥੇ ਸਮਾਧ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਸ਼ਾਹੀ ਸਮਾਧਾਂ (ਕਬਰਾਂ) ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਰਾਜ ਭਾਗ ਸਮੇਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਾਹੀ ਸਮਾਧਾਂ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਕਰੀਬ ਇੱਕ ਸਦੀ ਪੁਰਾਣੀ ਇਮਾਰਤ ਅੱਜ ਵੀ ਇੱਥੇ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਇਮਾਰਤ ਦੇ ਇੱਕ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮਾਧਾਂ ਹਨ। ਇਹ ਸਮਾਧਾਂ ਕਰੀਬ 6 ਕਨਾਲ 3 ਮਰਲੇ ਰਕਬੇ ਵਿੱਚ ਬਣੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਐਨ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਸ਼ਾਹੀ ਸਮਾਧਾਂ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਕੀਮਤ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਹੈ।