ਬਰਵਾ (ਰਾਗ)

ਬਰਵਾ ਇੱਕ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਹ ਰਾਗ ਦੇਸੀ (ਰਾਗ) ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ। ਇਹ ਰਾਗ ਸਿੰਧੁਰਾ ਦੇ ਵੀ ਨੇੜੇ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਅਰੋਹ ਵਿੱਚ ਸ਼ਡਜ(ਸ) ਤੋਂ ਮਧ੍ਯਮ(ਮ) ਤੱਕ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਅਤੇ ਅਵਰੋਹ ਵਿੱਚ ਕੋਮਲ ਗੰਧਾਰ ਨੂੰ ਅੰਦੋਲਿਤ ਕਰਕੇ ਇਹ ਰਾਗ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਰਾਗ ਸਿੰਧੁਰਾ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਬਰਵਾ ਨੂੰ ਆਗਰਾ ਘਰਾਣੇ ਦੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਬਰਵਾ ਦੀਆਂ ਕਈ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗਾਂ ਬਜ਼ੁਰਗ ਅਤੇ ਸਮਕਾਲੀ ਆਗਰਾ ਗਾਇਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਲੱਭੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।^[1][2][3]

ਥਾਟ - ਕਾਫੀ

ਜਾਤੀ - ਸ਼ਾਡਵ - ਸੰਪੂਰਨ

ਵਾਦੀ ਸਵਰ - ਰਿਸ਼ਭ (ਰੇ)

ਸੰਵਾਦੀ ਸਵਰ - ਪੰਚਮ (ਪ)

ਸਮਾਂ - ਦਿਨ ਦਾ ਤੀਜਾ ਪਹਿਰ

ਅਰੋਹ - ਸ ਰੇ ਮ ਪ ਧ ਨੀ ਸੰ

ਅਵਰੋਹ - ਸੰ ਨੀ ਧ ਪ ਮ ਪ ਗ ਰੇ ਗ ਸ

ਪਕੜ - ਗ ਰੇ ਗ ਸ ਨੀ ਸ ,ਰੇ ਮ ਪ ਧ ਮ ਗ ਰੇ ਗ ਸ

ਵਿਸ਼ੇਸਤਾਵਾਂ

• ਰਾਗ ਬਰਵਾ ਕਾਫੀ ਥਾਟ ਦਾ ਰਾਗ ਹੈ।
• ਇਸ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਗੰਧਾਰ ਕੋਮਲ ਤੇ ਨਿਸ਼ਾਦ ਦੋਂਵੇਂ ਲਗਦੇ ਹਨ।
• ਅਰੋਹ ਵਿੱਚ ਗੰਧਾਰ ਵਰਜਿਤ ਹੈ ਪਰ ਅਵਰੋਹ ਵਿੱਚ ਸੱਤੇ ਸੁਰ ਲਗਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਇਸ ਦੀ ਜਾਤੀ ਸ਼ਾਡਵ-ਸੰਪੂਰਣ ਹੈ।
• ਰਾਗ ਬਰਵਾ,ਰਾਗ ਸਿੰਦੂਰ ਦੀ ਤਰਾਂ ਰਾਗ ਦੇਸੀ ਦੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਹੈ ਜਾਂ ਇੰਜ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਵੇਰ ਦੇ ਦੇਸੀ ਰਾਗ ਦਾ ਇਹ ਰਾਗ ਸ਼ਾਮ ਦਾ ਜਵਾਬ ਹੈ।^[4]