ਮਹਾਰਾਣੀ ਜਿੰਦਾਂ (ਨਾਵਲ)

ਮਹਾਰਾਣੀ ਜਿੰਦਾ ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਸੀਤਲ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਵਲ ਹੈ। ਸੀਤਲ ਨੇ ਦੀਵੇ ਦੀ ਲੋਅ, ਵਿਜੋਗਣ (ਨਾਵਲ), ਜੰਗ ਜਾਂ ਅਮਨ, ਪ੍ਰੀਤ ਤੇ ਪੈਸਾ, ਤੁੂਤਾਂ ਵਾਲਾ ਖੂਹ, ਸਭੇ ਸਾਂਝੀਵਾਲ ਸਦਾਇਨ (ਨਾਵਲ), ਮੁੱਲ ਤੇ ਮਾਸ, ਬਦਲਾ (ਨਾਵਲ), ਯੁਗ ਬਦਲ ਗਿਆ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਣੀ ਜਿੰਦਾ ਸਮੇਤ ਕੁੱਲ 22 ਨਾਵਲ ਲਿਖੇ।^[1]

ਮਹਾਰਾਣੀ ਜਿੰਦਾ

ਲੇਖਕ	ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਸੀਤਲ
ਦੇਸ਼	ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ
ਭਾਸ਼ਾ	ਪੰਜਾਬੀ
ਵਿਧਾ	ਨਾਵਲ
ਮੀਡੀਆ ਕਿਸਮ	ਪ੍ਰਿੰਟ

ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਮਹਾਰਾਣੀ ਜਿੰਦਾ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਰੂਹਾਨੀ ਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਪੂਰੀ ਤਸਵੀਰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪ੍ਰੇਮਿਕਾ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਬੁੱਧੀਮਾਨ ਅਤੇ ਤਾਕਤਵਰ ਰਾਣੀ ਤੱਕ, ਜਿੰਦਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੁੰਦਰਤਾ, ਬੁੱਧੀ ਅਤੇ ਦਿਲਚਸਪ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਵਿਵਹਾਰ ਨਾਲ ਮਹਾਰਾਜਾ ਦਾ ਦਿਲ ਜਿੱਤ ਲਿਆ।^[2] ਉਹਨਾ ਦੇ ਪਿਆਰ ਨੇ ਸ਼ੇਰੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਿਆਹ ਕਰਾਉਣ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ, ਅਤੇ ਉਹ ਜਿੰਦਾ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਰਾਣੀ ਵਜੋਂ ਮੰਨਣ ਲੱਗੇ। ਜਿੰਦਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੁਖਮਈ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਪਤੀ ਦਾ ਪਿਆਰ ਪਰਾਪਤ ਕੀਤਾ, ਬਲਕਿ ਉਹ ਰਾਜ-ਕਾਜ ਦੀ ਸਮਝ ਵੀ ਵਧਾਉਣ ਲੱਗੀ। 1838 ਵਿੱਚ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ, ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਮਹਾਰਾਜਾ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ "ਮਹਾਰਾਣੀ" ਦਾ ਦਰਜਾ ਅਤੇ ਹੀਰੇ-ਜਵਾਹਰਾਤ ਦੀਆਂ ਭੇਟਾਂ ਬਖ਼ਸ਼ੀਆਂ। ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਉਹ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ਾਂ ਵੀ ਦਰਸਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਰਾਜਾ ਧਿਆਨ ਸਿੰਘ ਵਰਗੇ ਵਿਅਕਤੀ ਜਿੰਦਾ ਦੀ ਵਧ ਰਹੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਉਹ ਮਹਾਰਾਜਾ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਿਆਹਾਂ ਵੱਲ ਧੱਕਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ, ਪਰ ਸ਼ੇਰੇ ਪੰਜਾਬ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਸ ਨੁਕਸਾਨ ਨੂੰ ਸਮਝਦੇ ਹੋਏ ਆਪਣੇ ਪਿਆਰ ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਿਆ ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਇੱਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਦਿਲਚਸਪ ਔਰਤ ਦੀ ਹੈ, ਜਿਸਨੇ ਆਪਣੀ ਅਕਲ ਅਤੇ ਸਮਝਦਾਰੀ ਨਾਲ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣਾ ਪਰਿਵਾਰ, ਬਲਕਿ ਰਾਜ-ਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਪਣੀ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਇਤਿਹਾਸ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ, ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਵਿਰਾਸਤ, ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਨਾਰੀਵਾਦ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਲਾਜ਼ਮੀ ਪੜ੍ਹਤ ਹੈ।