ਰਮਨਲਾਲ ਜੋਸ਼ੀ

ਰਮਨਲਾਲ ਜੇਠਾਲਾਲ ਜੋਸ਼ੀ (22 ਮਈ 1926 - 10 ਸਤੰਬਰ 2006) ਭਾਰਤ ਦੇ ਗੁਜਰਾਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਸਾਹਿਤ ਆਲੋਚਕ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਗੁਜਰਾਤ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਇਆ। ਉਸਨੇ ਕਈ ਸਾਹਿਤਕ ਅਤੇ ਵਿਦਿਅਕ ਅਦਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ।.ਉਹ ਬਤਾਲੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਲੋਚਨਾ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਸੰਪਾਦਕ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ 1984 ਵਿੱਚ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਰਮਨਲਾਲ ਜੋਸ਼ੀ

ਜ਼ਿੰਦਗੀ

ਰਮਨਲਾਲ ਦਾ ਜਨਮ 22 ਮਈ 1926 ਨੂੰ ਉੱਤਰ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਵਿਜਾਪੁਰ ਨੇੜੇ ਹੀਰਪੁਰਾ ਵਿੱਚ ਜੇਠਾਲਾਲ ਅਤੇ ਮਨੀਬੇਨ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਮੁੱਢਲੀ ਵਿਦਿਆ ਵਡਨਗਰ ਤੋਂ ਅਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਉੱਤਰ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਪਿਲਵਈ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ 1950 ਵਿਚ ਬੈਚਲਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਅਤੇ 1954 ਵਿਚ ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। ਉਹ 1954 ਤੋਂ 1959 ਤੱਕ ਗੁਜਰਾਤ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਲੈਂਗੂਏਜਜ ਵਿੱਚ ਰਿਸਰਚ ਫੈਲੋ ਸੀ। ਉਸਨੇ 1959 ਤੋਂ 1962 ਤੱਕ ਐਚ ਏ ਆਰਟਸ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਇਆ। ਉਸਨੇ 1962 ਵਿਚ ਗੁਜਰਾਤ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਉਮਾਸ਼ੰਕਰ ਜੋਸ਼ੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿਚ ਪੀਐਚਡੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਚ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਵਜੋਂ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਲੱਗਿਆ। 1986 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਗੁਜਰਾਤ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਸੇਵਾ ਮੁਕਤ ਹੋਇਆ। ਉਸਨੇ 1986 ਤੋਂ 1987 ਤੱਕ ਗੁਜਰਾਤ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਸਨੇ 1984 ਤੋਂ 1988 ਤੱਕ ਗੁਜਰਾਤੀ ਸਾਹਿਤ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦੇ ਉਪ-ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਜੋਂ ਵੀ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਹ 1983 ਤੋਂ 1987 ਤੱਕ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਜਨਰਲ ਕੌਂਸਲ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਰਿਹਾ। ਉਹ 1988 ਤੋਂ 1998 ਤੱਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਗ੍ਰਾਂਟ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਐਮਰਿਟਸ ਫੈਲੋ ਰਿਹਾ। ਉਹ ਗੁਜਰਾਤੀ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵ ਕੋਸ਼ ਲਈ ਸਲਾਹਕਾਰ ਵੀ ਰਿਹਾ। ਉਹ ਸਾਹਿਤਕ ਰਸਾਲੇ ਉਦੇਸ਼ ਦਾ ਸੰਸਥਾਪਕ ਸੰਪਾਦਕ ਸੀ। 10 ਸਤੰਬਰ 2006 ਨੂੰ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਵਿਖੇ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ^{[1] [2] [3]}

ਕੰਮ

ਉਸਦੀ ਪੰਜ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ, ਖੋਜ ਅਤੇ ਸੰਪਾਦਨ ਦੀਆਂ 42 ਕਿਤਾਬਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਆਲੋਚਨਾ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ : ਗੋਵਰਧਨਰਾਮ:ਏਕ ਅਧਿਅਨ (1963), ਅਭਿਪਸਾ (1968), ਪਰਿਮਾਨ (1969), ਸ਼ਬਦਾਸੇਤੁ (1970), ਪ੍ਰਤਿਆਯ (1970), ਸਮਾਂਤਾਰ (1976), ਭਾਰਤੀ ਨਾਵਲ ਕਥਾ (1974), ਵਨੀਯੋਗ (1977), ਵਿਵੇਚਨੀ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਯਾ (1981), ਪ੍ਰਗਨਯਾਮੂਰਤੀ ਗੋਵਰਧਨਮ (1986), ਨਿਸ਼ਪੱਤੀ (1988), ਪਰਿਵੇਸ਼ (1988), ਵਿਵੇਚਨ ਨੀ ਆਬੋਹਵਾ (1989), ਆਦਿਵਚਨ (1995). ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਨ:ਗੋਵਰਧਨਰਾਮ (1979), ਵੇਰੀਏਸ਼ਨ ਆਨ ਏ ਥੀਮ: ਐਸੇਜ਼ ਆਨ ਗੁਜਰਾਤੀ ਲਿਟਰੇਚਰ (1993) ਹਨ। ਗੋਵਰਧਨਰਾਮ ਗੋਵਰਧਨਰਾਮ ਤ੍ਰਿਪਾਠੀ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਮੋਨੋਗ੍ਰਾਫ ਹੈ। ਸਵਾ. ਸਾਕਸਰ ਨਵਲਰਾਮ ਲਕਸ਼ਮੀਰਾਮ ਨੂ ਜੀਵਨਵ੍ਰੁਤੰਤ ਆਨੇ ਕਵਿਜੀਵਨ (1966) ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਲੋਕ ਨਾ ਯਾਤਰੀਓ 1–2 (1983) ਜੀਵਨੀ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ। ਉਸਨੇ ਮੱਧਯੁਗੀ ਕਵੀ ਅਖੋ ਦੁਆਰਾ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਅਖਗੀਤਾ ਅਤੇ ਅਖਾ ਨੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਸਹਿ-ਸੰਪਾਦਨ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਕਵੀਸਾਂਚਾਯ (1981), ਉੱਤਮਲਾਲ ਨੀ ਗਦਾਸਿੱਧੀ (1972), ਗੋਵਰਧਨ ਪ੍ਰਤਿਭਾ (1983) ਦਾ ਵੀ ਸਹਿ-ਸੰਪਾਦਨ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਗੁਜਰਾਤੀ ਸਾਹਿਤ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਗੁਜਰਾਤੀ ਸਾਹਿਤਕਾਰਾਂ 'ਤੇ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜੀਵਨੀ ਲੜੀ' ਗੁਜਰਾਤੀ ਗ੍ਰੰਥਕਾਰ ਸ਼੍ਰੇਣੀ 'ਦਾ 1976 ਤੋਂ 2006 (ਆਪਣੀ ਮੌਤ) ਤੱਕ ਸੰਪਾਦਨ ਕੀਤਾ। ^{[1] [2] [3] [4]}