ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਰਚਨਾ ਮਿਥਿਹਾਸ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
ਇੱਕ ਕ੍ਰੀਏਸ਼ਨ ਮਿਥਿਹਾਸ (ਜਾਂ ਕੌਸਮੋਗਿਨਿਕ ਮਾਇਥ) ਇੱਕ ਚਿੰਨਾਤਮਿਕ ਲੰਬੀ ਕਥਾ ਹੈ ਕਿ ਸੰਸਾਰ ਕਿਵੇਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਲੋਕ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਇਸਦੇ ਆਦੀ ਬਣਦੇ ਗਏ।[2][3] ਜਦੋਂਕਿ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਰਤੋ ਵਿੱਚ ਆਉੰਦਾ ਸ਼ਬਦ ਮਿਥ ਅਕਸਰ ਝੂਠੀਆਂ ਜਾਂ ਕਾਲਪਨਿਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਫੇਰ ਵੀ ਰਸਮੀ ਤੌਰ ਤੇ, ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਝੂਠਪੁਣਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਆਮਤੌਰ ਤੇ ਆਪਣੇ ਰਚਨਾ ਮਿਥਿਹਾਸਾਂ ਨੂੰ ਸੱਚ ਮੰਨਦੇ ਹਨ।[4]
 | ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਤਸਦੀਕ ਲਈ ਹੋਰ ਹਵਾਲੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। (August 2017) |
"ਸਾਂਝੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਬਦ 'ਮਿਥਿਹਾਸ' ਉਹਨਾਂ ਕਥਾਵਾਂ ਜਾਂ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਗੈਰ-ਸੱਚ ਜਾਂ ਸਿਰਫ ਕਾਲਪਨਿਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ; ਕਹਾਣੀਆਂ ਜੋ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜਾਂ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤਿਕ ਮਿਥਿਹਾਸ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਜਿਹੇ ਲੱਛਣ ਅਤੇ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਬਾਰੇ ਹੋਣਾ ਸਾਨੂੰ ਸਾਂਝੀ ਬੁੱਧੀ ਅਤੇ ਅਨੁਭਵ ਅਸੰਭਵ ਦੱਸਦੀ ਹੈ। ਹੋਰ ਤਾਂ ਹੋਰ, ਸਾਰੀਆਂ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਅਜਿਹੇ ਮਿਥਿਹਾਸਾਂ ਨੂੰ ਮਨਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਜਾਂ ਚਿੰਨਾਤਮਿਕ ਸੱਚਾਂ ਦੀਆਂ ਵਿਭਿੰਨ ਡਿਗਰੀਆਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
(Leeming 2010, p. xvii)</ref>[5] ਜਿਸ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸੁਣਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਸ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਰਚਨਾ ਮਿਥਿਹਾਸ ਆਮਤੌਰ ਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸੱਚਾਂ ਨੂੰ ਲੱਛਣਾਤਮਿਕ ਤੌਰ ਤੇ, ਚਿੰਨਾਤਮਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਅਤੇ ਕਦੇ ਕਦੇ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਜਾਂ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਬੁੱਧੀ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਕਹੇ ਜਾਣ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।[6][7] ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ ਤੇ, ਭਾਵੇਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਨਹੀਂ, ਬ੍ਰਹਿਮੰਡੀ ਮਿਥਿਹਾਸ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ- ਯਾਨਿ ਕਿ, ਇਹ ਚਾਓਸ ਜਾਂ ਅਕਾਰਹੀਣਤਾ ਦੀ ਕਿਸੇ ਅਵਸਥਾ ਤੋਂ ਕੌਸਮੋਸ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ।[8]
ਕ੍ਰੀਏਸ਼ਨ ਮਾਇਥਾਂ ਅਕਸਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੱਛਣ ਸਾਂਝੇ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਪਵਿੱਤਰ ਖਾਤੇ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤਕਰੀਬਨ ਸਭ ਗਿਆਤ ਧਾਰਮਿਕ ਪ੍ਰੰਪ੍ਰਾਵਾਂ ਅੰਦਰ ਖੋਜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।[9] ਇਹ ਸਭ ਕਿਸੇ ਭੂਖੰਡ ਅਤੇ ਕਿਰਦਾਰਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਹਨ ਜੋ ਜਾਂ ਤਾਂ ਦੇਵਤੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਇਨਸਾਨ-ਵਰਗੇ ਅਕਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਾਂ ਜਾਨਵਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਅਕਸਰ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਬੋਲਦੇ ਅਤੇ ਰੂਪਾਂਤ੍ਰਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।[10]
ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਇੱਕ ਮੱਧਮ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਭੂਤਕਾਲ ਵਿੱਚ ਸੈੱਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਧਰਮ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਮਿਰਸੀਆ ਐਲੀਆਡੇ ਇਸਨੂੰ ਇਨ ਇੱਕੋ ਟੈਂਪੋਰੇ ("ਓਸ ਵਕਤ ਉੱਤੇ") ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ।[9][11] ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਰਚਨਾ ਮਿਥਿਹਾਸ ਅਜਿਹੇ ਸਮਾਜ ਪ੍ਰਤਿ ਸਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਗਹਿਰਾਈ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਅਰਤ-ਭਰਪੂਰ ਫੁਰਮਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਾਂਝੇ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡੀ ਸੰਦ੍ਰਭ ਅੰਦਰ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਸਵੈ-ਪਹਿਚਾਣ ਲਈ ਫ੍ਰੇਮਵਰਕ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਸੰਸਾਰਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਦੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਰਹੱਸ ਖੋਲਦਾ ਹੈ।[12]
ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਰਚਨਾ ਮਿਥਿਹਾਸ ਮੂੰਹ-ਜ਼ੁਬਾਨੀ ਪ੍ਰੰਪ੍ਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਲਈ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਬਹੁਰੂਪ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ;[3] ਸਾਰੀ ਇਨਸਾਨੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸਰਵ-ਵਿਆਪਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਮਿਥਿਹਾਸ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਸਾਂਝੀ ਕਿਸਮ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।[6]
Remove ads
ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ
- ਬਿੱਗ ਬੈਂਗ
- ਰਚਨਾਵਾਦ
- ਧਰਮਾਂ ਦਾ ਇੰਨਕਲਾਬੀ ਮੁੱਢ
- ਜੈਨੇਸਿਸ ਕ੍ਰੀਏਸ਼ਨ ਮਿਥ
- ਇਨਸਾਨੀ ਸਮਾਂਰੇਖਾ
- ਲਾਈਫ ਟਾਈਮਲਾਈਨ
- ਰਚਨਾ ਮਿਥਿਹਾਸਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ
- ਮੁੱਢਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ
- ਮੌਤ ਦੇ ਮੁੱਢ ਦਾ ਮਿਥਿਹਾਸ
- ਮਿਥਿਹਾਸ ਦੇ ਖੰਭੇ
- ਧਾਰਮਿਕ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਵਿਗਿਆਨ
- ਬ੍ਰਹਮ ਆਂਡਾ
ਹਵਾਲੇ
ਗ੍ਰੰਥ ਸੂਚੀ
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads