From Wikipedia, the free encyclopedia
ਜੰਗਲ ਦੀ ਅੱਗ ਜਾਂ ਜੰਗਲੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅੱਗ ਦੇ ਭਾਂਬੜ ਜੋ ਕੰਢੇ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਜਾਂ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਾਪਰਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਿਸਮ ਨਾਲ ਬਨਸਪਤੀ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵਾਪਰਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ, ਜੰਗਲ ਦੀ ਅੱਗ ਨੂੰ ਖਾਸ ਤੌਰ ਤੇ ਬਰੱਸ਼ ਫਾਇਰ, ਝਾੜੀ ਅੱਗ, ਮਾਰੂਥਲ ਅੱਗ, ਜੰਗਲ ਦੀ ਅੱਗ, ਘਾਹ ਦੀ ਅੱਗ, ਪਹਾੜੀ ਅੱਗ, ਪੀਟ ਅੱਗ, ਬਨਸਪਤੀ ਦੀ ਅੱਗ, ਜਾਂ ਘਿਨਾਉਣੀ ਅੱਗ ਨਾਲ ਵਰਗੀਕ੍ਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੈਵਿਕ ਚਾਰਕੋਲ ਇਹ ਸੰਕੇਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ 420 ਮਿਲੀਅਨ ਵਰ੍ਹੇ ਪਹਿਲਾਂ ਭੂਮੀਗਤ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਦਿੱਖ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਸਾਰ ਹੀ ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਅੱਗ ਲੱਗ ਗਈ ਸੀ। ਭੂਗੋਲਿਕ ਜੀਵ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਪੂਰੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੌਰਾਨ ਜੰਗਲ ਦੀ ਅੱਗ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਸੰਕੇਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅੱਗ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੇ 'ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਅਤੇ ਬਨਸਪਤੀ' ਕਾਰਬਨ-ਅਮੀਰ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਧਰਤੀ ਇੱਕ ਅੰਦਰੂਨੀ ਤੌਰ ਤੇ ਬਲਵਾਨ ਗ੍ਰਹਿ ਹੈ, ਮੌਸਮੀ ਖੁਸ਼ਕ ਮਾਹੌਲ, ਵਾਯੂਮੈੰਡਿਕ ਆਕਸੀਜਨ, ਅਤੇ ਵਿਆਪਕ ਬਿਜਲੀ ਅਤੇ ਜੁਆਲਾਮੁਖੀ ਇਗਜਾਈਨ।
ਜੰਗਲੀ ਫਾਇਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਦੇ ਚਾਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕੁਦਰਤੀ ਕਾਰਨ ਹਨ:
ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਅਗਨੀਕਾਂਡ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਸਿੱਧੇ ਮਨੁੱਖੀ ਕਾਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਅੱਗਜ਼ਨੀ, ਰੱਦ ਕੀਤੀਆਂ ਸਿਗਰਟਾ, ਪਾਵਰ-ਲਾਈਨ ਆਰਕਸ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਚਾਪ ਮੈਪਿੰਗ ਦੁਆਰਾ ਖੋਜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ) ਅਤੇ ਸਾਜ਼-ਸਾਮਾਨ ਤੋਂ ਸਪਾਰਕਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਰਮ ਰਾਈਫਲ-ਬੁਲੇਟ ਟੁਕੜਿਆਂ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਦੁਆਰਾ ਵਾਈਲਡਲੈਂਡ ਦੀ ਅੱਗ ਦਾ ਅਗਨੀਕਰਨ ਵੀ ਸਹੀ ਹਾਲਤਾਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸੰਭਵ ਹੈ। ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਮਿਊਨਿਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਭੂਮੀ ਨੂੰ ਛੇਤੀ ਤੋਂ ਛੇਤੀ ਸਾਫ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਖਤਮ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ, ਅਤੇ ਕਲੀਅਰਿੰਗ ਅਤੇ ਸਲੈਸ਼ ਨੂੰ ਜਲਾਓ. ਲੌਗਿੰਗ ਕਰਕੇ ਜੰਗਲੀ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਨਾਲ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਘਾਹ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਨਸਪਤੀ ਦੁਆਰਾ ਉਚਾਈ ਵਾਲੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡਕੇ ਅੱਗ ਦੇ ਕੋਰੀਡੋਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦੱਖਣੀ ਵੀਅਤਨਾਮ ਦੇ ਸਾਲਾਨਾ ਘਾਹ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕੀ ਫੌਜੀ ਹੈਰੋਬੀਨਾਈਡਜ਼, ਵਿਸਫੋਟਕ ਅਤੇ ਵਿਅਤਨਾਮ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਮਕੈਨੀਕਲ ਜ਼ਮੀਨੇ-ਕਲੀਅਰਿੰਗ ਅਤੇ ਬਰਬਲਿੰਗ ਓਪਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਨਾਲ ਜੰਗਲੀ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਵਿਨਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ।
ਜੰਗਲੀ ਅੱਗ ਦੇ ਫੈਲਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਭਾਰੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਸਮੱਗਰੀ, ਇਸਦੇ ਵਰਟੀਕਲ ਪ੍ਰਬੰਧ ਅਤੇ ਨਮੀ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਅਤੇ ਮੌਸਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਬਾਲਣ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਾਰਨ ਭੂਗੋਲਿਕ ਤੱਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਘਟੀਆ ਪ੍ਰਬੰਧ ਅਤੇ ਘਣਤਾ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਭੂਮੀਗਤ ਤੱਤ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਵਾਧੇ ਲਈ ਉਪਲੱਬਧ ਰੌਸ਼ਨੀ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਵਰਗੇ ਕਾਰਕਾਂ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਮੁੱਚੇ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਅੱਗ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ' ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਈਂਧਨ ਦੁਆਰਾ ਪਤਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ:
ਜੰਗਲੀ ਜੰਗਾਂ ਉਦੋਂ ਵਾਪਰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਦੋਂ ਅੱਗ ਦੇ ਤਿਕੋਣ ਦੇ ਸਾਰੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਖੇਤਰ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ: ਇੱਕ ਇਗਨੀਵੀਜ਼ਨ ਸ੍ਰੋਤ ਨੂੰ ਬਲਦ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਇੱਕ ਜਲਣਸ਼ੀਲ ਪਦਾਰਥ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਲਿਆਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਕਾਫ਼ੀ ਗਰਮੀ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਕੋਲ ਅੰਬੈਸੀ ਤੋਂ ਆਕਸੀਜਨ ਦੀ ਕਾਫੀ ਸਪਲਾਈ ਹੈ ਹਵਾ ਇੱਕ ਉੱਚ ਨਮੀ ਸਮੱਗਰੀ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਇਗਨੀਸ਼ਨ ਨੂੰ ਰੋਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਨੂੰ ਧੀਮਾ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉੱਚ ਤਾਪਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਾਮੱਗਰੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਸੁੱਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਇਸਦੇ ਫਾਇਰ ਪੁਆਇੰਟ ਵਿੱਚ ਗਰਮੀ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਸੰਘਣੀ ਜੰਗਲ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹੋਰ ਰੰਗਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਹੇਠਲੇ ਅੰਬੀਨਟ ਤਾਪਮਾਨ ਅਤੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਮੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਲਈ ਘੱਟ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।ਘੱਟ ਸੰਘਣੀ ਸਮੱਗਰੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਘਾਹ ਅਤੇ ਪੱਤੇ ਚਿਣਨ ਲਈ ਸੌਖਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਘਣੇ ਪਦਾਰਥ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਅਤੇ ਤੌੜੀਆਂ ਘੱਟ ਪਾਣੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਬਿਪਤਾ ਵਿੱਚੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਪਾਣੀ ਗਵਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਲੇਕਿਨ ਪਾਣੀ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਆਮ ਕਰਕੇ ਮਿੱਟੀ, ਨਮੀ, ਜਾਂ ਮੀਂਹ ਤੋਂ ਲੀਨ ਹੋਏ ਪਾਣੀ ਦੁਆਰਾ ਸੰਤੁਲਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।ਜਦੋਂ ਇਹ ਸੰਤੁਲਨ ਕਾਇਮ ਨਾ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਪੌਦੇ ਸੁੱਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਕਾਰਨ ਜਿਆਦਾ ਜਲਣਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਕਸਰ ਇਸਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਇਕ ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰ ਦਾ ਅਗਲਾ ਹਿੱਸਾ ਲਗਾਤਾਰ ਫਲੇਮਿੰਗ ਬਲਨ ਕਾਇਮ ਕਰਨਾ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਅਣ-ਲੰਮੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਸਰਗਰਮ ਜਗਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਾਂ ਅਣਚਾਹੇ ਅਤੇ ਸਾੜੀਆਂ ਸਾਜ਼-ਸਮਾਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸੁਗੰਧਿਤ ਤਬਦੀਲੀ। ਜਦੋਂ ਅਗਲਾ ਨਜ਼ਾਰਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅੱਗ ਸਮੁੰਦਰੀ ਹਵਾ ਅਤੇ ਵੁਡੀ ਸਾਮੱਗਰੀ ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਸੰਵੇਦਨਾ ਅਤੇ ਥਰਮਲ ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ, ਲੱਕੜ ਸੁੱਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਪਾਣੀ 100 °C (212 °F) ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਤੇ ਭਾਫ਼ ਬਣਦਾ ਹੈ, ਅਗਲਾ, 230 °C (450 °F) 'ਤੇ ਲੱਕੜ ਦੇ ਪਾਈਰੋਲਿਸੀਸ ਜਲਣਸ਼ੀਲ ਗੈਸਾਂ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਲੱਕੜ 380 °C (720 °F) 'ਤੇ ਸੁਗੰਧਿਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਾਂ, ਜਦੋਂ ਇਸਨੂੰ ਕਾਫੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, 590 °C (1,000 ਡਿਗਰੀ ਫਾਰਨਹਾਈਟ) ਤੇ ਬਲਦੀ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਜੰਗਲ ਦੀ ਅੱਗ ਦੀਆਂ ਲਾਟਾਂ ਤੋਂ ਇੱਕ ਖਾਸ ਸਥਾਨ ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ, ਜੰਗਲੀ ਮਿਕਦਾਰ ਦੇ ਫਰੰਟ ਤੋਂ ਗਰਮੀ ਦੀ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਹਵਾ ਨੂੰ 800 ਡਿਗਰੀ ਸੈਂਟੀਗਰੇਡ (1,470 ਡਿਗਰੀ ਫਾਰਨਹਾਈਟ) ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀਤ ਅਤੇ ਡ੍ਰਿੰਵਜ਼ਸ਼ੀਲ ਸਮੱਗਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੇਜ਼ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਅੱਗ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਫੈਲਾਉਣ ਲਈ. ਉੱਚ-ਤਾਪਮਾਨ ਅਤੇ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਸਤਹ ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸਾਹਿਤ ਕਰਨ ਜਾਂ ਤਾਰਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਹੇਠਲੇ ਦਰਖ਼ਤ ਦੀ ਛੱਤਰੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਗਲੀ ਇਗਨੀਸ਼ਨ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਗਰਮੀਆਂ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ, ਸੋਕਿਆਂ, ਚੱਕਰਵਾਸੀ ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਐਲ ਨੀਨੋ, ਅਤੇ ਖੇਤਰੀ ਮੌਸਮ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹਾਈ-ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਪਹਾੜ, ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜੰਗਲੀ ਫਾਇਰਸਾਂ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਨਾਟਕੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮਗਰੋਂ ਵਰਖਾ ਦੇ ਵਰ੍ਹੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਫੈਲੇ ਹੋਏ ਅੱਗ ਅਤੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਅੱਗ ਮੌਸਮ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅੱਧ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਬਰਫ ਦੀ ਪਿਘਲੀ ਅਤੇ ਜੁੜੀ ਤਪਸ਼ ਵੀ ਪੱਛਮੀ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਜੰਗਲੀ ਮੌਸਮ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਅਤੇ ਤੀਬਰਤਾ ਦੇ ਵਾਧੇ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨਾਜ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ ਅਤੇ ਬਾਰੰਬਾਰਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਵਧੇਰੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਜੰਗਲੀ ਮਿਕਦਾਰ ਬਣਾ ਕੇ ਇੱਕ 2015 ਅਧਿਐਨ ਇਹ ਸੰਕੇਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਵਿੱਚ ਅੱਗ ਦੇ ਜੋਖਮ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਮਨੁੱਖੀ-ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। 8000 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਜਾ ਰਹੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜੜ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਮ੍ਹਾਂਪੁਰਾਣਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ ਗਰਮ ਮੌਸਮ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਗੰਭੀਰ ਸੋਕੇ ਅਤੇ ਅਚਾਨਕ ਮੌਜ਼ੂਦਾ ਅੱਗ ਅਤੇ ਅਚਾਨਕ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਜਲਵਾਯੂ, ਜੰਗਲੀ ਫਾਈਲਾਂ 'ਤੇ ਅਜਿਹਾ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸੀ ਕਿ ਜੰਗਲੀ ਝੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਜੋ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭਾਰੀ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਅਸੰਭਵ ਹੈ।
(ਕਾਲਕ੍ਰਮਿਕ)
Delfino, R J; Brummel, S; Wu, J; Stern, H; Ostro, B; Lipsett, M; Winer, A; Street, D H; Zhang, L (2009). "The relationship of respiratory and cardiovascular hospital admissions to the southern California wildfires of 2003". Occupational and Environmental Medicine. 66 (3): 189–97. doi:10.1136/oem.2008.041376. PMC 4176821. PMID 19017694.
Holstius, David M.; Reid, Colleen E.; Jesdale, Bill M.; Morello-Frosch, Rachel (2012). "Birth Weight Following Pregnancy During the 2003 Southern California Wildfires". Environmental Health Perspectives. 120 (9): 1340–5. doi:10.1289/ehp.1104515. PMC 3440113. PMID 22645279.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.