Vorderpfalz
From Wikipedia, the free encyclopedia
Die Vorderpalz a Voadapals isch zsomme midde Siedpals de pelsische Deel vunde Oberrhoinischi Diefewene odder ewe vum Rhoi aus gsehe de voadare Deel vunde Pals.
Bgrifflischkaide
Dnewe hods de Pelsawald, s'Noadpelsa Beaschlond un die Weschdpals, s'bragdische Gescheschdigg vunde Voadapals. De Begriff vunde „Oschdpalz“ isch nie un die Bzaischnung „Hinapals“ vun Voadapelsa als Gescheschdigg zude Voadapals bnudzd worre. Monsche hawens a gsachd um die Laid aus de Weschdpals z'ärschere. Awa haid sin die Bgriff „Hinapelsa“ un „Hinapals“, wu mol vun de bairischi Vawaldung oigfiad worre isch, in Vagessehaid g'roode.
Kleeni Gschischd
Voade Reema
Bsiedlung inde Pals hod schun inde Aldschdoinzaid bgunne. Bai Ausgrawunge hodma oan Bleds wie oam Haazwaila Kobb bai Baddebeasch Weagzaisch gfunne. Im Pelsa Wald isch inde Ald- un Middlschdoinzaid z. B. die Waidedalhehl bai Wilgaadswies bwohnd gwesd. Inde Jungschdoinzaid, so im 6. Jahdausnd v. Chr. sin a Laid als Jescha un Soamla inde haidisch Pals unawegs gwesd. Um 5300 v. Chr. hawen sisch doan die erschde Agga- un Viehbauare niedaglosd un oagfong'ge mid Rodunge die Londschafd zu vaänare, um Flesche fas Gdraide uns Vieh zschaffe. Die hawen doan a gleene Siedlunge g'grind uns Hoandweag endwiggld. Aus dea Zaid komma doan a Keramigge finne, wu ofd duasch Redungsgrawunge vunde aschäologische Dengmalbfleesch Schbaija gsischad werren.
Bolidischi Gliedarung
Londkrais und kraisfraiji Schded vunde Voadapals sin:
- Londkrais Derkm
- Rhoi-Pals-Krais (frija mol de Londkrais Ludwigshaafe)
- Schdadd Frong'gedaal
- Schdadd Ludwigshaafe oam Rhoi
- Schdadd Naischdad onde Woischdrooß
- Schdadd Schbaija
Die greegschd Schdad inde Voadapals isch Ludwigshaafe. Die Voadapals isch, zsomme mid onnare Schded un Deafa vun Rhoihesse, Hesse und Bade-Wirddebeasch, a'n Deel vum Rhoi-Negga-Draiegg.
Geografie
Die Voadapals deeld sisch ins Hischllond onde Woischdrooß, de Rhoiewene unde Rhoiniedarung uff. Inde Rhoiniedarung isch de Rhoi mol frija gflosse, bisa im 19. Jahunad in soi haidischs Bedd g'leeschd worre isch. De Iwagong komma on moansche Oarde daidlisch oam Hochufa seje. Inde Rhoiniedarung sin noch die Aldrhoiäam, zum Deel noch midm Rhoi vabunne. Doad werrn ofd a Kies oda Sond gbaggad, weswesches a viele Baggaseje hod un Aldrhoiäam vagreeßad worre sin. N'Deel vunde Aldrhoiäam sin haid una Naduaschudz. S'hod a Insle inde Aldrhoiäam wie bai Remabeasch die Insl Floosgrie im Beaschhaisa Aldrhoi, visawie vun Schbaija oda die Kolla'insl im Oddaschdeda Aldrhoi.
Grenze
Die nadirlischi Grenze vunde Voadapals sin im Weschde die Haad, midem Oschdrond vum Pelsawald, im Oschde de Rhoi, im Noade s'Rhoihesse un im Siede s'Elsaß.
Heeh
Die Voadapals lischd so gesche 90 m ü. NN oam Rhoi un 150 m onde Daidsch Woischdrooß.
Besch un Fliss
Duasch die Voadapals fließn Besch un Newefliss vum Rhoi.
- De Schbaijabach: Naischdad–Schbaija
- abde Winzischa Wassaschaid bis zua Mindung de Rehbach: Naischdad–Schiffaschdad–Ludwigshaafe
- abde Hoanhofa Wassaschaid bis koaz voade Mindung de Woochbach, wu do a Nonnebach khesd werd.
- duasch Schbija de Giesßhiwlbach, wu in de Schbaijmara Aldschdad inde Nonnebach minde dud.
- De Isenach: Derkm–Frong'gedaal–Bobehoima Aldrhoi
- De Eggbach: Glääkalbach–Deamschdää–Woams
- De Aisbach: Grieschdad–Obrischhoim–Woams
Londwerdschafd
Inde Voadapals wead Obschd un Gmies oagbaud un s'hod Schdraiobschdwiese un kleeni Welda. Awa voaallm hods Wingad, wu die Woidrauwe fa'de Pelsa Woi gpfleschd werren. S'Pelsa Woibaugbied isch baidasaids vunde Daidschi Woischdrooß.
Websaide
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.