Żelazna Gwardia
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Żelazna Gwardia (rum. Garda de Fier) – faszystowska[1][2][3][4][5] i skrajnie prawicowa[6] [1][7][8] organizacja polityczna, działająca w Rumunii w latach 1927–1941. Założona przez C.Z. Codreanu, początkowo pod nazwą Legion Michała Archanioła (rum. Legiunea Arhanghelul Mihail). Od września 1940 roku do stycznia 1941 roku ugrupowanie nosiło nazwę Ruch Legionowy i było częścią faszystowskiego, proniemieckiego rządu Iona Antonescu. W styczniu 1941 roku po nieudanej próbie dokonania zamachu stanu zostało jednak zdelegalizowane.
Państwo | |||
---|---|---|---|
Lider | |||
Data założenia |
24 czerwca 1927 (jako Legion Michała Archanioła) | ||
Data rozwiązania | |||
Ideologia polityczna | |||
Barwy | |||
|
Główne elementy ideologii ugrupowania to antysemityzm, rasizm, nacjonalizm, kult przywódcy, mistycyzm i antykomunizm[9]. Mistycyzm gwardii odwoływał się do tradycji Rumuńskiego Kościoła Prawosławnego[10]. Symbolem organizacji była początkowo swastyka, potem czarny potrójny krzyż na zielonym tle w kształcie krzyża tzw. „Krzyż Michała Archanioła” (rum. Crucea Arhanghelului Mihail)[potrzebny przypis]. Wyróżnikiem jej były zielone koszule (rum. Cămășile verzi). Organizacja utrzymywała żywe kontakty z NSDAP, faszystami włoskimi[11] i polskim ugrupowaniem RNR Falanga[12].
W 1937 roku organizacja liczyła sobie około 270 000 członków[13] i była trzecim co do wielkości ruchem faszystowskim w Europie w latach trzydziestych[14].
Żelazna Gwardia prowadziła działalność terrorystyczną, m.in. mordując dwóch premierów Rumunii: Iona Dukę (29 grudnia 1933) i Armanda Călinescu (21 września 1939). W 1940 roku, w okresie sprawowania władzy, zamordowała także kilkudziesięciu polityków opozycji w tym Nicolae Iorgę i Virgila Madgearu. Organizowała pogromy i prześladowania Żydów w czasie II wojny światowej. Ideologowie ugrupowania głosili program eksterminacji Żydów.