12 października
data / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące 12 października?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
POKAŻ WSZYSTKIE PYTANIA
12 października jest 285. (w latach przestępnych 286.) dniem w kalendarzu gregoriańskim. Do końca roku pozostaje 80 dni.
- Imieniny obchodzą: Cyriak, Edwin, Edwina, Eustachiusz, Eustachy, Feliks, Grodzisław, Grzymisław, Maksymilian, Maksymiliana, Serafin, Wilfryd, Witold i Witolda.
- Ameryka – Columbus Day (Dzień Kolumba)
- Bahamy – Rocznica Odkrycia
- Brazylia
- Dzień Dziecka
- Matki Bożej z Aparecidy (Nossa Senhora da Aparecida)
- Gwinea Równikowa – Święto Niepodległości (święto narodowe)
- Hiszpania – rocznica odkrycia Ameryki (święto narodowe)
- Laos – Dzień Wyzwolenia od Francji
- Malawi – Dzień Matki
- Międzynarodowe – Dzień języka hiszpańskiego w ONZ w ramach dni języków[1]
- Światowy Dzień Reumatyzmu
- Polska:
- dawn. święto Ludowego Wojska Polskiego (1950–1989)
- Dzień Bezpiecznego Komputera (od 2004)
- Wspomnienia i święta Kościoła katolickiego[2][3] obchodzą:
- 1474 – Wojna polsko-węgierska: zwycięstwo wojsk polskich w potyczce pod Swanowicami na Śląsku.
- 1520 – Rozpoczęła się bitwa o Międzyrzecz pomiędzy garnizonem tamtejszego zamku i międzyrzeckim mieszczaństwem, a armią najemną podążającą na pomoc Krzyżakom w trakcie wojny pruskiej.
- 1574 – W Krakowie tłum zburzył zbór kalwiński.
- 1654 – IV wojna polsko-rosyjska: wojska rosyjskie zdobyły po oblężeniu miasto Dubrowna.
- 1844 – Wmurowano kamień węgielny pod budowę dworca Kraków Główny.
- 1853 – Otwarto Miejską Szkołę Realną w Poznaniu.
- 1900 – Otwarto Synagogę Wielką w Katowicach.
- 1901 – Wmurowano kamień węgielny pod budowę kościoła Najświętszego Zbawiciela w Warszawie.
- 1914 – I wojna światowa: rozpoczęła się rosyjsko-niemiecka bitwa o Pruszków.
- 1918 – Rada Regencyjna objęła władzę zwierzchnią nad wojskiem.
- 1919 – Założono Polski Komitet Olimpijski.
- 1920:
- Gen. Lucjan Żeligowski proklamował Litwę Środkową.
- Zawarto rozejm w wojnie polsko-bolszewickiej.
- 1921 – Liga Narodów podjęła decyzję o podziale Górnego Śląska. Polska otrzymała 29% spornego terytorium, na którym znajdowało się 50% hut i 76% górnośląskich kopalń węgla.
- 1929 – Uchwalono Konwencję warszawską o ujednoliceniu niektórych prawideł dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego.
- 1935 – Premier RP Walery Sławek podał się do dymisji.
- 1938 – Założono miasto Stalowa Wola.
- 1939 – Adolf Hitler podpisał dekret o utworzeniu Generalnego Gubernatorstwa.
- 1941 – Od 6 tys. do 12. tys. Żydów z getta w Stanisławowie zostało rozstrzelanych przez Niemców i Ukraińców w czasie tzw. „krwawej niedzieli”.
- 1946 – Oblatano pierwszy egzemplarz seryjny szybowca IS-A Salamandra.
- 1953 – Uwięziony przez władze komunistyczne prymas Polski kardynał Stefan Wyszyński został przeniesiony z Rywałdu do Stoczka Klasztornego.
- 1957 – Na scenie kameralnej Teatru Wybrzeże w Sopocie odbyła się prapremiera dramatu politycznego Szewcy Stanisława Ignacego Witkiewicza w reżyserii Zygmunta Hübnera.
- 1961 – Premiera filmu wojennego Ogniomistrz Kaleń w reżyserii Ewy i Czesława Petelskch.
- 1962 – Uruchomiono pierwszy blok Elektrowni Halemba.
- 1963:
- Fabryka Samochodów Ciężarowych w Lublinie rozpoczęła seryjną produkcję transportera opancerzonego SKOT.
- W Warszawie odsłonięto Pomnik Żołnierza 1. Armii Wojska Polskiego.
- 1968 – Premiera filmu sensacyjnego Ostatni po Bogu w reżyserii Pawła Komorowskiego.
- 1969 – W Beskidzie Śląskim odkryto Jaskinię Salmopolską.
- 1980 – Odsłonięto Pomnik Artylerii Polskiej w Toruniu.
- 1984 – Oblatano prototyp samolotu PZL-130 Orlik.
- 1990 – Sejm RP przyjął ustawę powołującą Straż Graniczną.
- 1996 – Częściowe zaćmienie Słońca.
- 2006 – Uruchomiono satelitarną telewizyjno-radiową platformę cyfrową n[4][5].
- 2007 – odbyła się przedwyborcza debata pomiędzy Donaldem Tuskiem a Jarosławem Kaczyńskim
- 2010 – 18 osób zginęło, a jedna została ranna w zderzeniu przepełnionego busa z ciężarówką pod Nowym Miastem nad Pilicą.
- 539 p.n.e. – Po pokonaniu wojsk babilońskich w bitwie pod Opis wojska perskie pod wodzą Cyrusa II Wielkiego zajęły bez walki Sippar[6].
- 166 – Współcesarze rzymscy Marek Aureliusz i Lucjusz Werus odbyli w Rzymie triumf po zwycięskiej wojnie z Partami.
- 633 – Król Nortumbrii Edwin poległ w bitwie pod Hatfield Chase z wojskami pogańskiej koalicji Mercji i Walii[7].
- 900 – Ludwik III Ślepy koronował się w Pawii na króla Włoch.
- 1279 – Japoński reformator buddyzmu Nichiren Daishōnin napisał Gohonzon.
- 1322 – I wojna o niepodległość Szkocji: zwycięstwo wojsk szkockich nad angielskimi w bitwie pod Old Byland.
- 1398 – Wielki książę litewski Witold Kiejstutowicz zawarł pokój na wyspie Salin z zakonem krzyżackim[8].
- 1420 – I krucjata antyhusycka: zwycięstwo husytów w bitwie pod Małym Borem.
- 1427 – Zwycięstwo wojsk weneckich, sabaudzkich i florenckich nad mediolańskimi w bitwie pod Maclodio.
- 1428 – Wojna stuletnia: wojska angielskie rozpoczęły oblężenie Orleanu.
- 1435 – Żona dziedzica księstwa Bawarii-Monachium Albrechta, Agnes Bernauer, została utopiona w Dunaju na rozkaz swego teścia, księcia Ernesta.
- 1459 – Wojna Dwóch Róż: zwycięstwo Lancasterów nad Yorkami w bitwie pod Ludlow.
- 1492 – Krzysztof Kolumb dopłynął do archipelagu Bahamów[9]. Jest to oficjalna data odkrycia Ameryki przez Europejczyków.
- 1494 – Poświęcono cerkiew w rumuńskim Borzești.
- 1576 – Rudolf II Habsburg został cesarzem rzymsko-niemieckim.
- 1582 – Ze względu na wprowadzenie kalendarza gregoriańskiego w dniu 4 października, dat od 5 października do 14 października nie było we Francji, Hiszpanii, Italii, Portugalii i Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
- 1617 – Gustaw II Adolf został koronowany na króla Szwecji.
- 1654 – W wyniku wybuchu składu prochu strzelniczego w holenderskim Delfcie zginęło ok. 1200 osób.
- 1681 – Jedna z mieszkanek Londynu została publicznie wychłostana „za zaangażowanie się w politykę”.
- 1709 – Założono miasto Chihuahua w Meksyku.
- 1711 – Karol VI Habsburg został cesarzem rzymsko-niemieckim.
- 1730 – Chrystian VI Oldenburg został królem Danii i Norwegii.
- 1748 – Wojna o ucho Jenkinsa: nierozstrzygnięta hiszpańsko-brytyjska bitwa pod Hawaną.
- 1758 – Wojna o kolonie amerykańskie: zwycięstwo wojsk brytyjskich nad francuskimi w bitwie o Fort Ligonier.
- 1773 – W stanie Wirginia otwarto pierwszy amerykański szpital psychiatryczny.
- 1792 – W Nowym Jorku po raz pierwszy obchodzony był Dzień Kolumba (Columbus Day).
- 1798:
- Rewolucja irlandzka: zwycięstwo floty brytyjskiej nad wspierającą powstańców flotą francuską w bitwie pod Lough Swilly.
- W Luksemburgu wybuchła wojna chłopska.
- 1799 – Francuzka Jeanne-Geneviève Garnerin, jako pierwsza kobieta w historii, wykonała udany skok ze spadochronem z balonu lecącego na wysokości 900 metrów.
- 1810 – W Monachium odbył się pierwszy Oktoberfest. Bawarska para królewska zaprosiła mieszkańców miasta do wspólnego świętowania godów weselnych księcia Ludwika I Wittelsbacha i księżniczki Teresy von Sachsen-Hildburghausen.
- 1813 – Kongres zwołany przez José Gaspara Rodrígueza de Francię proklamował Republikę Paragwaju, uniezależniając ją od władzy w Buenos Aires.
- 1814 – Podczas kongresu wiedeńskiego ustanowiono Królestwo Hanoweru.
- 1822:
- Piotr I został ogłoszony cesarzem Brazylii, która formalnie uzyskała niepodległość od Portugalii.
- Victor Hugo ożenił się z Adelą Foucher.
- 1824 – Juan Barrundia został prezydentem Gwatemali.
- 1825 – Wojna brazylijsko-argentyńska: zwycięstwo powstańców urugwajskich nad brazylijską milicją w bitwie nad Sarandí.
- 1841 – Król Holandii i wielki książę Luksemburga Wilhelm II nadał Luksemburgowi pierwszą konstytucję.
- 1842 – Przyszły król Bawarii Maksymilian II ożenił się z księżniczką pruską Marią Fryderyką.
- 1847 – Założono Zakład Budowy Telegrafów Siemens&Halske (obecnie Siemens AG).
- 1851 – Założono miasto Sauce w Urugwaju.
- 1859 – Uzurpator Joshua A. Norton ogłosił się cesarzem Stanów Zjednoczonych i nakazał rozwiązanie Kongresu.
- 1862 – Bartolomé Mitre został prezydentem Argentyny.
- 1868 – Domingo Faustino Sarmiento został prezydentem Argentyny.
- 1874 – Nicolás Avellaneda został prezydentem Argentyny.
- 1880 – Julio Argentino Roca został prezydentem Argentyny.
- 1884 – Założono miasto Ushuaia na Ziemi Ognistej w południowej Argentynie.
- 1886 – Miguel Juárez Celman został prezydentem Argentyny.
- 1887 – Założono japoński koncern Yamaha.
- 1889 – Gustaf Åkerhielm został premierem Szwecji.
- 1892 – Luis Sáenz Peña został prezydentem Argentyny.
- 1896 – W Algierze wyruszył na trasę pierwszy tramwaj elektryczny.
- 1898 – Julio Argentino Roca został po raz drugi prezydentem Argentyny.
- 1900 – Wszedł do służby USS „Holland”, pierwszy okręt podwodny pełniący służbę w United States Navy i jednocześnie pierwszy na świecie, w którym w pełni zastosowano napęd spalinowy na powierzchni i elektryczny w zanurzeniu.
- 1901 – Theodore Roosevelt oficjalnie nadał nazwę Biały Dom rezydencji prezydenckiej w Waszyngtonie.
- 1903 – Założono paragwajski klub piłkarski Club Guaraní.
- 1904 – Manuel Quintana został prezydentem Argentyny.
- 1905 – W Rosji została założona Partia Konstytucyjno-Demokratyczna.
- 1908 – Niels Neergaard został premierem Danii.
- 1909:
- W brazylijskiej Kurytybie założono klub piłkarski Coritiba FBC.
- Zwodowano żaglowiec „Dar Pomorza” (jako statek szkolny niemieckiej marynarki handlowej „Prinzess Eitel Friedrich”).
- 1910 – Roque Sáenz Peña został prezydentem Argentyny.
- 1912 – 42 górników zginęło w pożarze kopalni rudy miedzi koło Queenstown na zachodzie Tasmanii.
- 1913 – Założono argentyński klub piłkarski Talleres Córdoba.
- 1914:
- I wojna światowa: wojska niemieckie zdobyły belgijską Gandawę.
- W Sarajewie stanął przed sądem zabójca arcyksięcia Franciszka Ferdynanda i jego żony Zofii von Chotek, oraz inni członkowie i sympatycy organizacji „Czarna Ręka”, łącznie 25 osób.
- 1915:
- I wojna światowa: brytyjska pielęgniarka Edyta Luiza Cavell została rozstrzelana przez niemiecki pluton egzekucyjny za pomoc udzieloną żołnierzom alianckim w ich ucieczce z Belgii.
- Mathias Mongenast został premierem Luksemburga.
- 1916:
- Hipólito Yrigoyen został prezydentem Argentyny.
- W mieście Meksyk założono piłkarski Club América.
- 1919 – Założono japoński koncern Olympus.
- 1922 – Marcelo Torcuato de Alvear został prezydentem Argentyny.
- 1924 – Powstała Mołdawska ASRR.
- 1926 – Antonín Švehla został po raz drugi premierem Czechosłowacji.
- 1928:
- Hipólito Yrigoyen został po raz drugi prezydentem Argentyny.
- W Centralnym Domu Armii Czerwonej im. Frunzego w Moskwie odbył się pierwszy koncert Chóru Armii Czerwonej pod dyrekcją Aleksandra Aleksandrowa.
- W szpitalu dziecięcym w Bostonie po raz pierwszy użyto żelaznego płuca.
- 1931:
- Belgijski astronom Eugène Joseph Delporte odkrył planetoidę (2913) Horta.
- Nikoła Muszanow został premierem Bułgarii.
- W Rio de Janeiro odsłonięto pomnik Chrystusa Odkupiciela.
- 1932 – Premiera amerykańskiego dramatu filmowego Grzech w reżyserii Lewisa Milestone’a.
- 1933 – Więzienie wojskowe na wyspie Alcatraz pod San Francisco zostało zakupione przez rząd federalny w celu przekształcenia go w federalny zakład karny.
- 1934 – W imieniu małoletniego następcy tronu Piotra II Karadiordziewicia, syna zamordowanego 3 dni wcześniej króla Aleksandra I, władzę w Jugosławii objęła rada regencyjna z księciem Pawłem na czele.
- 1936:
- Kálmán Darányi został premierem Węgier.
- W stolicy Paragwaju Asunción otwarto Narodowy Panteon Bohaterów.
- 1939 – Jüri Uluots został premierem Estonii.
- 1940:
- Kampania śródziemnomorska: zwycięstwo Brytyjczyków nad Włochami w bitwie morskiej koło przylądka Passero.
- W Japonii w miejsce rozwiązanych partii politycznych utworzono Stowarzyszenie Wspierania Władzy Cesarskiej.
- 1941:
- W ukraińskim Dniepropetrowsku (obecnie Dniepr) Niemcy rozpoczęli masowe mordy miejscowych Żydów. Spośród ok. 11 tys. okupację przeżyło jedynie 15 z nich.
- Zagrzebska synagoga została doszczętnie zniszczona przez ustaszów.
- 1942:
- Bitwa o Atlantyk: niemiecki okręt podwodny U-597 został zatopiony na południe od Islandii przez brytyjski bombowiec Consolidated B-24 Liberator, w wyniku czego zginęła cała, 49-osobowa załoga.
- Wojna na Pacyfiku: amerykańskie krążowniki i niszczyciele pokonały japoński zespół uderzeniowy w bitwie koło Przylądka Esperance.
- 1943 – Front wschodni: rozpoczęła się bitwa pod Lenino.
- 1944 – Wojska brytyjskie wyzwoliły Ateny spod okupacji niemieckiej.
- 1946 – Pieśń Bracia Włosi (Fratelli d’Italia) została ustanowiona nowym hymnem Włoch.
- 1949 – W Monachium założono Niemieckie Zrzeszenie Związków Zawodowych (DGB).
- 1951 – W Kostaryce założono Partię Wyzwolenia Narodowego.
- 1954 – Przyjęto flagę Somalii.
- 1957 – Ukraiński działacz emigracyjny Łew Rebet został zamordowany w Monachium przez agenta KGB Bohdana Staszynskiego.
- 1960:
- Przewodniczący Japońskiej Partii Socjalistycznej Inejirō Asanuma, w trakcie odbywającej się w tokijskiej Hibiya Hall i transmitowanej przez telewizję debaty poprzedzającej wybory parlamentarne, został przebity mieczem wakizashi przez 17-letniego ultraprawicowego zamachowca Otoyę Yamaguchiego.
- W czasie debaty w auli ONZ, w reakcji na przemówienie szefa delegacji Filipin Lorenzo Sumulonga, który potępił radziecką politykę prowadzoną w stosunku do krajów Europy Wschodniej, przywódca ZSRR Nikita Chruszczow zdjął but i uderzał nim w geście dezaprobaty w pulpit.
- 1962 – Otwarto Stadion Bloomfield w Tel-Awiwie.
- 1963:
- Arturo Umberto Illia został prezydentem Argentyny.
- Więzieni w ZSRR jezuita i misjonarz pochodzenia polskiego Walter Ciszek oraz student Marvin Makinen zostali uwolnieni w ramach wymiany więźniów.
- 1964 – W Düsseldorfie rozpoczął się proces zbrodniarzy z Treblinki.
- 1965 – Per Borten został premierem Norwegii.
- 1967 – 66 osób zginęło w katastrofie brytyjskiego samolotu pasażerskiego de Havilland Comet na greckiej wyspie Rodos.
- 1968:
- Gwinea Równikowa (jako Gwinea Hiszpańska) proklamowała niepodległość.
- W mieście Meksyk rozpoczęły się XIX Letnie Igrzyska Olimpijskie.
- 1971:
- Na Broadwayu odbyła się premiera rock opery Jesus Christ Superstar.
- W Iranie rozpoczęły się pięciodniowe obchody 2500-lecia założenia Imperium Perskiego przez Cyrusa II Wielkiego.
- 1973 – Juan Perón objął po raz trzeci urząd prezydenta Argentyny.
- 1975 – Oliver Plunkett został kanonizowany przez papieża Pawła VI.
- 1976:
- Krótko po starcie z Mumbaju w rejs do Ćennaj rozbił się należący do Indian Airlines samolot Sud Aviation SE-210 Caravelle VI-N, w wyniku czego zginęło wszystkich 95 osób na pokładzie (89 pasażerów i 6 członków załogi).
- W mieście Meksyk poświęcono bazylikę Matki Bożej z Guadalupe.
- 1979:
- Oddano do użytku ostatni odcinek autostrady międzystanowej nr 5, przebiegająceh przez Kalifornię, Oregon i Waszyngton, równolegle do linii brzegowej Pacyfiku.
- Thorbjörn Fälldin został po raz drugi premierem Szwecji.
- W czasie tajfunu na Pacyfiku odnotowano najniższe w historii ciśnienie atmosferyczne (870 hPa).
- 1982 – Rozpoczął pracę radziecki system nawigacji satelitarnej GLONASS.
- 1984 – W hotelu w Brighton w którym przebywała brytyjska premier Margaret Thatcher wybuchła bomba podłożona przez IRA, w wyniku czego zginęło 5 osób, a 34 zostały ranne.
- 1988 – Ladislav Adamec został premierem Czechosłowacji.
- 1990 – Podczas wiecu wyborczego w Oppenau niemiecki minister spraw wewnętrznych Wolfgang Schäuble został dwukrotnie postrzelony przez zamachowca, wskutek czego został częściowo sparaliżowany.
- 1992 – 545 osób zginęło, 6512 zostało rannych, a 50 tys. straciło dach nad głową w trzęsieniu ziemi w Kairze.
- 1994:
- 66 osób zginęło w katastrofie samolotu Fokker F28 w środkowym Iranie.
- Steven Spielberg, Jeffrey Katzenberg i David Geffen założyli amerykańską wytwórnię filmową DreamWorks.
- 1995 – Zawarto rozejm podczas wojny w Bośni i Hercegowinie.
- 1999:
- Według szacunków ONZ urodził się sześciomiliardowy mieszkaniec Ziemi.
- W Pakistanie gen. Pervez Musharraf dokonał bezkrwawego zamachu stanu, obalając i aresztując premiera Nawaza Sharifa i rozwiązując parlament.
- 2000 – 17 marynarzy zginęło, a 39 zostało rannych w wyniku samobójczego ataku z użyciem łodzi wypełnionej materiałami wybuchowymi na amerykański niszczyciel USS „Cole” w porcie Aden w Jemenie.
- 2002:
- W wyniku zamachu bombowego na indonezyjskiej wyspie Bali zginęły 202 osoby, a ponad 300 zostało rannych.
- Została uruchomiona Wikipedia koreańskojęzyczna.
- 2003 – Niemiec Michael Schumacher po raz szósty w karierze został mistrzem świata Formuły 1.
- 2007 – Były wiceprezydent USA Al Gore i Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu zostali ogłoszeni laureatami Pokojowej Nagrody Nobla.
- 2008 – Na Litwie odbyły się wybory parlamentarne połączone z referendum w sprawie zamknięcia Ignalińskiej Elektrowni Jądrowej.
- 2010:
- 45 osób zginęło, a 9 zostało rannych w zderzeniu autobusu z lokomotywą regionalnych Kolei Naddniestrzańskich na przejeździe kolejowym w mieście Marganiec na Ukrainie.
- Filipiny zostały zaatakowane przez tajfun Megi.
- Rozpoczęła się akcja uwalniania górników zasypanych w chilijskiej kopalni miedzi i złota w Copiapó.
- 2012 – Unia Europejska została ogłoszona laureatem Pokojowej Nagrody Nobla.
- 2019 – W ramach projektu INEOS 159 Challenge Kenijczyk Eliud Kipchoge jako pierwszy przebiegł w Wiedniu maraton w czasie poniżej 2 godzin (1:59:40)[10].
- 2021 – Akyłbiek Żaparow został przewodniczącym Gabinetu Ministrów (premierem) Kirgistanu.
- 1964 – Rozpoczęła się pierwsza wieloosobowa misja kosmiczna Woschod 1.
- 1969 – Rozpoczęła się załogowa misja kosmiczna Sojuz 7.
- 2005 – Wystrzelono drugi chiński załogowy statek kosmiczny Shenzhou 6.