15 października
data / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące 15 października?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
POKAŻ WSZYSTKIE PYTANIA
15 października jest 288. (w latach przestępnych 289.) dniem w kalendarzu gregoriańskim. Do końca roku pozostaje 77 dni.
- Imieniny obchodzą: Antioch, Bruno, Brunon, Drogosław, Drogosława, Eutymiusz, Filipa, Gościsława, Jadwiga, Leonard, Roger, Sewer, Tekla, Teodoryk i Teresa.
- Burkina Faso – rocznica zamachu stanu w 1987
- Międzynarodowe:
- Europejski Dzień Walki z Rakiem Piersi
- Światowy Dzień Białej Laski[1] (od 1964 roku święto osób niewidomych)[2]
- Światowy Dzień Mycia Rąk[3] (od 2008 roku pod patronatem UNESCO)
- Międzynarodowy Dzień Kobiet Wiejskich[4] (od 2008 roku)
- Polska:
- Dzień Dziecka Utraconego (od 2004 z inicjatywy „Organizacji Rodziców po Stracie oraz Rodziców Dzieci Chorych – Dlaczego”)
- Święto Wojsk Radiotechnicznych[5]
- Stany Zjednoczone – Dzień Pamięci Dzieci Nienarodzonych i Zmarłych
- Wspomnienia i święta w Kościele katolickim[6][7] obchodzą:
- bł. Filipa de Chantemilan (dziewica)
- św. Teresa z Ávili (Święta Teresa od Jezusa; doktor Kościoła, dziewica)
- św. Sewer (biskup Trewiru)
- 1432 – Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie zawarły unię grodzieńską, będącą jednym z aktów unii polsko-litewskiej.
- 1526 – Król Zygmunt I Stary wprowadził pierwszą spośród siedmiu swoich ordynacji menniczych.
- 1578 – I wojna polsko-rosyjska: wojska rosyjskie rozpoczęły oblężenie Kiesi (obecnie Łotwa).
- 1592 – Król Zygmunt III Waza nadał prawa miejskie magdeburskie Czehryniowi (obecnie Ukraina).
- 1595 – Poświęcono kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Małogoszczu.
- 1654 – Poświęcono kościół św. Teresy w Wilnie.
- 1816 – W ramach Armii Królestwa Kongresowego utworzono żandarmerię.
- 1832 – W Królestwie Kongresowym weszła do obiegu moneta dwunominałowa 15 kopiejek – 1 złoty.
- 1861 – W Warszawie wojsko rosyjskie rozbiło demonstrację patriotyczną z okazji rocznicy śmierci Tadeusza Kościuszki.
- 1870 – W Krakowie ukazało się ostatnie wydanie tygodnika beletrystycznego „Kalina”.
- 1880 – Otwarto tunel pod Świerkową Kopą.
- 1903 – W Łodzi odbyła się premiera dramatu Śnieg Stanisława Przybyszewskiego.
- 1905 – Na posiedzeniu II Rady Partyjnej PPS w Mińsku Litewskim Organizacja Spiskowo-Bojowa PPS została przekształcona w Organizację Bojową PPS (zwaną również „Centralną Bojówką”). Szefem Wydziału Bojowego mianowano Józefa Piłsudskiego.
- 1911 – Ukazało się pierwsze wydanie czasopisma „Skaut”.
- 1922 – Na stacji kolejowej w Sapieżance koło Lwowa został zamordowany przez Ukraińską Organizację Wojskową kandydat w zbliżających się wyborach do Sejmu RP prof. Sydir Twerdochlib.
- 1933 – Reprezentacja Polski przegrała z Czechosłowacją 1:2 w rozegranym w Warszawie meczu eliminacyjnym do II Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej we Włoszech.
- 1939:
- Niemiecki Selbstschutz dokonał w lesie bratiańskim masowego mordu blisko 150 przedstawicieli polskiej elity intelektualnej i politycznej z ziemi lubawskiej.
- Rząd niemiecki podjął uchwałę o utworzeniu Wielkiego Miasta Szczecin.
- 1941 – W Generalnym Gubernatorstwie wprowadzono karę śmierci dla Żydów opuszczających teren getta i dla Polaków udzielających Żydom schronienia.
- 1942:
- Na wydmach Łuże w Puszczy Kampinoskiej Niemcy rozstrzelali 39 więźniów z Pawiaka.
- Zostało zlikwidowane getto żydowskie w Krośniewicach, a jego mieszkańcy wywiezieni do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem i tam zamordowani.
- 1944 – Ukazało się pierwsze wydanie „Życia Warszawy”.
- 1945 – Została założona Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku.
- 1949:
- Utworzono cztery pierwsze bataliony górnicze.
- Zakończył się IV Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina. Pierwszą nagrodę zdobyły ex aequo Halina Czerny-Stefańska z Polski i Bella Dawidowicz z ZSRR.
- 1950 – Związek Harcerstwa Polskiego został włączony w struktury Związku Młodzieży Polskiej.
- 1975 – Nastąpiło połączenie miast: Koźla, Kędzierzyna, Kłodnicy i Sławięcic oraz 3 wsi (Lenartowic, Miejsca Kłodnickiego i Cisowej) – początek istnienia miasta Kędzierzyn-Koźle.
- 1978 – Marek Kotański założył w Głoskowie (powiat garwoliński) pierwszy ośrodek Monaru.
- 1979:
- Centrum Zdrowia Dziecka przyjęło pierwszego pacjenta.
- Premiera filmu Aria dla atlety w reżyserii Filipa Bajona.
- 1981 – Z taśmy montażowej Fabryki Samochodów Małolitrażowych zjechał milionowy Fiat 126p.
- 1989 – W Szczecinie odsłonięto pomnik „Tym, którzy nie powrócili z morza”.
- 1990 – Premiera filmu Ucieczka z kina „Wolność” w reżyserii Wojciecha Marczewskiego.
- 1993 – Rozpoczęto produkcję samochodu dostawczego Lublin.
- 2004 – Premiera komediodramatu filmowego Wesele w reżyserii Wojciecha Smarzowskiego.
- 2005 – W Emilcinie na Lubelszczyźnie odsłonięto jedyny w kraju pomnik UFO.
- 2006 – Odbył się ostatni seans filmowy w warszawskim kinie „Relax”.
- 2007 – Ukazało się pierwsze wydanie dziennika „Polska”.
- 2016 – W Cieszynie odbyła się uroczysta sesja połączonych Synodów Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego i Kościoła Ewangelicko-Reformowanego na której przyjęto brzmienie wspólnego przesłania z okazji 500-lecia Reformacji.
- 2023 – Odbyły się wybory parlamentarne i referendum ogólnokrajowe.
- 1080 – W trakcie walk o tron niemiecki została stoczona bitwa nad Elsterą.
- 1328 – W klasztorze św. Jakuba w Paryżu odbył się pogrzeb Klemencji Andegaweńskiej, drugiej żony zmarłego w 1316 roku króla Francji i Nawarry Ludwika X Kłótliwego.
- 1537 – Odbył się chrzest przyszłego króla Anglii Edwarda VI Tudora.
- 1576 – Zainaugurował działalność uniwersytet w niemieckim Helmstedt.
- 1582 – Ze względu na wprowadzenie kalendarza gregoriańskiego, 15 października we Francji, Hiszpanii, Italii, Portugalii i Rzeczypospolitej Obojga Narodów nastąpił po 4 października (ominięto 10 dat: od 5 października do 14 października).
- 1581 – W Paryżu odbyła się premiera widowiska Komiczny Balet Królowej.
- 1586 – Była królowa Szkotów Maria I Stuart stanęła przed angielskim sądem pod zarzutem zdrady.
- 1597 – Maksymilian I został księciem Bawarii.
- 1604 – Powstanie antyhabsburskie na Węgrzech: zwycięstwo powstańców w bitwie pod Álmosd.
- 1607 – Neofit II został po raz drugi ekumenicznym patriarchą Konstantynopola.
- 1669 – Cesarz Niemiec Leopold I Habsburg założył Uniwersytet w Innsbrucku.
- 1743 – Poświęcono bazylikę Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Senglei na Malcie.
- 1760 – Wojna siedmioletnia: zwycięstwo wojsk francuskich nad brytyjsko-hanowersko-hesko-brunszwickimi w bitwie pod Kloster Kamp.
- 1778 – Wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych: niedaleko Little Egg Harbor w New Jersey Brytyjczycy dokonali masakry kilkudziesięciu żołnierzy Legionu Pułaskiego.
- 1783 – Francuz Jean-François Pilâtre de Rozier jako pierwszy człowiek na świecie wzleciał balonem (na uwięzi) na wysokość 20 metrów.
- 1793 – Rewolucja francuska: królowa Francji Maria Antonina (nazywana przez rewolucjonistów wdową Capet) została skazana na karę śmierci i ścięta na gilotynie następnego dnia.
- 1805 – III koalicja antyfrancuska: rozpoczęła się francusko-austriacka bitwa pod Ulm.
- 1810 – Wojna na Półwyspie Iberyjskim: pod Fuengirolą 4. Pułk Piechoty Księstwa Warszawskiego wraz z dragonami francuskimi odparli atak brytyjskiego korpusu ekspedycyjnego i hiszpańskich partyzantów.
- 1815 – HMS „Northumberland” z zesłanym Napoleonem Bonaparte dopłynął na Wyspę Świętej Heleny.
- 1818 – Założono Kurlandzkie Muzeum Prowincjonalne w Mitawie (Jełgawie).
- 1819 – Kapitan William Smith odkrył Desolation Island w archipelagu Szetlandów Południowych.
- 1831 – W Irlandii utworzono rządową agencję ochrony i konserwacji zabytków Office of Public Works.
- 1840 – Na Wyspie Świętej Heleny odbyła się ekshumacja zwłok Napoleona Bonapartego, które następnie przeniesiono na francuski statek i przewieziono do Francji.
- 1863 – Wojna secesyjna: zatonął konfederacki okręt podwodny „H.L. Hunley” wraz z ośmioosobową załogą.
- 1882 – Uruchomiono komunikację tramwajową w niemieckim Halle.
- 1888 – Kuba Rozpruwacz wysłał do szefa Komitetu Czujności Dzielnicy Whitechapel George’a Luska tzw. list „Z piekieł” wraz z fragmentem nerki jednej ze swych ofiar.
- 1894 – Francuski oficer pochodzenia żydowskiego Alfred Dreyfus został aresztowany pod fałszywym zarzutem szpiegostwa na rzecz Niemiec.
- 1897 – W Belgii ustanowiono Order Korony.
- 1902 – Zwodowano francuski niszczyciel „Javeline”.
- 1904:
- Flota Bałtycka (sformowana w Drugą Eskadrę Pacyfiku) opuściła port w Lipawie, aby wspomóc siły rosyjskie w wojnie z Japonią. Po siedmiomiesięcznym rejsie została doszczętnie rozbita w bitwie pod Cuszimą.
- Fryderyk August II został królem Saksonii.
- 1910 – Założono argentyński klub sportowy Olimpo Bahía Blanca.
- 1911 – Zwodowano włoski pancernik „Giulio Cesare”.
- 1913 – Zwodowano francuski niszczyciel „Protet”.
- 1914 – I wojna światowa: brytyjski krążownik pancernopokładowy HMS „Hawke” został zatopiony przez niemiecki okręt podwodny U-9. Zginęło 527 członków załogi (w tym dowódca), uratowano ok. 70.
- 1917:
- I wojna światowa: skazana na karę śmierci za szpiegostwo na rzecz Niemiec holenderska tancerka Mata Hari została rozstrzelana przez francuski pluton egzekucyjny w koszarach w Vincennes.
- Papież Benedykt XV założył Papieski Instytut Wschodni.
- 1920 – Wojna polsko-sowiecka: grupa płka Gustawa Paszkiewicza zdobyła Mińsk, jednak następnego dnia dowódca otrzymał rozkaz opuszczenia miasta, które zgodnie z rokowaniami pozostawało w granicach Rosji Sowieckiej.
- 1922 – Ferdynand I i Maria Koburg zostali koronowani na króla i królową Rumunii.
- 1925 – W Kopenhadze założono klub piłkarski Hvidovre IF.
- 1928 – Sterowiec Graf Zeppelin pomyślnie zakończył swój pierwszy lot transatlantycki, cumując w Lakehurst w stanie New Jersey.
- 1930 – Powstała Homelska Fabryka Maszyn Rolniczych.
- 1932 – Odbył się inauguracyjny lot linii lotniczych Tata Airlines (obecnie Air India).
- 1937 – Dokonano oblotu samolotu bombowego dalekiego zasięgu Boeing XB-15.
- 1938:
- Dokonano oblotu brytyjskiego samolotu bombowo-torpedowego Bristol Beaufort.
- W Dreźnie odbyła się premiera opery Dafne Richarda Straussa.
- 1939 – Otwarto Port lotniczy Nowy Jork-LaGuardia.
- 1940:
- Kampania śródziemnomorska: włoski okręt podwodny „Enrico Toti” zatopił w Zatoce Tarenckiej brytyjską jednostkę tej samej klasy HMS „Triad” wraz z całą, 59-osobową załogą.
- Premiera filmu Dyktator w reżyserii Charliego Chaplina.
- 1941:
- Atak Niemiec na ZSRR: w trakcie bitwy pod Moskwą Józef Stalin nakazał ewakuację funkcjonariuszy partii komunistycznej, Stawki i różnych biur rządowych do Kujbyszewa (obecnie Samara), pozostawiając za sobą jedynie ograniczoną liczbę urzędników.
- W odwecie za atak partyzantów na niemiecki garnizon, w którym zginęło 10, a rannych zostało 14 Niemców, żołnierze Wehrmachtu rozpoczęli sześciodniową masakrę ok. 2 tys. mieszkańców serbskiego miasta Kraljevo.
- Został aresztowany Hotsumi Ozaki, japoński dziennikarz, komunista i informator radzieckiego szpiega Richarda Sorgego, którego aresztowano 18 października.
- 1942 – Wojna na Pacyfiku: u wybrzeży wyspy San Cristobal japońskie samoloty zatopiły niszczyciel USS „Meredith”, w wyniku czego zginęło 180 spośród 261 członków załogi.
- 1943 – W katastrofie należącego do American Airlines Douglasa DC-3 pod Centerville w stanie Tennessee zginęło wszystkich 11 osób na pokładzie.
- 1944:
- W Brunszwiku około 2600 osób zginęło wskutek burzy ogniowej wywołanej alianckim nalotem bombowym.
- Wojska niemieckie obaliły regenta Królestwa Węgier admirała Miklósa Horthyego, który usiłował zawrzeć separatystyczny pokój ze ZSRR (operacja „Panzerfaust”).
- 1945 – We Fresnes został rozstrzelany Pierre Laval, szef kolaboracyjnego francuskiego rządu Vichy.
- 1946 – W noc poprzedzającą wykonanie kary śmierci Hermann Göring popełnił samobójstwo w więzieniu w Norymberdze poprzez połknięcie kapsułki z cyjankiem potasu.
- 1950 – W NRD odbyły się pierwsze wybory do Izby Ludowej.
- 1951 – Amerykańska stacja CBS rozpoczęła emisję serialu komediowego Kocham Lucy.
- 1956 – Niemka Petra Schürmann zdobyła w Londynie tytuł Miss World 1956.
- 1959:
- 8 osób zginęło w wyniku zderzenia nad Hardinsburgiem w stanie Kentucky transponującego dwie bomby atomowe bombowca Boeing B-52 Stratofortress z samolotem-cysterną.
- Ukraiński nacjonalista Stepan Bandera został zamordowany w Monachium przez agenta KGB Bohdana Staszynskiego.
- 1960 – W Argentynie utworzono Park Narodowy Ziemi Ognistej.
- 1962 – Rozpoczął się kryzys kubański.
- 1963:
- Bella Unión w Urugwaju otrzymało prawa miejskie.
- Gen. Park Chung-hee wygrał wybory prezydenckie w Korei Południowej.
- Pierwszy kanclerz RFN Konrad Adenauer podał się do dymisji po 14 latach rządów.
- 1964:
- Oddano do eksploatacji Rurociągu „Przyjaźń”.
- Partia Pracy wygrała wybory parlamentarne w Wielkiej Brytanii.
- 1969 – Prezydent Somalii Abdirashid Ali Shermarke został zastrzelony w mieście Laas Caanood przez swego ochroniarza.
- 1970 – Anwar as-Sadat został prezydentem Egiptu.
- 1971 – Rozpoczęto seryjną produkcję jugosłowiańskiego samochodu osobowego Zastava 101.
- 1975 – Brazylijczyk João Carlos de Oliveira ustanowił w mieście Meksyk rekord świata w trójskoku (17,89 m).
- 1976 – Walter Mondale i Robert Dole starli się w Houston w Teksasie w pierwszej w historii debacie telewizyjnej między kandydatami na urząd wiceprezydenta USA.
- 1979 – Prezydent Salwadoru Carlos Humberto Romero został obalony przez armię.
- 1980 – W Namur po raz pierwszy zebrał się parlament Walonii.
- 1985 – Przyjęto Europejską Kartę Samorządu Lokalnego.
- 1986 – 11 żołnierzy zginęło w katastrofie wojskowego samolotu CASA pod Cabildo w Chile.
- 1987 – Prezydent Burkiny Faso Thomas Sankara zginął w wojskowym zamachu stanu kierowanym przez Blaise’a Compaoré, który zajął jego miejsce.
- 1990 – Prezydent ZSRR Michaił Gorbaczow został laureatem Pokojowej Nagrody Nobla.
- 1993:
- Nelson Mandela i prezydent RPA Frederik Willem de Klerk zostali laureatami Pokojowej Nagrody Nobla.
- W Las Vegas otwarto Hotel Luksor.
- 1997:
- Były prezydent gen. Denis Sassou-Nguesso przejął siłą władzę w Kongu, obalając demokratycznie wybranego Pascala Lissoubę.
- Na pustyni w Nevadzie brytyjski kierowca Andy Green na samochodzie z napędem odrzutowym Thrust SSC przekroczył po raz pierwszy barierę dźwięku na pojeździe naziemnym.
- W kierunku Saturna została wystrzelona sonda Cassini-Huygens.
- 1998 – Gen. Émile Lahoud został wybrany przez Zgromadzenie Narodowe na urząd prezydenta Libanu.
- 2003:
- Chiny jako trzeci kraj wystrzeliły załogowy statek kosmiczny (Shenzhou 5).
- İlham Əliyev zwyciężył w wyborach prezydenckich w Azerbejdżanie.
- 2005:
- Nad zachodnim Atlantykiem uformował się huragan Wilma.
- Obywatele Iraku przyjęli w referendum nową konstytucję.
- 2007 – Pierwszy egzemplarz największego samolotu pasażerskiego świata Airbus A380 wszedł do służby w barwach Singapore Airlines.
- 2008 – Urzędujący prezydent İlham Əliyev zwyciężył w wyborach prezydenckich w Azerbejdżanie.
- 2011 – W Moskwie odsłonięto pierwszy w Rosji pomnik Jana Pawła II.
- 2013 – Antje Jackelén została wybrana na arcybiskupa Uppsali i pierwszą kobietę-prymasa w historii Kościoła Szwecji.
- 2014 – Filipe Nyusi wygrał w I turze wybory prezydenckie w Mozambiku.
- 2016 – Wszedł do służby prototypowy amerykański niszczyciel USS „Zumwalt”.
- 2017 – Sooronbaj Dżeenbekow wygrał w pierwszej turze wybory prezydenckie w Kirgistanie.
- 2020 – Na skutek protestów społecznych, po sfałszowanych wg opozycji wyborach parlamentarnych z 4 października, Sooronbaj Dżeenbekow ustąpił ze stanowiska prezydenta Kirgistanu, a p.o. prezydenta został premier Sadyr Dżaparow.
- 2021 – Czterech zamachowców-samobójców wysadziło się w szyickim meczecie w Kandaharze w Afganistanie, zabijając 65 i raniąc ponad 70 osób.
- 2022 – Inwazja Rosji na Ukrainę: co najmniej 11 osób zginęło, a 15 zostało rannych po tym, jak dwóch żołnierzy otworzyło ogień do grupy ochotników na rosyjskim poligonie w obwodzie biełgordzkim.