8 września
data / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące 8 września?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
POKAŻ WSZYSTKIE PYTANIA
8 września jest 251. (w latach przestępnych 252.) dniem w kalendarzu gregoriańskim. Do końca roku pozostaje 114 dni.
- Imieniny obchodzą: Adam, Adrian, Adriana, Adrianna, Alan, Amon, Bratumił, Euzebiusz, Maria, Nestor, Radosław, Radosława, Serafina, Teofil, Wiola i Zenon.
- Andora – święto narodowe
- Macedonia Północna – Święto Niepodległości
- Międzynarodowe:
- Międzynarodowy Dzień Alfabetyzacji (pod patronatem UNESCO)[1]
- Światowy Dzień Fizjoterapii
- Polska – Dzień Dobrej Wiadomości, Dzień Ratownika Medycznego[2]
- Wspomnienia i święta w Kościele katolickim[3][4] obchodzą:
- Narodzenie Najświętszej Maryi Panny (Matki Bożej Siewnej)
- Najświętsza Maryja Panna Gietrzwałdzka[5] (zob. objawienie w Gietrzwałdzie)
- bł. Adam Bargielski (męczennik)
- bł. Alan de Rupe (zm. 1475, kapłan)
- bł. Antoni Fryderyk Ozanam
- św. Belina z Landreville, dziewica i męczennica
- św. Korbinian (biskup)
- bł. Janusz z Uppsali, dominikanin, arcybiskup i prymas Szwecji
- bł. Serafina Sforza (zm. 1478, klaryska i ksieni)
- św. Sergiusz I (papież)
- 1453 – Jan Kapistran założył w Krakowie pierwszy w Polsce klasztor obserwantów.
- 1487 – Wojna polsko-turecka: zwycięstwo wojsk polskich w bitwie pod Kopystrzyniem.
- 1466 – Wojna trzynastoletnia: rozpoczęły się polsko-krzyżackie negocjacje pokojowe w Toruniu.
- 1514 – Wojna litewsko-moskiewska: zwycięstwo wojsk polsko-litewskich w bitwie pod Orszą.
- 1655 – Potop szwedzki: wojska szwedzkie zajęły Warszawę.
- 1717 – Biskup chełmski Krzysztof Jan Szembek koronował koronami papieskimi obraz Matki Boskiej Częstochowskiej.
- 1792 – W Warszawie odbyła się premiera dramatu mieszczańskiego Wojciecha Bogusławskiego Henryk VI na łowach.
- 1831 – Powstanie listopadowe: skapitulowała Warszawa.
- 1899 – Wmurowano kamień węgielny pod budowę gmachu głównego Politechniki Warszawskiej.
- 1900 – W Bielsku (obecnie Bielsko-Biała) odsłonięto pomnik Marcina Lutra.
- 1914 – I wojna światowa:
- Koło Żółkwi odbyła się pierwsza w historii walka samolotów. Rosyjski pilot Piotr Niestierow staranował austriacki samolot rozpoznawczy, w wyniku czego samoloty rozbiły się, a Niestierow i dwóch lotników austriackich zginęli.
- Rozpoczęła się niemiecko-rosyjska bitwa nad jeziorami mazurskimi.
- 1927 – Publicysta i pisarz Tadeusz Dołęga-Mostowicz został ciężko pobity na ulicy w Warszawie przez sanacyjnych bojówkarzy, a następnie wywieziony na skraj lasu pod Warszawą i tam nieprzytomny wrzucony do glinianki. Życie uratował mu przypadkowy świadek.
- 1935 – Odbyły się wybory do Sejmu RP.
- 1938 – Premiera filmu Druga młodość w reżyserii Michała Waszyńskiego.
- 1939 – Kampania wrześniowa:
- Niemcy spalili żywcem 60 Żydów w synagodze w Lipsku na Mazowszu.
- Rozpoczęła się dwudniowa bitwa pod Iłżą pomiędzy związkami taktycznymi południowego zgrupowania polskiej Armii „Prusy” a niemieckim 15 Korpusem Lekkim gen. Hermanna Hotha.
- Rozpoczęła się obrona Warszawy.
- Stoczono bitwy pod Barakiem, pod Wolą Cyrusową i Odrzywołem.
- We wsi Opatowiec na Kielecczyźnie Niemcy rozstrzelali 45 polskich jeńców.
- Wojska niemieckie zajęły Łódź i Radom.
- W procesie pierwszej grupy obrońców Poczty Polskiej w Gdańsku niemiecki sąd polowy skazał na śmierć 28 osób.
- 1944:
- 39. dzień powstania warszawskiego: na Mokotowie sytuacja stabilna. Pożary na Pradze.
- W ramach akcji „Burza” na Czerwonym Bagnie została stoczona największa na Podlasiu bitwa partyzancka 9. Pułku Strzelców Konnych Armii Krajowej pod dowództwem rotmistrza Wiktora Konopki, w której zginęło około 110 partyzantów (w tym dowódca) i 1500 Niemców.
- Oddział NSZ odniósł zwycięstwo w bitwie pod Rząbcem na Kielecczyźnie z oddziałem AL i grupą radzieckich skoczków spadochronowych.
- 1945 – Otwarto Muzeum Lubuskie im. Jana Dekerta w Gorzowie Wielkopolskim.
- 1958 – W katastrofie balonu w Szatarpach koło Kościerzyny zginął dwukrotny zdobywca Pucharu Gordona Bennetta mjr Franciszek Hynek.
- 1968 – 59-letni Ryszard Siwiec dokonał samospalenia podczas uroczystości dożynkowych na Stadionie Dziesięciolecia w Warszawie, protestując w ten sposób przeciwko inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację. W wyniku odniesionych oparzeń zmarł w szpitalu 4 dni później.
- 1970 – Premiera filmu Krajobraz po bitwie w reżyserii Andrzeja Wajdy.
- 1972 – Sąd Wojewódzki w Opolu skazał Jerzego Kowalczyka na karę śmierci, a jego brata Ryszarda na 25 lat pozbawienia wolności za wysadzenie 7 października 1971 roku auli miejscowej Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
- 1977 – Na antenie TVP1 wyemitowano premierowe wydanie programu popularnonaukowego Sonda.
- 1981 – Z inicjatywy Henryka Sicińskiego, ostrowskiego delegata na I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność”, uchwalono Posłanie do ludzi pracy Europy Wschodniej.
- 1984 – Premiera filmu wojennego Umarłem, aby żyć w reżyserii Stanisława Jędryki.
- 1993 – 7 osób zginęło, a ponad 50 zostało rannych w katastrofie tramwaju w Poznaniu.
- 1997 – Premiera filmu Historie miłosne w reżyserii Jerzego Stuhra.
- 1999 – W rozegranym w Warszawie meczu eliminacyjnym do Mistrzostw Europy Polska zremisowała bezbramkowo z Anglią.
- 2000 – Premiera filmu Życie jako śmiertelna choroba przenoszona drogą płciową w reżyserii Krzysztofa Zanussiego.
- 2006:
- Premiera filmu Plac Zbawiciela w reżyserii w reżyserii Krzysztofa Krauzego i Joanny Kos-Krauze.
- Sejm RP przyjął ustawę o zmianie Konstytucji dopuszczającą ekstradycję obywatela polskiego.
- 2011 – W ramach polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej we Wrocławiu rozpoczął się Europejski Kongres Kultury.
- 1011 – Wojska duńskie pod wodzą Thorkella Wysokiego rozpoczęły oblężenie Canterbury.
- 1100 – Dokonano wyboru antypapieża Teodoryka.
- 1253 – Papież Innocenty IV kanonizował biskupa krakowskiego Stanisława ze Szczepanowa, zamordowanego w 1079 roku na rozkaz króla Bolesława II Szczodrego.
- 1276 – Portugalski kardynał Pedro Julião został wybrany na papieża i przyjął imię Jan XXI.
- 1278 – Zawarto porozumienie ustanowiające podwójne zwierzchnictwo nad Andorą katalońskiego biskupa z miasta La Seu d’Urgell i francuskiego hrabiego de Foix jako jej współksięciami. System ten, z korektami, przetrwał do dziś.
- 1298 – Zwycięstwo floty genueńskiej nad wenecką w bitwie morskiej pod Curzolą.
- 1331 – Stefan Urosz IV Duszan został królem Serbii.
- 1380 – W bitwie na Kulikowym Polu wojska Dymitra Dońskiego odniosły zwycięstwo nad Tatarami.
- 1504 – We Florencji odsłonięto rzeźbę Dawid Michała Anioła.
- 1529 – Założono miasto Maracaibo w Wenezueli.
- 1551 – Założono miasto Vitória w Brazylii.
- 1563 – Maksymilian II Habsburg został królem Węgier i Chorwacji.
- 1565:
- Na terenie dzisiejszego miasta St. Augustine na Florydzie odbyły się pierwsze, udokumentowane obchody Dnia Dziękczynienia.
- Turcy osmańscy rozpoczęli odwrót z Malty po kilkumiesięcznym, zakończonym ich wielkimi stratami oblężeniu.
- 1581 – I wojna polsko-rosyjska: wojska polskie pod dowództwem króla Stefana Batorego rozpoczęły oblężenie Pskowa.
- 1636 – W Newtowne (obecnie Cambridge) w Kolonii Zatoki Massachusetts założono Uniwersytet Harvarda (jako Harvard College).
- 1642 – Wykonano wyrok śmierci na skazanym za zoofilię mieszkańcu Kolonii Zatoki Massachusetts w Nowej Anglii Thomasie Grangerze. Był on pierwszą osobą skazaną na śmierć i straconą w tej kolonii oraz pierwszym znanym małoletnim straconym na terytorium dzisiejszych Stanów Zjednoczonych.
- 1689 – Wojna Francji z Ligą Augsburską: skapitulował po oblężeniu francuski garnizon w Moguncji.
- 1690 – VII wojna wenecko-turecka: nierozstrzygnięta bitwa morska pod Mytilini.
- 1701 – Mechitar z Sebasty założył w Konstantynopolu zakon mechitarystów o regule benedyktyńskiej, będący jedynym ormiańskokatolickim zakonem mniszym na świecie.
- 1710 – III wojna północna: wojska rosyjskie zdobyły szwedzki Kexholm (Prioziersk).
- 1712 – Wojna o sukcesję hiszpańską: po miesięcznym oblężeniu skapitulował przed wojskami francuskimi holenderski garnizon w Douai.
- 1713 – Papież Klemens XI wydał konstytucję apostolską Unigenitus Dei Filius.
- 1755 – Brytyjska wojna z Francuzami i Indianami: zwycięstwo wojsk brytyjskich nad francuskimi w bitwie nad Lake George.
- 1761 – Król Wielkiej Brytanii Jerzy III Hanowerski ożenił się z Zofią Charlottą Mecklenburg-Strelitz.
- 1775 – Na Malcie wybuchło stłumione tego samego dnia powstanie księży przeciwko zakonowi joannitów.
- 1788 – Wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych: zwycięstwo wojsk brytyjskich w bitwie pod Eutaw Springs.
- 1793 – I koalicja antyfrancuska: zwycięstwo wojsk francuskich nad brytyjsko-hanowerskimi w bitwie pod Hondschoote.
- 1796 – I koalicja antyfrancuska: zwycięstwo wojsk francuskich nad austriackimi w bitwie pod Bassano.
- 1798 – Rewolucja irlandzka: zwycięstwo wojsk brytyjskich w bitwie pod Ballinamuck.
- 1799 – W Republice Batawskiej (obecnie Holandia) sformowano Legię Naddunajską, formację wojskową złożoną z byłych żołnierzy armii austriackiej narodowości polskiej.
- 1805 – Rozpoczęła się wojna Francji z III koalicją.
- 1831 – Wilhelm IV Hanowerski został koronowany na króla Wielkiej Brytanii.
- 1833 – Rosja i Austria podpisały układ w Munchengratz, na mocy którego zobowiązały się wspólnie zwalczać ruchy rewolucyjne.
- 1847 – Wojna amerykańsko-meksykańska: zwycięstwo wojsk amerykańskich w bitwie pod Molino del Rey.
- 1848 – Manuel Jimenes został prezydentem Dominikany.
- 1860 – Ponad 300 osób zginęło po zatonięciu parowca „Lady Elgin” na jeziorze Michigan.
- 1862 – W Nowogrodzie Wielkim odsłonięto Pomnik Tysiąclecia Rosji.
- 1863 – Wojna secesyjna: zwycięstwo Konfederatów w II bitwie morskiej pod Sabine Pass.
- 1871:
- Na łamach „British Journal of Photography” brytyjski lekarz i wynalazca Richard Leach Maddox poinformował o odkryciu techniki bromo-żelatynowej, co umożliwiło wcześniejsze przygotowanie kliszy fotograficznej i skrócenie czasu jej naświetlania.
- Niemiecki astronom Christian Peters odkrył planetoidę (116) Sirona.
- 1873 – W belgijskiej Gandawie powołano Instytut Prawa Międzynarodowego.
- 1888:
- Kuba Rozpruwacz zamordował swą drugą „kanoniczną” ofiarę, prostytutkę Annie Chapman.
- W rosyjskim mieście Ufa oddano do użytku most kolejowy nad rzeką Biełaja.
- Zainaugurowała rozgrywki angielsko-walijska The Football League, pierwsza liga piłkarska na świecie.
- 1891 – Francuski astronom Auguste Charlois odkrył planetoidę (316) Goberta.
- 1900 – Około 8 tys. osób zginęło w Galveston w Teksasie wskutek przejścia huraganu.
- 1901 – W Barcelonie rozpoczęła działalność Escuela Moderna (pl. Nowoczesna Szkoła), założona przez Francesca Ferrera.
- 1902 – W mieście Candela w południowych Włoszech wojsko otworzyło ogień do protestujących chłopów, zabijając 8 i raniąc ok. 20 osób.
- 1905 – We włoskiej Kalabrii w trzęsieniu ziemi o sile 6,7–6,8 stopnia w skali Richtera zginęło od 557 do 5000 osób.
- 1910 – Założono miasto Mirassol w Brazylii.
- 1914 – Szeregowiec Thomas Highgate został pierwszym brytyjskim żołnierzem straconym za dezercję podczas I wojny światowej.
- 1915 – I wojna światowa:
- Na Morzu Północnym zderzyły się niemieckie niszczyciele V 1 i G 12, który zatonął wraz z 47-osobową załogą.
- W wyniku wybuchu 300-kilogramowej bomby zrzuconej przez niemiecki sterowiec na budynek przy Farringdon Road 61 w Londynie zginęły 22 osoby.
- 1919 – W czasie huraganu w Cieśninie Florydzkiej zatonął hiszpański parowiec SS „Valbanera” wraz z wszystkimi 488 osobami na pokładzie.
- 1921 – W Atlantic City 16-letnia Margaret Gorman jako pierwsza w historii zdobyła tytuł Miss America.
- 1922 – Założono czeski klub piłkarski FC Banik Ostrava.
- 1923 – 23 marynarzy zginęło w wyniku katastrofy 7 niszczycieli przy Przylądku Honda w Kalifornii.
- 1926 – Niemcy zostały przyjęte do Ligi Narodów ze stałym miejscem w jej Radzie.
- 1927 – Amerykanin Clyde Cessna założył produkującą lekkie samoloty firmę Cessna.
- 1930 – Kompania 3M wprowadziła do sprzedaży przezroczystą taśmę klejącą.
- 1933 – Ghazi I został królem Iraku
- 1934 – U wybrzeży stanu New Jersey doszło do pożaru na statku pasażerskim „Moro Castle”, w wyniku czego zginęły 134 osoby.
- 1935 – W budynku stanowego Kapitolu w Baton Rouge w Luizjanie został postrzelony przez zamachowca senator i były gubernator tego stanu Huey Long. W wyniku odniesionych obrażeń zmarł 2 dni później w szpitalu.
- 1941 – Front wschodni: rozpoczęło się oblężenie Leningradu.
- 1943:
- Kampania śródziemnomorska: rozpoczęła się bitwa o Dodekanez.
- W wyniku nalotu 130 amerykańskich bombowców B-17 na miasto Frascati koło Rzymu zginęło 500 cywilów i 200 żołnierzy niemieckich.
- Została ogłoszona kapitulacja Włoch.
- 1944:
- Został sformowany polski 663 Dywizjon Samolotów Artylerii.
- Pierwsze niemieckie pociski rakietowe V2 zostały wystrzelone na Paryż i Londyn.
- 1945 – Dowódca wojsk okupacyjnych w Japonii gen. Douglas MacArthur przybył do Tokio.
- 1946 – 95,6% spośród głosujących w referendum opowiedziało się za zniesieniem monarchii w Bułgarii.
- 1948 – Ustanowiono flagę Korei Północnej.
- 1949:
- Premiera brytyjskiego melodramatu Pod znakiem Koziorożca w reżyserii Alfreda Hitchcocka.
- Rozpoczęto budowę metra w kanadyjskim Toronto.
- 1951 – W San Francisco odbyła się konferencja pokojowa z udziałem 48 państw, na której Japonia zaakceptowała deklarację poczdamską i podpisała traktat pokojowy o formalnym zakończeniu wojny na Oceanie Spokojnym oraz traktat bezpieczeństwa z USA.
- 1954 – Utworzono Organizację Paktu Południowo-Wschodniej Azji (SEATO).
- 1956 – Kanclerz Niemiec Zachodnich Konrad Adenauer złożył pierwszą po wojnie wizytę w ZSRR.
- 1957 – W hiszpańskiej Saragossie otwarto stadion La Romareda.
- 1960:
- Premiera amerykańskiej komedii romantycznej Pokochajmy się w reżyserii George’a Cukora.
- ZSRR i Kuba nawiązały stosunki dyplomatyczne.
- 1961 – Założono pierwszy peruwiański Park Narodowy Cutervo.
- 1966 – Premiera pierwszego odcinka amerykańskiego serialu telewizyjnego Star Trek: The Original Series.
- 1967:
- 39 marynarzy zginęło w wyniku eksplozji i pożaru na znajdującym się na Morzu Norweskim radzieckim atomowym okręcie podwodnym K-3 „Leninskij Komsomoł”.
- Wystrzelono amerykańską sondę księżycową Surveyor 5.
- 1969 – Arabscy terroryści obrzucili granatami w odstępie kilku minut izraelskie ambasady w Hadze i Bonn oraz biuro izraelskich linii lotniczych El Al w Brukseli, w wyniku czego rannych zostało 3 pracowników linii oraz klient.
- 1970 – Krótko po starcie z Portu lotniczego Johna F. Kennedyʼego w Nowym Jorku do lotu technicznego do Waszyngtonu rozbił się Douglas DC-8 należący do Trans International Airlines, w wyniku czego zginęli obaj piloci, inżynier pokładowy i 8 stewardes.
- 1974:
- 88 osób zginęło u wybrzeży greckiej wyspy Kefalinia w wyniku wybuchu bomby na pokładzie lecącego z Tel Awiwu do Nowego Jorku amerykańskiego Boeinga 707.
- Prezydent USA Gerald Ford ułaskawił in blanco swego poprzednika Richarda Nixona za wszystkie przestępstwa jakich dopuścił się on w czasie swej prezydentury.
- 1978:
- Wojska rządowe dokonały masakry kilkuset demonstrantów w Teheranie (tzw. „Czarny Piątek”); początek rewolucji islamskiej.
- Została odkryta kometa 84P/Giclas.
- 1986 – Papież Jan Paweł II spotkał się w trakcie wizyty w Liechtensteinie z księciem Franciszkiem Józefem II.
- 1989:
- 55 osób zginęło w katastrofie lecącego z Oslo do Hamburga samolotu Convair 580 należącego do norweskich linii lotniczych Partnair.
- W chilijskim Santiago założono Uniwersytet Andyjski.
- W Kijowie powstał Ludowy Ruch Ukrainy.
- 1990 – W Estonii założono Partię Socjaldemokratyczną.
- 1991 – Macedonia uzyskała niepodległość (od Jugosławii).
- 1992 – W Moskwie podpisano porozumienie o wycofaniu wojsk rosyjskich z terytorium Litwy do 31 sierpnia 1993 roku.
- 1994:
- Ostatni żołnierze amerykańscy, francuscy i brytyjscy opuścili Berlin.
- Podczas podchodzenia do lądowania w Pittsburghu (Pensylwania) rozbił się Boeing 737 należący do US Airways, w wyniku czego zginęły 132 osoby.
- 1996 – 90% spośród głosujących w referendum na japońskiej Okinawie opowiedziało się za redukcją amerykańskiej obecności wojskowej na tej wyspie.
- 1999:
- Premiera filmu American Beauty w reżyserii Sama Mendesa.
- W południowo-wschodniej dzielnicy Moskwy doszło do eksplozji ładunku ok. 400 kg materiałów wybuchowych umieszczonego na parterze 9-piętrowego bloku mieszkalnego, w wyniku czego zginęły 94 osoby, a 150 zostało rannych.
- 2000 – Albania została przyjęta do Światowej Organizacji Handlu (WTO).
- 2003 – Premier Ariel Szaron przybył jako pierwszy izraelski polityk na tym szczeblu z oficjalną wizytą do Indii.
- 2004 – Sonda kosmiczna Genesis rozbiła się podczas lądowania na pustyni w stanie Utah.
- 2005 – Na Ukrainie upadł pierwszy rząd Julii Tymoszenko.
- 2006:
- Co najmniej 31 osób zginęło, a 125 zostało rannych w wybuchu trzech bomb w Malegaon w indyjskim stanie Maharasztra.
- Zamachowiec-samobójca staranował w pobliżu amerykańskiej ambasady w Kabulu konwój wojskowy, zabijając 14 Afgańczyków i 2 żołnierzy amerykańskich.
- Zlikwidowano bazę NATO w islandzkim Keflavíku.
- 2007:
- 30 osób zginęło, a 47 zostało rannych w samobójczym zamachu bombowym na baraki wojskowe w porcie Dellys w Algierii.
- Ernest Bai Koroma wygrał wybory prezydenckie w Sierra Leone.
- 2009:
- 79 osób zginęło, a 14 zostało rannych w wyniku wybuchu gazu w kopalni w Pingdingshan w Chinach.
- Malam Bacai Sanhá został po raz drugi prezydentem Gwinei Bissau.
- 2011:
- Otwarto Juventus Stadium w Turynie, wybudowany w miejscu wyburzonego Stadio delle Alpi.
- Z okazji 20. rocznicy niepodległości w stolicy Macedonii Skopje odsłonięto pomnik Wojownik na koniu.
- 2014 – Hajdar al-Abadi został premierem Iraku.
- 2016 – Z bazy sił powietrznych na Półwyspie Canaveral na Florydzie wystrzelono sondę NASA OSIRIS-REx z misją sprowadzenia na Ziemię próbek planetoidy (101955) Bennu.
- 2017 – William Lai został premierem Tajwanu.
- 2019 – Giorgi Gacharia został premierem Gruzji.
- 2021 – 49 osób zginęło, a 72 zostały ranne w pożarze więzienia w Tangerang w Indonezji.
- 2022 – Po śmierci królowej Wielkiej Brytanii Elżbiety II nowym monarchą został 73-letni syn królowej książę Karol z Walii, przyjmując imię Karola III.
- 2023 – Marrakesz-Safi nawiedziło silne trzęsienie ziemi. Jest to drugie najbardziej śmiertelne trzęsienie na świecie w 2023 roku i najtragiczniejsze w skutkach trzęsienie ziemi w Maroku od 1960 roku.