Loading AI tools
atlas regionalny Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Atlas języka i kultury ludowej Wielkopolski – atlas regionalny opracowany w latach 1970–1976 przez zespół badaczy zebranych przez redaktorów: Zenona Sobierajskiego i Józefa Bursztę. Była to pierwsza faza opracowania, w późniejszych latach pracowano nad kolejnymi tomami, a ostatni, 11 tom, został wydany w roku 2005. Atlas regionalny to wynik realizacji planów badawczych Komisji Językoznawczej i Komisji Etnograficznej Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Komisji Slawistycznej Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu oraz Instytutu Filologii Polskiej i Katedry Etnografii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; sfinansowany przez Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu.
Atlas języka i kultury ludowej Wielkopolski w założeniu miał być atlasem regionalnym, który przedstawić miał specyfikę problemów językowych i kulturowych Wielkopolski. Proces zanikania gwar i reliktów dawnej kultury postępował bardzo szybko, dlatego nad sprawnym opracowaniem atlasu pracował cały zespół badaczy zebranych w 1970 roku przez dialektologa Zenona Sobierajskiego. W skład zespołu wchodzili lingwiści i etnografowie z Instytutu Filologii Polskiej i z Katedry Etnografii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz historycy, przygotowujący mapy pomocnicze[1].
Przygotowane przez zespół mapy etnograficzno-lingwistyczne pozwalają ustalić, co w języku i kulturze Wielkopolski przetrwało z dawnych podziałów mikroregionalnych oraz zjawiska nowe, będące wynikiem współczesnych (na lata 70. XX wieku) przemian kulturowo-językowych.
Punktem wyjścia kwestionariusza były przede wszystkim przedwojenne prace Adama Tomaszewskiego i powojenne monografie polonistów poznańskich (ale nie tylko). Wykorzystane zostały także teksty gwarowe spisane z płyt gramofonowych, nagrane w Wielkopolsce przez Zenona Sobierajskiego w latach 1949–1954 oraz teksty z późniejszych nagrań taśmowych. Po roku pracy nad kwestionariuszem, w 1971 roku, jego próbna wersja zawierała 1950 pytań z zakresu słownictwa, innych działów systemu językowego i etnografii. Kwestionariusz gotowy, po badaniach wstępnych, oddano do druku w Zakładzie Graficznym UAM w Poznaniu, wyszedł pt. Kwestionariusz do atlasu języka i kultury ludowej Wielkopolski w 1972 roku. Ostatecznie zawierał 5 części, tj. część I: „Słownictwo – fonetyka – słowotwórstwo”, część II: „Deklinacja – koniugacja – składnia”, część III: „Ethnographica”, część IV:„ Ilustracje”, część V: „Ethnographica – suplement”[3].
Mapa siatki punktów badawczych objęła 109 miejscowości. Średnia odległość między zbadanymi wsiami wynosi 15–18 km. Podstawą do ustalenia siatki były wsie wcześniej uwzględnione w monografiach gwarowych poznańskich dialektologów i miejscowości, w których przeprowadzono nagrania tekstów gwarowych. W zasięgu badań znalazły się więc tereny z obszaru prawie całej Wielkopolski z XIV–XVIII wieku[4].
Wstępne badania terenowe z próbną wersją kwestionariusza rozpoczęły się w 1971 roku, a według kwestionariusza drukowanego, rozpoczęto w 1973 roku.
Członkowie grupy etnograficznej i studenci polonistyki, biorący udział w badaniach, odbyli szkolenie w zakresie transkrypcji fonetycznej tekstów gwarowych. Badania rozpoczynano od informatorów najstarszych tj. w wieku 70–80 lat. W miarę potrzeby korzystano także z pomocy młodej i średniej generacji, jeśli pod wpływem mediów masowych nie wyzbyli się tradycyjnej gwary miejscowej. Wypełnienie przez jedną osobę kwestionariusza lingwistycznego (1380 pytań) trwało ok. 7 dni, a kwestionariusza etnograficznego (720 pytań) ok. 5 dni. Poza tym nagrywano teksty gwarowe na taśmie, w celu późniejszego zweryfikowania sporządzonych notatek[5].
Do sporządzenia roboczych map napisowych przystąpiono w 1974 roku. Każde pytanie zawierało komplet odpowiedzi na osobnej mapie. Tadeusz Biegański wykonał czystopisy map lingwistycznych i etnograficznych, a mapy pomocnicze nakreślił Andrzej Maciejewski[6].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.