Breitungen/Werra

Breitungen/Werra – miejscowość i gmina w Niemczech, w kraju związkowym Turyngia, w powiecie Schmalkalden-Meiningen^[1], nad rzeką Werra. Miasto ma historycznie trzy dzielnice (Altenbreitungen, Frauenbreitungen i Herrenbreitungen) i kilka przyłączonych przysiółków (Bußhof, Craimar, Farnbach, Grumbach, Knollbach, Neuhof, Winne). Przez miejscowość przebiega szlak rowerowy doliny Werry.

Breitungen/Werra

gmina
Herb
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Turyngia
Powiat	Schmalkalden-Meiningen
Powierzchnia	44,89 km²
Wysokość	250 m n.p.m.
Populacja (31 grudnia 2014) • liczba ludności	4 815
• gęstość	107 os./km²
Numer kierunkowy	036848
Kod pocztowy	98597
Tablice rejestracyjne	SM, MGN
Adres urzędu: Rathausstr. 24 98597 Breitungen/Werra
Położenie na mapie powiatu
50°45′N 10°20′E
Strona internetowa

Gmina pełni funkcję „gminy realizującej” (niem. „erfüllende Gemeinde”) dla trzech gmin wiejskich: Fambach, Rosa oraz Roßdorf. Aktualnie (2016) burmistrzem gminy jest Ronny Römhild^[2]

Historia

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z X w., gdzie wymieniono miejscowość w dokumencie króla Henryka, a następnie w wieku XVI należała do rodu Henneberg i hrabiego Poppo XII, by następnie wejść w skład państwa Hesja-Kassel. Na byłym cmentarzu (obecnie plac zabaw) znajduje się pomnik upamiętniający mieszkańców miejscowości poległych na obu wojnach światowych. W czasie II wojny światowej w miejscowości było około 1740 jeńców i robotnicy przymusowi, którzy pracowali w miejscowych zakładach. Osoby tu zmarłe pochowane są na miejscowym nowym cmentarzu (około 2 km za miastem), gdzie znajduje się stary pomnik z gwiazdą z czasów byłej NRD upamiętniający w języku rosyjskim i niemieckim (napis ryty w kamieniu) rosyjskich robotników przymusowych tu zmarłych^[3]. Na pomniku jest jedna nowa tabliczka w języku polskim upamiętniająca zmarłą tu w roku 1945 Polkę Marię Lysenok (ur. 15.03.1899, zm. 3.03.1945), którą to tabliczkę ufundowali Rodacy mieszkający w Schmalkalden.

Zabytki

Na terenie miejscowości znajdują się następujące zabytki^[4]:

• Romańska bazylika wybudowana w XII wieku jako część klasztoru benedyktyńskiego. 8 września 1112 konsekrowana na kościół klasztorny. W 1552 klasztor zostaje rozwiązany, a w 1560 przekształcony w kościół ewangelicki. Bazylika ma 28 metrową wieżę, która jest wizytówką miasta.
• Renesansowy zamek zbudowany w poł. XVI w. wraz z zabudowaniami gospodarczymi, stawem i ogrodem klasztornym, gdzie odbywają się jarmarki średniowieczne. Obiekt w przeszłości był rezydencją, siedzibą różnych urzędów, więzieniem, obozem jenieckim, obozem przesiedleńczym i mieszkaniem komunalnym. Obecnie (2016) właścicielem zamku jest Martin Koenitz i zamek służy głównie do celów turystycznych^[5][6].
• Barokowy kościół św. Michała zbudowany na wzgórzu zamkowym w XVIII w. w miejscu XII w. kaplicy. Bazylika służy obecnie głównie jako obiekt koncertowy i do organizacji wystaw^[7].
• Kościół mariacki zbudowany na początku XVII w. z romańską podbudówką wieży z początku XIII w.
• Kapliczka zbudowana w XVIII w. na miejscu byłej XII w. pustelni. Obecnie klub młodzieżowy.
• Młyn wodny, który od 240 lat nadal jest czynny.

Kultura

W miejscowości jest dom kultury, biblioteka, mała orkiestra dęta Blaskapelle der FFw^[8], która w roku 2016 obchodzi swoje 50. lecie, chór męski Harmonie i świetlice młodzieżowe.

Religia

W roku 2011, 43% mieszkańców deklarowało przynależność do kościoła protestanckiego, a 2% do kościoła katolickiego^[9].

Oświata

W miejscowości jest szkoła podstawowa dla klas I-IV (Grundschule) i klas V-X (Regelschule)^[10] wyposażone w boiska i halę sportową. Miejscowość organizuje tygodniową wymianę turystyczną młodzieży polsko-niemieckiej z miejscowością Cisek, gdzie młodzież (wraz z opiekunami) w sposób zorganizowany i atrakcyjny poznaje miasto i najbliższą okolicę, a zakwaterowana jest u osób prywatnych^[11].

Galeria

• 
  Katedra, zamek i jarmark średniowieczny w 2016
• 
  Katedra, zamek i kościół św. Michała
• 
  Kościół św. Michała
• 
  Kuźnia zamkowa
• 
  Zamkowe pomieszczenia gospodarcze
• 
  Staw klasztorny
• 
  Zamek
• 
  Jarmark średniowieczny 2016
• 
  Kościół mariacki
• 
  Kapliczka
• 
  Dzielnice Breitungen
• 
  Były cmentarz w Breitungen z pomnikiem
• 
  Dom kultury
• 
  Polka, Maria Lysenok (robotnik przymusowy) upamiętniona tabliczką przez Rodaków z Schmalkalden.
• 
  Rzeka Wera
• 
  Pomnik rosyjskich ofiar nazizmu
• 
  Pomnik w Breitungen upamiętniający mieszkańców poległych na wojnach światowych

Demografia

Miejscowość w latach 1994-2012 liczyła mieszkańców (dane oficjalne (Thüringer Landesamt)):

Współpraca

Miejscowości partnerskie^[12]:

• Cisek, Polska
• Petersberg, Hesja

Zobacz też

• Breitungen

Przypisy

1. Thüringer Landesamt für Statistik. [w:] Sachdaten:Gebiet, Bevölkerung [on-line]. [dostęp 2011-02-17]. (niem.).
2. Burmistrz miasta
3. Thüringer Verband der Verfolgten des Naziregimes – Bund der Antifaschisten und Studienkreis deutscher Widerstand 1933–1945 (Hg.): Heimatgeschichtlicher Wegweiser zu Stätten des Widerstandes und der Verfolgung 1933–1945, Reihe: Heimatgeschichtliche Wegweiser Band 8 Thüringen, Erfurt 2003, s. 251, ISBN 3-88864-343-0
4. Zabytki. [dostęp 2016-04-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-02)].
5. Zamek w Breitungen
6. Plan zamku
7. Kościół św. Michała. [dostęp 2016-05-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-19)].
8. Orkiestra dęta
9. Zensusdatenbank Bevölkerung nach Geschlecht und Religion
10. Szkoły podstawowe. [dostęp 2016-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-02)].
11. Wymiana młodzieży. [dostęp 2016-05-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-02)].
12. Współpraca

Bibliografia

• Wilhelm Uehling (Hrsg.): Breitunger Heimatbuch. Selbstverlag des Festausschusses, Breitungen/Werra, 1933
• Ernst Badstübner: Die romanischen Bauten in Breitungen an der Werra. Berlin: Akademie-Verlag, 1972
• Walter Höhn: Thüringische Rhön. 2005, Michael Imhof Verlag Petersberg, ISBN 3-86568-060-7, S. 30f
• Ernst-Ulrich Hahmann: Die Ritter vom Frankenstein. Resch-Verlag, Meiningen 2011, s. 100.