Bydło domowe
gatunek udomowionych zwierząt z rodziny Bovidae / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Bydło domowe?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Bydło domowe[2][3] (Bos taurus taurus) – udomowiony podgatunek tura europejskiego, zwierzęcia z rodziny wołowatych[4], rzędu parzystokopytnych[5]. Dzikim przodkiem formy udomowionej był tur Bos primigenius[2][6].
Bos taurus taurus[1] | |||
Linnaeus, 1758 | |||
Bydło domowe rasy holsztyńsko-fryzyjskiej | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Infragromada | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Podrodzina | |||
Rodzaj | |||
Gatunek | |||
Podgatunek |
bydło domowe | ||
| |||
|
Udomawianie nastąpiło w różnych miejscach w różnym czasie, ogólnie biorąc pozostawało w związku z przejściem człowieka do osiadłego trybu życia. Ślady oswojenia bydła odkryto już w kulturze środkowej Mezopotamii sprzed 8000 lat. Początkowo użytkowane na mięso, następnie jako siła robocza. Mleczne użytkowanie bydła nastąpiło znacznie później, m.in. w Grecji ok. 1000 lat p.n.e.[7] Racjonalna hodowla rozwinęła się dopiero na przełomie XVIII i XIX w.[3] Najlepsze wyniki osiągnięto wtedy w Anglii (R. Bakewell, później bracia Colling)[7].
Dorosły samiec bydła w zootechnice określany jest mianem buhaj, stadnik albo byk. Krowa jest to dorosła samica tego gatunku. Potomkiem buhaja i krowy jest cielę. Młode osobniki bydła domowego płci męskiej to byczki albo buhajki. Jałówką zaś jest nazywana młoda samica, do pierwszego ocielenia. Wół to wytrzebiony (pozbawiony operacyjnie jąder) buhaj[8].
Samice osiągają dojrzałość płciową już w wieku ok. 6 miesięcy. Ciąża trwa ok. 280 dni; regułą jest jedno młode w miocie. Cykl płciowy trwa u krów ok. 21 dni. Sama ruja jedną dobę lub nieco dłużej. Bydło domowe używane jest do rozpłodu w wieku 15-20 miesięcy. W rozmnażaniu duże znaczenie ma sztuczne unasiennianie. Porody bliźniacze stanowią ok. 2–4% wszystkich[7]. Długość życia sięga 20 lat, ale wartość hodowlana kończy się w wieku ok. 15 lat. Wiek krów w przybliżeniu szacuje się po pierścieniach przyrostowych na nasadzie rogów, powstających po każdym wycieleniu. Masa ciała, zależnie od rasy waha się w granicach od 400 do 1200 kg[9]. Ubarwienie (maść): jednobarwne, płowe, czarne, rudoczerwone, kawowe, niemal białe albo łaciate[3].
- na mięso,
- jako siła robocza,
- w celu uzyskania mleka.
Oprócz tych głównych celów chowu bydła, uzyskuje się z niego również: skóry (podstawowe źródło surowca dla przemysłu garbarskiego), rogi (wyroby galanteryjne i pamiątkarskie), kości (kleje, mączki kostne), obornik (od 1 dużej sztuki ok. 10 t)[7].