Cerkiew św. Olgi w Warszawie
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Cerkiew św. Olgi – cerkiew prawosławna w Warszawie, wzniesiona w latach 1902–1903 na potrzeby Grodzieńskiego Pułku Huzarów Lejbgwardii. Została rozebrana przed 1935.
| cerkiew wojskowa | |||||||||||||||||
 Widok ogólny cerkwi | |||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||
| Wezwanie |
św. Olgi | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Położenie na mapie Warszawy  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||||||||||||||
 52°12′40,0″N 21°02′36,3″E | |||||||||||||||||
Tymczasowa cerkiew św. Olgi
W 1867 w kompleksie koszarowym położonym w rejonie współczesnych ulic Czerniakowskiej, Agrykoli i Szwoleżerów zlokalizowano pierwszą świątynię pod wezwaniem św. Olgi. Była to cerkiew wojskowa, z której korzystały pułki huzarów i ułanów[1]. Piotr Paszkiewicz[2], Henryk Sienkiewicz[3] i Renata Popkowicz-Tajchert[4] utożsamiają tę świątynię z budynkiem współczesnej katedry Świętego Ducha w Warszawie, urządzonej w dawnej rosyjskiej cerkwi. Analizy dokumentów rosyjskich oraz polskich opracowań komisji zajmującej się architekturą porosyjską w 1919 doprowadziły jednak Kiryła Sokoła[5] i Ryszarda Mączewskiego[6] do odrzucenia tej koncepcji. Mączewski pisze, że pierwsza cerkiew św. Olgi miała charakter świątyni domowej, położonej w jednym z drewnianych obiektów koszarowych. Jako jej projektanta wskazuje Teodora Witkowskiego[6]. Wybór Olgi Kijowskiej jako patronki świątyni nie był przypadkowy. Dzień jej wspomnienia w Rosyjskim Kościele Prawosławnym pokrywał się z dniem święta pułku huzarów[1].
Cerkiew reprezentacyjna
W 1901 pojawił się pomysł wzniesienia dla jednostki huzarów odrębnej świątyni. Car Mikołaj II poparł tę koncepcję i osobiście ofiarował 30 tys. rubli, zdaniem Piotra Paszkiewicza pokrywając tym samym połowę przewidywanych kosztów budowy[7]. Kirył Sokoł twierdzi jednak, że łączny koszt wzniesienia cerkwi był znacznie wyższy i wyniósł ostatecznie 100 tys. rubli[8]. Początkowo uroczyste położenie kamienia węgielnego planowano zorganizować 21 października 1901, w dniu urodzin księcia Pawła Aleksandrowicza Romanowa, tytularnego dowódcy pułku. Z nieznanych powodów zamiar ten został zarzucony i ceremonia ta odbyła się dopiero 24 maja roku następnego[7]. Obiekt musiał być już gotowy w 1903, w tym roku bowiem opisuje go nowo wydany Najnowszy przewodnik po Warszawie[7]. Cerkiew była przeznaczona dla 700 osób. Była budynkiem bardzo nowoczesnym w porównaniu z innymi świątyniami prawosławnymi Warszawy: zainstalowano w niej oświetlenie elektryczne i ogrzewanie parowe[5].
Budowa cerkwi św. Olgi wpisywała się w szerszą akcję wznoszenia świątyń prawosławnych dla stacjonujących w Warszawie pułków rosyjskich. Według Piotra Paszkiewicza, na przełomie XIX i XX wieku w mieście wzniesiono kilkanaście takich obiektów. Autor ten podkreśla polityczny wymiar architektury cerkiewnej, która obok spełniania funkcji sakralnych miała utrwalać obecność władzy rosyjskiej na ziemiach polskich[9]. Zaznacza jednak, że współcześni badacze, ze względu na skąpą ilość źródeł, nie są w stanie ustalić, czy wszystkie cerkwie wojskowe były budynkami wolno stojącymi, czy też kaplicami w wydzielonych pomieszczeniach koszarowych[10].
12 czerwca 1911 na placu przylegającym do budynku zostało wzniesione brązowe popiersie rosyjskiego generała Michaiła Skobielewa, który zaczynał swoją karierę wojskową w pułku opiekującym się świątynią[5].
Lokalizacja cerkwi św. Olgi
Dzisiejszy adres nieistniejącej cerkwi św. Olgi ul. 29 Listopada – współrzędne 52°12′40,0″N 21°02′36,3″E[6].
Po 1915
W 1915 cerkiew została porzucona, gdy opiekująca się nią jednostka opuściła Warszawę. Na planie z 1924, odwzorowującym sytuację o siedem lat wcześniejszą, jej zarys został oznaczony krzyżem łacińskim, co może oznaczać jej spontaniczną adaptację na kościół katolicki[6]. W raporcie komisji zajmującej się rozstrzygnięciem przyszłych losów cerkwi porosyjskich na jej temat nie zawarto jednoznacznych wskazówek[1]. Jednak na ortofotomapie Warszawy z 1935 miejsce po świątyni, jak również po pomniku gen. Skobielewa, jest już puste[6]. Wskazuje to na jej zniszczenie w czasie akcji rewindykacji świątyń prawosławnych, jako symbolu carskiego panowania[11].
Autorem projektu świątyni był architekt eparchialny Władimir Pokrowski, który wykonał go w stylu siedemnastowiecznych cerkwi rosyjskich[8]. Budynek miał 53 metry wysokości, 32 długości i 24 szerokości. Nad prezbiterium obiektu znajdowała się główna kopuła, otoczona czterema mniejszymi; wszystkie były złocone i zwieńczone krzyżami. Budowla do wysokości dwóch metrów powyżej poziomu gruntu była pokryta były szarym granitem, zaś pozostałą część ścian wyłożono białą cegłą. Ponad przedsionkiem wznosiła się strzelista dzwonnica[8].
Podłoga cerkwi wyłożona była terakotową płytką. We wnętrzu umieszczono trzyrzędowy ikonostas ze złoconego drewna[8]. Zachowane fotografie pozwalają stwierdzić, że wizerunki świętych znajdowały się również w bocznych, ozdobnych kiotach, zaś ściany budynku pokryte były polichromią[12].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
