Cerkiew Przemienienia Pańskiego w Reszlu

Cerkiew pw. Przemienienia Pańskiego w Reszlu, do zmiany tytułu w 1963 – kościół św. Krzyża. W 1963 zaczęto odprawiać w nim nabożeństwa w obrządku wschodnim greckokatolickim (bizantyjsko-ukraińskim). Oficjalne przekazanie świątyni na własność grekokatolikom odbyło się w 1992 roku^[2].

Cerkiew Przemienienia Pańskiego w Reszlu

126 (R/2) z dnia 02.09.1949 r.[1]
Cerkiew parafialna
widok ogólny
Państwo	Polska
Miejscowość	Reszel
Wyznanie	katolickie
Kościół	greckokatolicki
Wezwanie	Przemienienia Pańskiego
Historia Data zakończenia budowy 1799–1800
Dane świątyni Świątynia • materiał bud. • cegła
Położenie na mapie Reszla Cerkiew Przemienienia Pańskiego w Reszlu
Położenie na mapie Polski Cerkiew Przemienienia Pańskiego w Reszlu
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Cerkiew Przemienienia Pańskiego w Reszlu
Położenie na mapie powiatu kętrzyńskiego Cerkiew Przemienienia Pańskiego w Reszlu
Położenie na mapie gminy Reszel Cerkiew Przemienienia Pańskiego w Reszlu
54°02′57″N 21°08′52″E

Historia świątyni

Z tytułem św. Jana Chrzciciela

W miejscu tym pierwszy kościół wybudowali augustianie sprowadzeni do Reszla w 1347 r. Augustianie wybudowali kościół i klasztor w ciągu dwóch lat. Obiekty te były przez nich użytkowane do czasów reformacji. Augustianie opuścili Reszel w 1524 r. W kościele głoszone były kazania w języku polskim i dlatego nazywany był też kościołem polskim. Kościół uległ zawaleniu. Po odbudowie w 1580 r. został konsekrowany 19 lipca 1583 r. przez biskupa warmińskiego Marcina Kromera z tytułem św. Jana Chrzciciela.

Stefan Sadorski po pisemnej interwencji króla Zygmunta III Wazy otrzymał do dyspozycji poaugustiański klasztor i kościół, które przekazał jezuitom. Po remoncie kościoła pierwszą mszę św. po długiej przerwie odprawiono w nim 24 czerwca 1631 r. Jezuici oficjalnie otworzyli kolegium reszelskie 3 grudnia 1632 r., a kościół przeznaczony został dla uczącej się młodzieży.

W kościele pochowany został Stefan Sadorski (zmarł 2 lipca 1640 r.), oraz Otto von der Groeben, przedstawiciel znanego rodu von der Groeben.

Po pożarze kościół został odbudowany i konsekrowany 3 października 1673 r. przez biskupa kijowskiego i prepozyta warmińskiego Tomasza Ujejskiego.

Ze względu na pęknięcia w 1798 r. kościół rozebrano.

Pod wezwaniem św. Krzyża

W latach 1799–1800 wybudowano nowy, według projektu Joachima Sadrozińskiego. Kościół został powiększony – ściana w części wschodniej posadowiona została na murze miejskim. W części południowo-wschodniej ściany kościoła zachował się fragment muru gotyckiego z zarysem portalu łączącego go niegdyś z klasztorem.

Nowy kościół w stylu późnego baroku został konsekrowany pod wezwaniem św. Krzyża 1 lipca 1802 r. przez biskupa sufragana warmińskiego Andrzeja Hattena. Bezwieżowa świątynia posiada jedną nawę, późnobarokową fasadę. Wewnątrz rokokowa kazalnica^[3], barokowy ołtarz główny pochodzi z 1729, w nastawie znajduje się obraz „Ukrzyżowanie ze św. Marią Magdaleną” z I poł. XIX w^[4].

Przypisy

1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo warmińsko-mazurskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 [dostęp 2010-05-06].
2. Cerkiew Przemienienia Pańskiego w Reszlu, Grekokatolicy.pl. [dostęp 2016-07-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-27)].
3. Piotr Skurzyński, „Warmia, Mazury, Suwalszczyzna”, Wyd. Sport i Turystyka – Muza SA, Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8, s. 150.
4. Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury. Przewodnik, Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7, s. 141–142.